Bu toprağın güzel insanları

Erol Güngör ve Doğan Cüceloğlu Türkiye’nin geleceğine hizmet için yola çıkmış iki arkadaştı ve yolları İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İdeoloji Bölümü’nde birinci Tecrübi Psikoloji kürsüsünü kuran Prof.Dr. Mümtaz Turhan’ın odasında kesişmişti. Erol Güngör Hukuk Fakültesi’nde okurken Fethi Gemuhluoğlu’nun yönlendirmesiyle Prof. Dr Mümtaz Turhan’la tanışmıştı. Cüceloğlu ise lisede edebiyat öğretmeni Cahit Okurer sayesinde Turhan’ı tanıdı. O günleri Cüceloğlu’ndan dinleyelim: “ Ben Atatürk Lisesi’nde Cahit Okurer’in öğrencisiydim. Bir seferinde hoca öğrencilerle sohbet ederken bana ‘Sen ne olmak istiyorsun?’ dedi. Mühendis olmak istiyordum. Neden? dedi. Ben Silifke’de 11 çocuklu bir ailenin çocuğuydum. 1955’li yıllardan bahsediyorum. Silifke eşrafından birinin kızında gönlüm var. Mühendislikte uygun para kazanılıyor, itibarlı de bir meslek, mühendis olursam kızı bana verirler diye düşünüyorum. Tabi bunları hocama söyleyemedim. ‘Vatana memlekete hizmet için’ dedim. Hocamız, ‘Vatana millete hizmet etmek istiyorsan bilim adamı olmak istemez misin? Mesela psikoloji alanında. Hem bireyin hem toplumun sıkıntılarıyla ilgili araştırma yapar kitap yazarsın buna muhtaçlığımız var’ dedi. Gözümün içine bakarak bunları söyledi. Ben o bakıştan, ‘yapabilirsin istersen’ iletisini aldım ve üç gece uyuyamadım.”

Doğan Cüceloğlu

BİREBİR ODAYI PAYLAŞTIK

Cüceloğlu böylelikle psikoloji alanında eğitim görmeye bu alanda kendini geliştirmeye karar verir ve hocasına o yaz mektup muharrir. Hocasının yazdığı bir tavsiye mektubunu da yanına alarak sonraki yıl Edebiyat Fakültesi’nde Prof. Dr. Mümtaz Turhan’ı bulur. Turhan, hocasının mektubunu okuyup başını kaldırır ve bir yıl içinde psikoloji kitaplarını okuyacak kadar âlâ İngilizce bilmesi gerektiğini söyler. Cüceloğlu, “Kolej mezunu değilim” der hocaya. Hoca da “Sana kolej mezunu musun diye sormadım” diye yanıt verir. Nasıl öğrenmesi gerektiği konusunda da tek kelam etmez. Cüceloğlu, o yıl sahiden de kendi kendine gece gündüz lisan çalışarak psikoloji kitaplarını okuyabilecek düzeyde İngilizcesini geliştirir. “Aynı yıl Erol Güngör de hukuk fakültesinden ayrılıp Fethi Gemuhluoğlu’nun Mümtaz hocayla tanıştırmasıyla, Mümtaz hocanın öğrencisi oldu ” diyen Cüceloğlu o dört yıllık arkadaşlıklarını şöyle anlatır: “Pek konuşmazdı. Ben kendimi onun yanında öğrenci üzere hissederdim. O muallim ben ortaokul öğrencisi üzereydim. Farkına varıyordum ki dayanılmaz bir tarihi derinliği vardı. Bilhassa toplum, kültür ve kıymetler konusunda. Lakin hiçbir vakit bana bilgiçlik taslamazdı. Yalnızca ben ısrar eder sorarsam şöyle birkaç cümleyle söylerdi ve gerçekten fikirlerim o an derlenir toparlanırdı. Erol’la dört yıl sınıfa öğrenci olarak girip çıktık. Asistan olduktan sonra da iki yıl tıpkı odayı paylaştık.”

“Erol Güngör’le yalnızca baş değil, gönül seyahatimiz da vardı ve o gönül seyahatinde bizi birleştiren şey ise Türkiye’nin geleceğine hizmet etmekti.” Geçtiğimiz hafta ortamızdan ayrılan ünlü psikolog ve muharrir Doğan Cüceloğlu arkadaşı Erol Güngör’ü bu türlü anlatmıştı. Onlarınki bu vatanı, bu milleti seven iki bilim insanın öyküsüydü aslında.

ABD’DE DOSTLUK İLERLİYOR

1964 yılında Doğan Cüceloğlu Illinois Üniversitesi’ne doktora yapmak için gidiyor. Erol Güngör de bir yıl sonra tezini tamamlayıp o da Amerika’ya Colorado’ya gidiyor. Daha sonra yolları tekrar Champing-Urbana’da kesişiyor. “İki ay birlikte kaldık. Erol Güngör’e tuttuğumuz konut bizim konuttan birkaç adım ötedeydi ve kahvaltıları yemekleri birlikte yiyorduk. Bu periyotta bol bol sohbet etme imkanı da bulduk. Birlikte çok hoş anılarımız oldu” diyen Cüceloğlu şunları söyler dostu Göngör hakkında: “Benden evvel Türkiye’ye döndü ve çok süratli akademik hayatında yükseldi. Bilim alanında çok değerli hizmetler verdi. Onun yazdığı yapıtların çok kıymetli kaynaklar olduğunu düşünüyorum ve o yapıtları yazdığı için müteşekkirim.”

Erol Güngör

BİZİ ANLAYAN BİR PSİKOLOG

Doğan Cüceloğlu’nu Türk toplumu olarak çok sevmemizin sebebi aldığı psikoloji eğitimiyle toplumu içerken okuyan bir bilim insanı olmasından kaynaklanıyor. Kendisi de daha mesleğe adım attığı birinci yıllarda bunun değerini fark etmiş biri. “Türk toplumunu, dinamiklerini, insanını bir bilim insanın başıyla bakabilmek çok kıymetli bir gereksinimdi buna hala gereksinimimiz var” diyen Cüceloğlu bunun neden değerli olduğunu ise şöyle anlatır: “Hayat şimd burada yaşanır. Bugünde ise geçmişten getirdiklerimiz var. Şayet geçmişten getirdiklerimizin şuurunda değilsek, artık burada seçimlerimizi nasıl yapacağımız konusunda başımız bulanık olur. Artık burada yapacağımız seçimlerle ise geleceği inşa etmiş oluyoruz. Nasıl bir gelecek inşa etmek istiyoruz? Artık buranın bir akış hali içinde olduğunu ve kıymetli bir an olduğunu bilmemiz çok kıymetli. İşte Erol Güngör bunun şuurunda olan biriydi. Bu yüzden çok düşünür az konuşurdu. Bir de Erolcuğumun hayran olduğum bir tarafı de ben bir fikri 50 sözle söylersem mübalağa etmiyorum o 8-9 sözle tabir ederdi. ‘Bunu nasıl yapıyorsun?’ derdim. ‘Sen de tabir edersin yazmaya devam et’ sıkıntısı. Hala oraya gelmiş değilim farklı bir özelliği vardı. “

MÜMTAZ HOCANIN GÖZDESİ

Erol Güngör’ü tanım ederken Cüceloğlu’nun kullandığı kimi tabirler aslında kendisinin de toplum karşısındaki yeridir bana nazaran: “Kimseye yaranmak, kimsenin gözüne girmek, kimseden aferin almak korkusunda değildi. Hakikat bildiği yolda dümdüz giden biriydi. Kimseyle kederi yoktu.”

İki bilim insanın hayatlarında en kıymetli kişi ise hocaları Prof.Dr. Mümtaz Turhan’dı. Cüceloğlu’nun ağzından dinleyelim: “Çok kıymet verdiği insan Mümtaz hocamdı. Mümtaz hocam da Erol’un değerini bilirdi. Kıymetinin farkındaydı. Erol konuşurken ona bir bakışı, dinleyişi vardı ki. Başka bir haz alırdı Erol konuşurken. Erol’un kendine özgün bir el yazısı vardı. Ben de onu taklit ederdim. Kaygısı ki ‘Senin yazın daha hoş beni taklit etme.’ Ben onun hali içinde kendi yolumu bulmak, kendime mahsus ileti verebilmek, hizmet ekmek yolunu aradım. Lakin yalnızca baş değil gönül seyahatimiz vardı. O gönül seyahatinde bizi birleştiren Türkiye’nin geleceğine hizmet etmekti.”