Bursa’da Usturlap Yapan Cebrail Çukurkaya

Bursa‘da yaşayan Cebrail Çukurkaya, mesaisinden arta kalan vakitlerini 10 metrekarelik atölyesinde usturlap yapıyor. Eski devirlerde yapılmış usturlapların teğe bir replikasını yapan Çukurkaya, tekrar o yılarda da kullanılan pirinç gereç kullanıyor.

Bursa‘da kamu misyonunda çalışan 37 yaşındaki Cebrail Çukurkaya, boş vakitlerini Orta Çağ bilgisayarı olarak bilinen gök cisimlerinin yükseltisini ölçmek, lokal saati ve namaz vakitlerini hesaplamak için kullandığı usturlabın replikalarını üretiyor. İşinden arta kalan vakitlerde kendini tarihi Balibey Han’da yer alan 10 metrekarelik atölyesine kapatan Çukurkaya, vaktinin büyük bir kısmını burada geçiriyor. Orta Çağ yapılan usturlapta da kullanılan pirinç malzemeyi kıl testere ile şekillendirip görsellere bakarak teğe bir birebirini üreten Çukurkaya, bir usturlabın üretimi için aylarını harcıyor. Büsbütün el sanatı ile ince personellik gerektiren usturlap imalinde ayrıyeten astronomi bilgisi de gerekiyor.

10 yıldır mesailerinden arta kalan vakilerini usturlap yapmaya harcıyor

Usturlap üretiminde ince personellik gerektirdiğini söyleyen Cebrail Çukurkaya, “Usturlap imalinde yaklaşık bir on yıllık geçmişim var. Birinci başta kıl testere kullanmasına yönelik naht sanatıyla uğraştım. Daha sonra bir Urfalı ustadan kalemkarlığı öğrendim. Daha sonra bilim tarihiyle tanışınca bu ayetlerin yurt dışında yapıldığını öğrendim. Bunu kendim yapabilirim diye düşündüm. Kıl testere kullanıyoruz, metali işleyebiliyoruz. Bunu kendi kültürümüzde olan bu aleti kendimiz yapalım istedik ve o denli bir yola çıktık” dedi.

Bilim tarihi ile tanıştı, hayatı değişti

Kalemkarlık ve naht sanatına hakim olan Çukurkaya, bilim tarihiyle tanışmasının akabinde usturlap imaline başladığını belirterek, “Usturlap sevdası bilim tarihiyle tanışmayla başladı. Usturlap bilim tarihinin en temelini oluşturuyor. Usturlap Orta Çağ’ın hani bir nevi bilgisayar, hesap aleti, saatiydi. Çok konumlu bir alet. En bariz özelliği gökyüzündeki takımyıldızlarından, gezegenlerden, güneşten onların pozisyonunu, gökyüzündeki pozisyonunu, açısal olarak hesaplayarak saati ve tarafımızı bulmamıza yarayan bir alet. Gündüz güneşten, gece de takımyıldızlarının ufuk çizgisinden matematiksel olarak yüksekliğini ölçerek saati hesaplamaya yarayan aletlerdi. Saati hesaplamak için hangi aydasın onu bilmek gerekiyor ve hangi aydaysan güneşi orada baz alınıyor. Takımyıldızlarını yahut güneşin yüksekliğini irtifa olarak o formda hesaplanıyor. Bursa İznik’te yaşayan milattan evvel 150-200 yıllarında yaşamış Parkus isminde bir Yunanlı bilim adamına dayanıyor. Birinci çıkış noktası İznik. İslam coğrafyasında ise 800’lü yıllarda İbrahimi Fezariye isminde bir astronom tarafından getiriliyor. O da yabancı kaynaklardan çevirileri yapılıyor. Birinci çeviriyi o yapıyor ve İslam coğrafyasında birinci usturlapı onun yaptığı biliniyor” sözlerini kullandı.

Zamana taraf veren alet: Usturlap