enflasyonemeklilikötvdövizakpchpmhp
DOLAR
32,3753
EURO
35,0108
ALTIN
2.325,32
BIST
9.107,60
Adana Adıyaman Afyon Ağrı Aksaray Amasya Ankara Antalya Ardahan Artvin Aydın Balıkesir Bartın Batman Bayburt Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Iğdır Isparta İstanbul İzmir K.Maraş Karabük Karaman Kars Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mardin Mersin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Şanlıurfa Şırnak Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Van Yalova Yozgat Zonguldak
İstanbul
Az Bulutlu
23°C
İstanbul
23°C
Az Bulutlu
Cumartesi Az Bulutlu
22°C
Pazar Parçalı Bulutlu
22°C
Pazartesi Az Bulutlu
24°C
Salı Az Bulutlu
18°C

Çağdaş sanatın katarsisi: Erkan Özgen

Son periyotta dünyanın birçok değerli sanat merkezlerinde yapıtları sergilenen Derikli Çağdaş Sanatçı Erkan Özgen bu ortalar Amerika California …

Çağdaş sanatın katarsisi: Erkan Özgen
05/12/2020 23:47
221
A+
A-

Son periyotta dünyanın birçok değerli sanat merkezlerinde yapıtları sergilenen Derikli Çağdaş Sanatçı Erkan Özgen bu ortalar Amerika California’daki bir workshop’a katılarak ‘teorik ve pratik’ üretimlerine devam etmektedir. 2018 yılında İtalya’nın Palermo kentinde 12. düzenlenen ve Avrupa’nın değerli Çağdaş Sanat Bienallerinden bir tanesi olan ’’Manifesta 12 ’’ ye katılarak büyük bir muvaffakiyet sağladı. 2020 yılında Avustralya’da gerçekleşecek olan ’’22. Milletlerarası Sydney Bienali’’nin iştirakçi sanatkarı olarak davet edildi. Pek çok memleketler arası Bienal ve stantlara katılan Özgen, 2017 yılında, ’’İyi Bir Komşu’’ temasıyla düzenlenen 15. İstanbul Bienaline ’’Wonderland’’ (Harikalar Diyarı) görüntü çalışmasıyla katılmıştı. Bu çalışma yakın vakitte Tate Modern’de ’’Artist and Society’’ kapsamında sergilendi. Özgen’in Wonderland çalışması yeniliğini korumakla bir arada, bugün hala dünyanın birçok kıymetli sanat tertibinde gösterilmektedir. Ben de bu durumdan hareketle çalışmayı birkaç noktadan ele almak istedim.

876433578

Çalışmayı kısaca tekrar anımsarsak: 2015 yılında Kobane’nin IŞİD tarafından kuşatılması sonucu ailesi ile birlikte bölgeden kaçmak zorunda kalan ‘’işitme ve konuşma engelli’’ Muhammed’in öyküsüne odaklanıyor. Muhammed, maruz kaldığı ve şahit olduğu barbarlığı salt vücudunu kullanarak anlatmaya çalışıyor. Merleau-Ponty: ’’Çocuk için lisan, bir durumu tabir ettiği vakit bir mana kazanır.’’(1) der. Görüntünün temel paradigması ‘dil yoksunluğunun’ aslında ne kadar değerli bir olgu olduğunu anlatmaktadır. Bir öteki deyişle yoksunluğun kendisinin lisana dönüşmesidir. Görüntüyü çeken sanatçı Erkan Özgen’in lisan yoksunluğu noktasında, temelde Muhammed’den hiçbir farkı yoktur. Zira Özgen’in de ‘ideolojik lisan yoksunluğu’ kelam mevzusudur. Muhammedin ‘biyolojik lisan yoksunluğu’ ile Özgen’in ‘ideolojik lisan yoksunluğu’ araçsallaşan –dile dönüşen- görüntü aygıtı sayesinde olgusal bir söz biçimine dönüşmektedir. Hasebiyle bu noktadaki lisan yalnızca bir bağlantı aracı değildir, tıpkı vakitte gerçekliği kavramanın bir yoludur ve bu gerçeklik her şeyden evvel ‘kültürel kimliğin’ gerçekliğidir.

Bu bağlamda Derrida’nın bir saptamasına değinmek istiyorum “Belki de genel olarak özdeşliğin saptanması, bir kimliğin yapılandırılması yahut olumlanması, kendiliğin sunumudur. Bu kimlik ulusal olsun ya da olmasın, kültürel olsun yahut olmasın; lakin kimliğin saptanması ebediyen kültüreldir, asla doğal değildir; kimlik kendinde kendi dışına çıkıştır, tabiatın kendi ile farkıdır.’’ (2) Derrida, ödün vermeksizin net bir halde kimlik nosyonu doğal değildir, kültüreldir diye belirtiyor. Asıl üstünde durulması gereken Derrida’nın son cümlesi; ‘kimliğin, tabiatla olan kendi ile farkıdır’. Son kertede doğal olan tam da buradaki farkın kendisidir. Kürtlerin kimliğinin kültürel kodu, tabiat fenomenleriyle iç içe geçmiş olması ya da tabiat ile özdeşleşmiş olması, -Derrida’nın deyişiyle ‘farkın’ ortadan kalkmış olması- Kürtleri ‘tarih dışı’ bir ‘meta algısına’ dönüştürmüştür. Bana kalırsa Kürtlere angaje edilen -bilinçli ya da değil- materyalist bir algı durumudur bu. Zira ideolojik lisan yoksunluğu doğuştan gelen biyolojik ya da rastgele bir tabiat olayı üzere algılanmaktadır daima. Lisanın yok sayıldığı bir yerde vücut tabiattaki bir göstergenin salt kütlesine dönüşür. Bu kütle Kürtleri artık bir ‘öteki’ dahi olmadıklarını, -yukarda belirttiğim gibi- bir adım ötesi ‘tarih dışı’ bir ‘meta’ ya da ‘varlığa’ dönüştürmektedir. Kürtlere dair açıktır ki her hangi bir algı durumunda, her vakit sonuç nedenlerden evvel gelir. Kürtler tarihin içinde kültürel bir aksiyom olarak değil, tersine ‘tarih dışı’ hareket eden bir varlık ve tabiatın genetik bir kodu üzere tasnif edilmektedir. Zira resmi ideoloji için ülkü olan gerçeklik, Kürtlerin her türlü farklılığını ve gelecekteki imkanlarını ‘doğaya özdeş’ bir biçimde cisimleştirmektedir.

LİSANIN YOK SAYILDIĞI BİR YERDE… 

Özgen’in görüntü çalışmasına da bahis olan tarihi barbarlığın, tarihi bir olay olarak –tin, us, vicdan, etik- bağlamında algılanmamasının asıl nedeni, yaşanılanların bir ‘doğa olayı’ üzere algılanmasıdır. Zira Kürtlere dair uygulanan tarihî hiçbir fenomen, ‘doğal olmayanın dışında’ algılanmamıştır. Hasebiyle tabiatın bir sonucu olarak algılanan Kobane, Muhammed’in vücudunu de bir ağacın gövde ve kısımları üzere algılamaktadır. Muhammed’in görüntüdeki can havli, bir hususun içindeki kinetik güç üzere görünmektedir ve bu can havlinin temelde bir tabiat olayına gösterilen algısal bir hassaslıktan ve hassasiyetten farkı kalmamaktadır. Bu bağlamda ve genel olarak mülteci olgusuna gösterilen algı birebirdir. Mültecilerin trajik vefatları tüm dünyada bir tabiat olayı üzere algılanmaktadır. Resmi ideoloji her vakit ‘mutlak ideali’ betimler lakin hiçbir vakit gerçekleştirmez. Mutlak ülkü, ideolojinin kendi büyük mefkuresinin emelidir lakin pratiği değildir. Resmi ideolojinin pratiği daima müspet bir temenniye dayanmaktadır. Aslında hiçbir vakit gerçekleşmeyecek olan ‘mutlak ideal’ kendi dışında meydana gelen oluşumları kayıt dışı alana iter. Buradaki kayıt dışı oluşumlar ideolojiye nazaran paralel bir kozmosta hareket eden bir kütleye indirgenir. Tıpkı Alan bebeğin kıyıya vuran vücudu üzere.
Pekala, bu tabiata özdeş olma durumunu Özgen’in görüntü çalışmasında nasıl okuyabiliriz?

Özgen, kendini bir vücutla karşı karşıya buluyor ve bir sanatçı olarak vücuda bakmasıyla, vücudun özünü, kültürel bir niteliğe dönüştüren süreci başlatıyor. Vücudun tabiat ile özdeşleşen objesine el atarak bir dönüşüm sağlıyor ve dönüşümün sonucunda da vücuda ‘dil’ katan kişi oluyor. Özgen’in, tabiat kültür alakasını ve birinden başkasına geçişini, bilhassa görüntü aracılığıyla somutlaması çok manalıdır.

Özgen; cam, ekran, monitör, ses, hareket, devinim, manzara, renk, kurgu, metin vs. ögelerin totalde görüntü medyumuna dönüştüğü ve bu dönüşüm temelinde “kürdün” bir gerçekliğe dönüştüğünü belirtmeye çalışıyor. Görüntünün yapısal formunu bir gerçekliğe dönüştürerek yaşanan tarihî olguyu bir tabiat olayı algısından çıkarıyor. Özgen, görüntü içeriğinin hakikat olduğunu ve birebir vakitte doğal olmadığını göstermek için bir kayıt tutmaya muhtaçlık duyuyor. Görüntü kaydın yaşanandan daha fazla gerçek ve görünür olması yoksunluğun nereden kaynaklandığını da ifşa etmektedir. Bu bağlamda Lyotard: ’’Tarihsel göstergeler, her vakit rastgele bir tarihî olay hakkında sözlerle söylenebilecek olandan söylenebilecek daha fazla bir şey olduğunu bilen ’sıradan insan’ tarafından hissedilir: yani sıradan insanın ‘hissi’, tarihsel-politik olayların hakikatine (ya da tekilliğine) ulaşmayı ummaya kuramsal telaffuzdan çok daha yakındır.’’ (3) Ve sonuç itibariyle sıradan insanın hissi bir o kadar da kayıt dışıdır.

Kaynaklar

  1. Dünyanın Cildi s.90 Maurice Merleau-Ponty Metis Yay. Haz. Zeynep Direk
  2. Öteki Gaye s.30 Jacques Derrida Bağlam Yay. Çev. Melih Başaran
  3. Postmodern Edebiyat Kuramı s.251 Niall Lucy Detay Yay. Çev. Aslıhan Aksoy
Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.