Çarpıcı iddia: Teknoloji şirketleri savaş suçları kanıtlarını mı siliyor?

TikTok geçen yıl yalnızca üç ayda platformuna yüklenen 80 milyon görüntüyü kurallarını ihlal ettiği gerekçesiyle kaldırdı. Yapay zekanın sildiği bu görüntülerin 94,2’sini şimdi kimse görmemişti. “Şiddet gösteren içeriklerin” peşindeki sistemler 17 milyonunu otomatik olarak kaldırmıştı.

Öteki toplumsal medya şirketlerinin de benzeri bir kıssası var. Her gün binlerce saatlik içerik paylaşımdan kaldırılıyor.

Artık kimileri şunu soruyor: Büyük teknoloji şirketleri Ukrayna’daki savaş hatalarının izlerini de kaldırıyor mu?

Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin Ukrayna’yı işgal etmeye karar vermeden evvel TikTok halihazırda son derece popülerdi. Ama savaş platforma çağ atlattı. Ukrayna etiketiyle paylaşılan görüntüler milyarlarca defa izlendi.

Lakin Ukraynalıların bölgeden yüklediği görüntüler yalnızca “beğeni” almaktan çok daha fazlasını tabir ediyor.

Bir gün savaş hatalarını kanıtlamak için tamamlanmaya çalışılan bir yapbozun kesimi olabilirler.

Fakat bu görüntüler birebir vakitte TikTok ve başka toplumsal medya araçlarının şiddet dolu içerik kurallarını ihlal ediyor olabilir.

TikTok kuralları platformun yaratıcılığı desteklediğini, lakin şiddet içeriklerini kabul etmediğini; sansürsüz, sadist yahut tüyler ürpertici içeriğe müsaade verilmediğini belirtiyor.

Hepsi olmasa da kimi insan hakları ihlallerinin manzaraları de bu kategorilere girerek siliniyor olabilir.

‘BÜYÜK OLAY’

Araştırmacılar TikTok’ta ya da Meta, Twitter ve YouTube üzere öbür toplumsal medya platformlarında yer alan Ukraynalıların ürettiği görüntülerin ne kadarını kaldırdığının bilinmediğini söylüyor.

Witness program yöneticisi Sam Gregory, “TikTok başka şirketler üzere şeffaf değil ve hiçbiri o kadar şeffaf değil” diyor ve ekliyor: “Neyin görünmediğini ve kaldırıldığını bilmiyorsunuz zira şiddet dolu içerikti lakin muhtemel bir ispattı. Burada büyük bir olay var”.

Bu toplumsal medya platformlarının birinci kere savaş hatası ispatlarıyla baş etmek zorunda kalışı değil.

Suriye Savaşı sırasında da misal sorunlar doğmuştu.

İnsan Hakları İzleme Örgütü yıllardır savaş bölgelerinden yüklenen fotoğrafların toplandığı bir sistem kurulması için davette bulunuyor lakin şu ana kadar başarılı olamadı.

Savaş araştırmaları uzmanı Belkis Wille, “Şu an için bu türlü bir şey mevcut değil” diyor. Bu kaldırılan imajlara ulaşmak için uygulanması gereken prosedürü açıklıyor: “Yetkililer toplumsal medya şirketlerine yazabilir ya da mahkeme buyruğu için başvurabilir. Lakin şu an işleyen süreçte kimse tüm bu içeriğin nerede olduğuna dair kesin bir bilgiye sahip değil”.

Bu soruşturma için gerçek bir sorun.

Lakin bütün toplumsal medya platformları birebir siyasetlere sahip değil. Telegram, Ukrayna’dan paylaşılan görüntüler konusunda son derece değerliydi. Twitter yahut Facebook’tan kaldırılan imajlar Telegram’da kalmaya devam etti.

Wille, “Biz kurum olarak en pahalı birtakım görüntü ve fotoğrafları Telegram’dan aldık” diyor.

ÖTEKİ BİR KIYMETLİ YARARI DAHA VAR

Facebook ve Twitter üzere toplumsal medya şirketleri bir manzara ya da görüntünün metadatasını yani içeriğin nerede ve ne vakit oluşturulduğunu gösteren dijital kimliğini otomatik olarak kaldırıyor.

Wille, Telegram’da ise bu metadatanın kaldırılmadığını belirtiyor.

İnsan hakları ihlalleriyle ilgili data toplama üzerine çalışan Eye Witness projesinin yöneticisi Wendy Betts, insanları olasılı savaş cürümlerini kendi oluşturdukları uygulamaya kaydetmeye çağırıyor. Böylelikle datalar mahkemede kullanılmak üzere burada toplanabiliyor.

Fakat bu tahliller tatmin edici değil.

Tüm toplumsal medya şirketlerinin kullandığı, her şeyin depolandığı tek bir yer olmadığı sürece değerli deliller gözden kaçabilir.

FARKLI KARŞILIKLAR

Birtakım durumlarda, toplumsal medya şirketlerinin bu görüntüleri depolayıp depolamadığı ya da belgeleyip belgelemediği de tam olarak bilinmiyor.

BBC News TikTok, Google, Meta ve Twitter’a bu alandaki siyasetlerini sordu.

TikTok kendi kullanıcılarının korunmasıyla ilgili siyasetini yönlendirdi fakat sorulara yanıt vermedi. Bir temsilci, “Şu anda bu bilgi dışında paylaşacağımız daha fazla bir şey yok” dedi.

Lakin Twitter ya da Google karşılık vermedi. Sırf Meta belirli ölçüde karşılık verdi.

“Bu tip içeriği sadece zaferi yüceltiyorsa ya da oburlarının acı çekmesini destekliyorsa yahut içerik son derece şiddetliyse kaldırırız. Örneğin parçalanan bir vücut varsa” diyor bir temsilci.

“Özellikle Ukrayna’daki savaşla bağlıysa bu tip içeriği kaldırsak da korumak için bir yol arıyoruz.”

Bu dört büyük teknoloji şirketinden gelen yanıtlar öyküyü anlatmaya yetiyor. Hepsinin ortak paylaştığı bir sistem, bir siyaset yok. Bu gerçekleşene kadar da ispatlar kaybolmaya ve unutulmaya devam edecek.