Cimrilik hastalık değil ama bazı hastalıkların belirleyicisi olabilir

Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, geçtiğimiz günlerde Elon Musk’ın yakın etrafına sahip olduğu imkanları kullandırmamasıyla gündeme gelen cimrilik kavramı hakkında değerlendirmede bulundu. Demir, cimrilik denildiğinde Aristoteles’in ‘orta öğretisi’nin akıllara geldiğini belirterek, “Bu öğretiyi kısaca ele alırsak Aristoteles, oğlu Nikomakhos’a bir kitap bırakmak ister ve ‘Nikomakhos’a Etik’ isimli kitabı müellif. Bu kitabın başlangıcı yeterlinin araştırılması ile açılır ve yeterli ‘her şeyin arzuladığı şey’ olarak tanımlanır ve devamında düzgün olan nedir cevaplanır. Pek çok düşünsel basamaktan geçerek ulaşılan nokta Aristoteles’e nazaran yeterli, ‘ruhun, fazilete uygun etkinliği’dir” dedi.  

‘Düşünce faziletleri eğitimle, karakter faziletleri alışkanlıkla oluşur’

Buradan hareketle faziletin ne olduğunun tartışıldığını kaydeden Demir, “Erdem, karakter faziletleri ve niyet faziletleri olarak ayrılır. Niyet faziletleri daha çok eğitimle oluşan ve gelişen erdemlerken, karakter faziletleri alışkanlıkla oluşur. Karakter faziletlerinden hiçbiri bizde doğuştan bulunmaz. İnsan karakter faziletlerinin potansiyelini taşır ve daha sonra yapa yapa bunu aktifliğe geçirir. Lakin faziletin bir huy, bir karakter olduğunu söylemek yetmez, onun nasıl bir huy olduğunun peşine düşülür. Faziletin orta olma ile ilgisi kurulur. Faziletli kişi gerektiği vakit, gereken şeylere, gereken bireylere karşı, gerektiği için, gerektiği üzere eyleyerek orta olanı ve en iyiyi yapandır sonucuna ulaşılır. O halde ‘erdem aşırılığı yanlış olan, eksikliği yerilen, ortası övülen ve isabetli olan etkilenimlerle ve aksiyonlarla ilgili olmak durumundadır’ tabiri kullanılır” diye konuştu. 

‘Cimrilik altın orta durumunun uçlarında görülür’ 

Bu “orta yol” yahut “altın orta” denilen durumda her his yahut aksiyonda berbatın temsilcisi iki uç nokta ve fazileti (iyiyi) temsil eden orta nokta olduğunu tabir eden Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Örneğin korkaklık – yürek,  cömertlik – cimrilik… Buradan hareketle cimrilik bizim altın orta durumunun uçlarında olarak görülmektedir. Psikoloji biliminde var olan psikopatoloji açısından baktığımızda cimrilik başlı başına bir hastalık olarak tanımlanamaz. Lakin cimri olmak ve bu durumun kişinin kendisine, etrafına ziyan verecek noktaya ulaşması birtakım hastalıkların “belirleyicisi” niteliğindedir. Bu birden fazla vakit kişilik bozuklukları çerçevesinde değerlendirilebilir” sözlerini kullandı. 

‘Cimri beşerler paradan güç alırlar’ 

Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu kriterlerine bakıldığında ‘parayı, gelecekte meydana gelecek bir felaket için biriktirmek’ sözlerini görürüz. Bu noktada her para biriktiren kişi, kişilik bozukluğuna sahiptir demek de kusurludur. Lakin kişi, hayat kalitesini düşürecek seviyede cimrilik karakterine sahipse bu bireylerin parayı bir güvenlik üssü olarak gördükleri söylenebilir. Bu şahıslar paradan inanç alırlar. Para onlar için güç manasına gelebilir” yorumunu yaptı. 

‘Çocukluk devrinde ruhsal açıdan zorlanmış’

Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, son günlerde cimri olduğu teziyle gündeme gelen Elon Musk’ın durumunu kıymetlendirerek, “Çocukluğunda boşanan bir ailenin çocuğu olarak babası ile kalmayı seçmiş lakin süreç içinde ruhsal manada zorlandığını kendi hayat öyküsünden okuyoruz. Maddi imkansızlık yaşamayan Musk, akranları içinde dışlanan, kendi kabuğunda okumayı seven, vaktini boş geçirmeyen bir çocuk olarak tanımlanıyor” dedi. 

‘Eylemlerimizi orta olana nazaran yönlendirmeliyiz’ 

Elon Musk’ın ailesi ile sağlıklı bir inanç bağı kuramamış olmasının sonucu, hepimizin en kıymetli emeli olarak hayatta kendini gerçekleştirme yolunda pek çok şirket kurduğunu ve dünyanın sayılı zenginleri ortasında yer aldığını tabir eden Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, kelamlarını şöyle tamamladı:

“Buna karşın son devir bilhassa eski kız arkadaşlarının röportajları ile gündeme geldi. Lakin içeriğe baktığımızda Musk, pek çok yardım kuruluşu kurmasına karşın kendi özel hayatına gelindiğinde parayı ömür kalitesini düşürecek ölçüde az kullandığını okuyoruz. Bu durumu Musk özelinde paranın anlamsızlığı, var oluşunun paranın getirileri ile gerçekleştirilemeyeceğine dair yaklaşımı olarak yorumlanmakla birlikte farklı şahıslar için ele aldığımızda bu cimrilik aile bireylerine ömür kalitesine ziyan verdiğinde ciddiye alınması gereken bir durum haline gelmiştir denebilir. O halde aksiyonlarımızı orta olana nazaran yönlendirdiğimizde hem kendimiz hem de ailemiz için çok daha sağlıklı hayat alanı oluşturmuş oluruz.”