Çocuklara okuma alışkanlığı kazandırmanın 7 yolu

Kitap okuma sevgisini gerçek formüllerle kazandırmanın çok kolay olduğunu, ancak kitap okuma nefretini sevgiye dönüştürmenin çok sıkıntı olduğunu belirten müellif Esra Zerbeliz Avgören, Martı Yayınları’ndan çıkan Küçük Kitap Kurtları Yetiştirme Rehberi isimli kitabında, çocuklara okuma alışkanlığı kazandırmada gerçek bilinen yanlışlar hakkında değerli bilgiler verdi.

YALNIZCA UYKUDAN EVVEL OKUMAK YANLIŞ

Bu uygulama okuma alışkanlığına vurulan bir baltadır. Beynimizi, ‘kitap okumak uykuya hazırlıktır’ diye programlamış oluruz. Bu türlü programlanan beyin, günün hangi saatinde kitap okumaya başlanırsa bunu uykuya hazırlık olarak algılar. Sonra da ne vakit ele kitap alınsa göz kapakları ağırlaşır ve okumaya geçilemez.

KİTAP OKUMANIN VAKTİ OLMAZ

Kitap okumaya özel vakit ayırıp sabit bir noktada dikkatlice kitap okumanın gerekliliği büyük bir yanlıştır. Kitap okuma aksiyonunu hayatın dışına iter. Japonlar, günün her saatinde, her halde kitap okuyor. Bunun için özel bir tarifleri bile var: Taşiyomi. Manası; ayakta, yürürken kitap okumak. Yani kitap okumayı özel vakit aralıklarına sıkıştırmamak. Her an her yerde kitap okunabilir. Burada en belirleyici öge gereksinimdir.

KİTAP KUTSAL DEĞİLDİR

Kutsal olan tüm hususlar dogmatiktir. Tartışmaya açık değildir. Kesin ve net sonları vardır. Bu sıfatları kitaba yüklediğimizde, kitap kavramına çocuklar için kırmızı çizgilerin çok olduğu huzursuz edici hudutlar biçeriz. Tabuya dönüşen kitap kavramı çocuklar için alımlı olmaktan çıkar. Yetişkin algılarıyla çocuklara dayatmalar yapılmaya başlar. Çocukların muhtaçlıkları, yetişkinlerle birebir değildir. Çocuk, kitabın kutsallığına değil cümbüşüne bakar. Aksi yaradılışa zıt olur aslında. Cümbüş yoksa çocuk o alanda yoktur. Bu yüzden çocuk kitapları kutsal değil eğlenceli olmalıdır. Kutsal olan bilgidir, bilmektir. Bu bilgiyi aldığımız tüm gereçler aracıdır. Araçları gaye haline getirmemeliyiz.

Kısaca kitabın bir tüketim gereci olduğunu kabul edersek korkmayız ve daha kolay hayatımızın içine girebilir. Kitap kutsal değildir kültürel bir gereçtir.

HER KİTAP BİR ÖĞRETMEN DEĞİLDİR

Hayır! Kitap her vakit öğretmen değildir. Bazen arkadaş, bazen de baş belası olabilir. 200 yıl öncesinin kalıpları ile bugünün çocuklarını zorlamamak lazım. Bu kalıp içerisinde çocuklar kitapları yalnızca kendilerine öğretmenlik yapan malzemeler olarak görecektir. Kitaplar daima öğrenmek için okunmaz. Eğlenmek, araştırmak, sosyalleşmek… üzere birçok sebepten ötürü okunabilir. Hatta kitapları boyayabilir, makasla kesip fotoğraflarından tablolar yapabilir, kısımları ayırıp sıralamasını değiştirebilir. Elhasıl çocuklar yaratıcılıklarını geliştiren her biçimde kitapları kullanılmalıdır. Kitabı öğretmen kılığına sokarsak okuma alışkanlığının oluşmasını sağlayan öbür etkenleri öldürmüş oluruz.

ANNE-BABA HER ŞEYİ BİLMEZ

Her şeyi bilmeyin! Çocuklarınızın her sorusunu cevaplamayın. Sizin de merak ettiğinizi ve hususa tam hâkim olmadığınızı belirtip sağlam bir ansiklopediden ya da internet üzerinden kelimeyi ya da mevzuyu araştırıp birlikte okuyun. Okuma yazma bilmeyen çocuklarınıza siz okuyun. Sistemli ve bir halde bu tavrı görmüş olan birey, kendi başına araştırıp okumaya başlar. Hatta sonrasında size gelip bilmediklerinizi anlatacaktır.

ÇOCUKLARLA YAZILI İRTİBAT KURULMALI

Onlar için sık sık okunaklı notlar hazırlayın. Çantalarına, yastıklarının altına ve gibisi yerlere bırakın. Birinci okudukları sözler sizden gelsin. Okuma-yazmanın irtibat yolu olduğunu öğrenmenin yanında pahasını artırır. Müjdeli haberleri okuyarak alsınlar, okuma yetileriyle orantılı olarak yazı lisanınızın ağırlaştığı metinler yazın. Hatta üşenmeyip postaneden mektuplar, kartpostallar gönderin. Yaşları ne olursa olsun çocuklarınızla konuşurken kullandığınız lisanı küçültmeyin. Bir yetişkin bireyle konuşur üzere yazın. Bu davranış, yeni sözler duymaya ve okumaya hazırlık olur ve okuma alışkanlığında bilmediği sözlerin yolunu kesmesini maniler. Çocuklarınıza sorular sorup fikir alın lakin en değerlisi onları dinlediğinizi hissettirin.

ÇOCUĞUN SEÇİMLERİNE HÜRMET DUYULMALI

Çocuklar, kendilerine rol model aldıkları bireylerin telaffuzlarından çok davranış ve tavırlarıyla ilgilenirler. Anne babanın yaptığı aksiyondan çok tavır kıymetlidir. Baskıcı, çocuğun seçimlerine hürmet duymayan tavır ziyan verir. Özdenetim sistemlerinin gelişmesini engellemeyin. Şayet sağlıklı gelişim içerisindeyseler seçecekleri kitaplar sizler için sorun olmamalı. Ancak kitap seçimlerinde kendi açınızdan meseleler görüyorsanız bu sorun, kitap seçimi değil daha derinlerde yanlış giden diğer mevzularla bağlantılıdır.

BEYAZ HABER AJANSI (BHA)