Cümbüş, cemaatini bekliyor

Evrim Kaya

Beyoğlu’nun gece hayatının son on yılına hakim olanlar, Cümbüş Cemaat’in sahnesinin kesinlikle konuğu olmuşlardır. Yıllar evvel Boğaziçi Üniversitesi’nde kurulan kümenin Balo Sokak’taki Araf’ta başlayan müzikal serüveninin merkezinde daima sahne vardı. Geniş bir coğrafyadan beslenen müzikleri, geride kaldı derken daima öbür biçimlerde tekrar ortaya çıkan esaslı, kelamlı bir geleneğin uzantısıydı. Gücünü ve karakterini seyirciden alan ve bu yüzden yinelenemez olan, akan suyunda iki sefer yıkanılamaz bir müzik.

“Sahnesi iyidir” klişesindeki o sahne, dinleyicisini bir biçimde icranın kesimi kılmayı başaran ve müziğin gerçek rengini bu birleşmeden devşiren bir kümenin tabiridir. Yani kalabalık bir müzisyen grubundan oluşan kümenin ismi, bir söz oyunundan ibaret değildir: Cemaati cümbüş kadar önemsediklerine, cemaatle var olan cümbüşe işaret eder. Münasebetiyle konuk olmak tabiri öylesine değil: Seyircisini konuk üzere ağırlayan ve sahneden aşağı bakıp onu görmeyi başaran bir kümedir kelam konusu olan. Hal bu türlü olunca, bir stüdyo kaydı yapmak için bu kadar beklemeleri (ve bekletmeleri) aslında biraz ontolojik bir bulmacayla ilgili üzereydi, mekanik tekrar üretim çağında baştan icat edilmesi gereken bir aura arayışı ile…

EKSİLMEDEN, ARTARAK ALBÜME TAŞINAN RUH

Batı Avrupa’nın kulüplerine taşıdığı Balkan nağmeleriyle ünlenen Frankfurtlu müzisyen ve DJ Shantel’le birlikte girdikleri stüdyodan çıkan bu birinci albümde gördük ki, kelam konusu canlı aura kayda aktarılırken ölmemiş. Kümesi bir ortada tutan ve onları albüme ismini veren kentin değerli bir kesimi kılan ruhu albüme taşımayı başarmışlar. Eksilmeden, artarak. Bu işbirliğinin iki taraf için de gerçek olduğuna kuşku yok.

CANLI VE TAZE İSTANBUL

On müzikten oluşan İstanbul albümü, hem müzik seçimleri hem de altyapılarıyla argümanlı ismini taşıyacak güçte bir güce, kalabalığa, gün ışığına ve gölgeye, güçlü bir akışa sahip. Kelamları yavaşça güncellenmiş bir Tokat türküsünden Kara Üzüm Habbesi’ne, MFÖ bestesi bir Yunus Emre şiirinden Antep’e, Aşık Veysel’e uzanan albüm İstanbul’u ve uzun vakittir İstanbul’da yaşayan Anadolu’yu kayda alıyor üzere. Birçoğu klasik ve eski ezgilerin eşliğinde gezdiğimiz bu İstanbul nostaljik değil, canlı ve taze. Bunda kümenin enstrümanlarının çeşitliliğinin olduğu kadar, Shantel’in geniş paletinin tesiri var: Hem geçmişten günümüze elektroniğin araçlarını ve renklerini, hem de İstanbul’un doğal seslerini kullanıyor. Shantel’in miksleri kimi vakit melodiyi bir paspartu üzere çerçeveleyip geride durarak, kümenin renklerinin öne çıkmasını sağlıyor. Kimi vakit da küme Shantel’in soyut fotoğraflarının belirmesi için durup biraz bekliyor güya. Albümün çıkış müziği olan Karakolda Ayna Var’da olduğu üzere bazen de metaforik manaları olan dokunuşları yakalamak mümkün. O kara sevdayı daima takılan bir plaktan daha yeterli ne anlatabilir?

Shantel’in dokunuşundaki oyunbazlık, Cümbüş Cemaat’in sahnedeki performanslarının kıymetli bir kısmını oluşturan şakaların, birebir anda hem ironik hem sıcak lisanlarının albümdeki karşılığı niteliğinde. Bir yandan da tekrar en çok Karakolda Ayna Var’ın açık ettiği üzere sinemasal bir tarafları var. Bu içli ve içten, sevinçli ve performatif havayı yönlendiren itici güç hiç kuşkusuz vokaller. Cem Köklükaya’nın vakit zaman bir trans haline hakikat alçalmaya başlayan müziğe entegre olan, onunla dans eden, bazen saklanan fakat kaybolmayan vokali, ironi ile birlikte ismi konması güç bir nezaket ve inceliği içeriyor bu sayede dinleyiciyi zahmetsizce kendine çekiveriyor. Ona eşlik eden iki geri vokalin, bastaki Hakan Gürbüz ile kemandaki Ozan Çoban’ın sesleri ise sık sık şaşırtan hislere çeviriyor müziklerin tarafını. Vokaller her müzikteki o “kendine has bir şeyi” vurgulayarak, İstanbul’a onu benzeri projelerden ayıran karakterini veriyor.

İSTANBUL’UN MÜZİĞİ

Cümbüş Cemaat – Shantel işbirliğinin Shantel’i ve pek çok müzisyeni tepelere taşıyan bir devrin devamı olarak görülebileceği gerçek. Lakin Doğu ile Batı’yı bir ortaya getiren işlerin tartışmasız bir cazipliği olsa da, misal projeler arttıkça hem bir yorgunluk baş göstermiş hem de usule dair sorular kaçılması güç hale gelmişti: Kimin gözünden, nasıl bir birliktelik? Hem Batı’dan hem Doğu’dan yorulduğumuz şu günlerde, füzyon uzun vakittir söylem etmesi güç bir sözcük. Albümü dinleyince bunların esasen başından beri afaki ve fuzuli sorular olduğunu fark ediyor insan. İstanbul, alet çantasında Doğu’nun ve Batı’nın araçları bulunan ve neye muhtaçlık varsa süratlice onu çekip çıkaran ve kullanan müzisyenlerin yaptığı bir albüm. Elbette lakin bu türlü olduğunda İstanbul’un müziğinden kelam edebiliriz bugün.

Tek sorun yeniden içinde yaşadığımız lanet vakitler. Cemaatiyle birlikte sokaklarda ve kan ter içinde dans edilen Beyoğlu kulüplerinde olmayı hak ediyor çünkü bu cümbüş… Bütün zarafetine rağmen, Cem Bey’in kaytan bıyıklarıyla bir hayal ışığında boş İstanbul sokaklarını dolaştığı bir görüntüyü sindirmek güç. Müzikler daha hoş bir bahara hakikat akıyor, diğer bir yazı çağırıyorlar, buna dayanmak güç lakin, neyse ki Cem Beyefendi de Galata Köprüsü’nden hala hepimizi görüyor, düşüncemize ortak olmaya çalışıyor gibi…

İstanbul şimdilik online platformlarda, o hoş yaza ve cemaatine kavuşmayı bekliyor. Dinleyicisinin elinden tutarak – Hızır’ın tuttuğu gibi…