Deniz ürünleri haram mı? Diyanet’ten açıklama!

Din İşleri Yüksek Konseyi Lideri Haçkalı, tartışmayı başlatan kelam konusu fetvanın mezhep görüşlerine atıfta bulunduğunu söyledi. Haçkalı, haram sayılan yiyecekler ortasında deniz eserleri olmadığını kaydetti.

Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Heyeti Lideri Prof. Dr. Abdurrahman Haçkalı, toplumsal medyadaki deniz eserleri fetvası  tartışmalarına ait açıklama yaptı.

“Diyanet İşleri Başkanlığımızın, bu eserlerin haram olduğuna dair bir kararı bulunmamaktadır” diyen Haçkalı, şunları söyledi:

“Örneğin Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Konseyinin yayımlamış olduğu ‘Fetvalar’ isimli yapıtta, haram olduğu konusunda ittifak bulunan yiyecekler sayılmış olup, bunlar ortasında deniz eserleri sayılmamıştır.”

Haçkalı, tartışmaya mevzu olan kısa fetvada yalnızca mezheplerin görüşlerine atıfta bulunulduğunu söyledi.

KUR’AN-I KERİM’DEKİ KARARLAR

“Allah’ın yiyecek olarak haram kılınan hayvanlarla ilgili Kur’an-ı Kerim’deki kararlarını paylaşan Haçkalı, şunları kaydetti:

“Bakara Müddeti’nin 173. ayetinde ‘Allah size murdar eti (leş), kanı, domuz etini ve Allah’tan diğeri ismine kesilmiş olanı haram kıldı.’ deniliyor. Bunun yanında En’am Müddeti 145. ayet-i kerimede de birebir şeyler niteliklerine atıfta bulunularak sayılmıştır. Bunların yanında Kur’an-ı Kerim’de deniz avlarının helal kılındığı ayrıyeten tabir edilmiştir, ‘Size ve yolculara geçimlik olmak üzere deniz avı ve yiyeceği helal kılındı.’

Kur’an-ı Kerim’de, Hazreti Muhammed’in helal ve haramları açıklama-bildirme konusundaki vazifesiyle ilgili olarak A’raf Mühletinin 157. ayetinde şöyle bir tabir kullanılmıştır: Peygamber onlara güzelliği emreder ve onları berbatlıktan sakındırır, yeniden onlara pak olan şeyleri helal ve pis olan şeyleri de haram kılar.”

HAZRETİ MUHAMMED’İN AÇIKLAMALARI

Haçkalı, Hazreti Muhammed’in yenmesi helal ve haram olan hayvanlarla ilgili açıklamalarının bulunduğunu anımsatarak, şu sözleri kullandı:

“Yapılan bir rivayette şunlar tabir edilmektedir: ‘Resulullah sallallahu aleyhivesellem, azı dişi bulunan yırtıcı hayvanların ve pençesiyle avlanan yırtıcı kuşların etlerinin yenmesini yasaklamıştır.’ Bunun yanında pis ve iğrenç olmaları nedeniyle birtakım hayvanların yenmesini yasakladığı da bilinmektedir. Hazreti Muhammed, deniz eserleriyle ilgili olarak ise ‘Denizin suyu pak, ölüsü helaldir.’ buyurmuştur.”

“FARKLI KARARLAR ÇIKTI”

İslam alimlerinin Kur’an ve hadislerde belirtilen karar ve unsurlar ışığında hangi hayvanların etinin helal yahut haram olduğunu belirlemeye çalıştıklarını anlatan Haçkalı, kara ve deniz hayvanları hakkında gerek Kur’an-ı Kerim gerekse hadis-i şeriflerde kimileri dışındaki öbür bütün cinslerin isim olarak zikredilmemesi münasebetiyle farklı kararların ortaya çıktığını vurguladı.

“DENİZİN SUYU PAK, ÖLÜSÜ HELAL”

Bütün alimlere nazaran balık cinslerinin helal olduğunu ve Hanefi alimler tarafından balık dışındaki eserlerin helal kabul edilmediğini bildiren Haçkalı, başka mezheplerin bahse ait görüşleriyle ilgili şunları paylaştı:

“Maliki, Şafii ve Hanbeli alimleri ise Maide Müddeti’nin 96. ayetindeki ‘deniz avı’ sözünün kapsamlı oluşunu ve Hazreti Peygamber’in ‘Denizin suyu pak, ölüsü helaldir’ sözüne dayanarak, deniz eserlerinin yenilmesi konusunda hayli geniş bir yaklaşım ortaya koymuşlardır. Maliki ve Hanbeli alimlere nazaran, deniz hayvanları prensip olarak helaldir. Lakin timsah üzere yırtıcı hayvanlar helal değildir. Şafii mezhebinde ise aslen suda yaşadığı halde karada da yaşayabilen kurbağa, yengeç, kaplumbağa ve su yılanı üzere hayvanlar habis ve ziyanlı oldukları için helal değildir. Bunların dışında kalan midye, kalamar, ıstakoz, karides üzere deniz eserlerinin yenmesi ise helaldir.

İSMİ VERİLEN YALNIZCA DOMUZ

Domuz üzere ismi belirtilerek yasaklananların yanında öbür hayvanlar için unsur ve ölçüler konulmakla yetinildiğini söyleyen Haçkalı, şunları kaydetti:

“Bu nedenle yenmesinin haram olduğu konusunda ittifak edilen hayvanlar hayli sonludur. Ayrıyeten sıhhate ziyanlı unsurların tüketilmemesi İslam’ın genel unsurlarından kabul edilmiştir. Bunun dışında, hakkında açık karar bulunmayan hususların kararı konusunda alimler, üstte verildiği üzere, ihtilaf etmişlerdir. Aslında bu tıp ihtilaflar problemlerin daha yeterli anlaşılmasına katkı sunduğu üzere mükellefler için uygulamada kolaylık da sağlamaktadır. Bu bağlamda alimlerin birçoklarına nazaran, belirtilen biçimiyle, deniz eserlerinin üretimi ve tüketiminin helal olduğu söylenebilir.”

BİR AÇIKLAMA DAHA GELMİŞTİ

Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından, Din İşleri Yüksek Konseyinden “bazı deniz eserlerinin haram olduğu” istikametinde fetva verildiği haberlerine ait, “Söz konusu yanıt, heyetimizce verilen yeni bir fetva değildir.” açıklaması yapıldı.

Diyanetten yapılan açıklamada, Din İşleri Yüksek Konseyinin deniz eserleriyle ilgili görüşünün kimi toplumsal medya kullanıcıları ve medya organlarınca çarpıtılarak yeni bir görüş üzere gündeme getirildiği tabir edildi.

Açıklamada, “Kurulumuz, geçmiş yıllarda vatandaşlarımız tarafından birtakım deniz eserleriyle ilgili sorulan bir soruya mezheplerin görüşlerini dikkate alarak klasik fıkıh kitaplarında da yer alan bilgileri aktararak bir karşılık vermiştir. Kelam konusu yanıt, heyetimizce verilen yeni bir fetva değildir.” sözleri kullanıldı.