Denizlerimizin kâbusları bitmiyor! Şimdi de hayalet ağlar…

Geçtiğimiz günlerde Eren Arslan isimli vatandaş, Kızılırmak’ta balık tutarken hayalet ağa denk geldi. Derhal yetkililere bilgi veren Arslan, ağa takılan pek çok su canlısının da olduğunu söyledi. Fakat bu tek örnek değil. Deniz ve göllerde avlanan balıkçıların bilinçsizce bırakıp kayalıklara taktığı ve kaybettiği ağlar tabandaki ömrü her geçen gün zorlaştırıyor. Hayalet ağ olarak da bilinen bu tehlikenin en değerli etkeni ise insan. Yıllarda suda bozulmadan formunu koruyan hayalet ağlar, deniz canlılarının hayatından tutun içme sularının kirlenmesine kadar pek çok müthiş sonuca tesir ediyor.

10 BİN METREKARE HAYALET AĞ ÇIKARILDI

Denizler ve iç sularımız için tehlike oluşturan hayalet ağlar her geçen gün daha da çok görülüyor. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın “Denizlerin Terkedilmiş Av Araçlarından Temizlenmesi Projesi” ile yalnızca 2020 yılında yalnızca 10 lokasyondan, toplam 10 bin metrekare hayalet ağ çıkarıldı.

Hayalet ağlar deniz ve göllerdeki canlı popülasyonunu nasıl etkiliyor?
Bu ağlara takılıp ölen canlılar deniz ve göllerin suyunu tehdit ediyor mu?
Hayalet ağlar tabiatta çözünüyor mu?

Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Su Eserleri Fakültesi Deniz Biyolojisi Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ülgen Aytan ve Akdeniz Üniversitesi Su Eserleri Fakültesi’nden Prof. Dr. Mehmet Gökoğlu sıhhatimizi tehdit eden hayalet ağlara dair hurriyet.com.tr okurlarına özel açıklamalarda bulundu.

HAYALET AĞLAR DOĞAYI KATLEDEN BİR ÖGE

Prof. Dr. Mehmet Gökoğlu, hayalet ağların denizlere tesirlerini üç başlık altında kıymetlendirdi.

Ekosistem tükenir

Gökoğlu, “Hayalet ağlarda yakalanan her canlı tabiat için bir kayıptır. Doğal kaynaklar sonsuz değil, tükenebilir. Hayalet ağlar bir manada doğayı boşu boşuna katleden ögelerdir. Öbür yandan her canlının denizel ekosistemde bir vazifesi vardır ve vefatı ekosistemde boşlukların oluşmasına neden olur” dedi.

Leşçil beslenen canlılar oluşur

Bu ağlarda yakalanarak ölen canlıların yeniden tıpkı ortamda leşçil beslenen canlıların oluşmasına sebep olması ise bir öteki etkisi…

“Ölen balıkları besin olarak tüketen öbür balıklar ve canlılar da bulunmaktadır. Bunlara mürenler, deniz kaplumbağaları, fok ve balon balıkları örnek gösterilebilir. Lakin vakit zaman birebir ağda bu canlıların yakalanarak öldükleri de görülmektedir. Her ölen canlı ekosistem için bir kayıp olurken öbür bir canlının beslenmesi ve yaşaması da demektir. Fakat bu canlılar çoklukla ekonomik kıymeti olmayan deniz çıyanı, salyangozlar, birtakım isopod cinsleridir.”

İstikrar bozulur

Gökoğlu, ekonomik açıdan da ziyanları olduğunu belirterek “Doğal ortamda leşçil beslenen canlılarda görülen artış, istikrarın bozulmasına neden olur. Kelamı edilen canlıların çoğalması demek, ekonomik olarak değerlendirilebilen balık ve öteki canlılar için risk demektir. Bu canlıların birden fazla parazitik ve toksinler içerir” sözlerini kullandı.

‘KOKUŞMA VE ÇÜRÜME MEYDANA GELİR’

Denizler için hal böyleyken durumun tatlı sularda daha farklı olduğunu söyleyen Gökoğlu, “Tatlı sularda hayalet ağlarda yakalanan canlıların tüketicileri yeniden balıklar, kaplumbağalar ve yengeçlerdir. Fakat tatlı sulardaki tüketim denizdeki kadar süratli gelişmez. Bu nedenle hayalet ağlarda yakalanan canlılarda ekseriyetle kokuşma ve çürüme meydana gelir. Bu da sudaki bakteri yükünün artmasına sebep olur” dedi.

DENİZ KAZALARINA SEBEP OLUYOR

Okyanuslara her yıl yaklaşık 1 milyon ton hayalet ağ girdiğini söyleyen Doç. Dr. Ülgen Aytan, “Ağlar okyanus akıntılarında sürüklenerek her yıl yüzbinlerce deniz canlısını tuzağa düşürerek önemli ziyanlar vermektedir. Ayrıyeten deniz habitatlarına verdiği zararın yanı sıra teknelere ziyan verebilecek seyir tehlikelerine de neden olmaktadır.” dedi.

SU KALİTESİNİ BOZAR

Hayalet ağlara takılıp ölen canlılar deniz ve göllerin suyunu nasıl etkilediğini sorduğumuz Aytan, suyun kalitesini bozan asıl tehlikenin ölen canlılardan fazla toksik içerikleri ve bunu su ortamına geçirebilme kapasitelerinden dolayı hayalet ağlar olduğunu söyledi.

“Toksik kimyasallar içeren plastik materyalden yapılan ağların denizel ortamdaki kalıcı kirleticileri ve patojenleri de bünyesinde toplayarak hem su kalitesini bozar hem de canlı ömrünü tehdit eder.”

AĞLAR 600 YIL KADAR SUDA KALIR

Hayalet ağların su içerisindeki çürümesinin çok uzun yılları aldığını tabir eden Gökoğlu, “Bunun nedeni sualtında çeşitli güneş ışınlarına maruz kalmaması ve sıcaklığın daha stabil olmasıdır. Karadaki ağlar çeşitli güneş ışınlarına maruz kaldığı ve sıcaklık değişiminin yüksek olması nedeniyle daha kısa müddette çürür. Misina ağların deniz tabanında 600 yıl kadar dayandığı çeşitli kaynaklarda belirtilmiştir” dedi.

MİKROPLASTİKLERE DÖNÜŞÜR

Aytan, hayalet ağların sucul ortamda büsbütün yok olmak yerine hem deniz canlılarını tuzağa düşürerek öldürdüğünü hem de her geçen gün aşınıp parçalanarak mikroplastiklere dönüştüğünü söylüyor.

“Ağlar mikroplastiklere dönüşmesi sonrasında birçok deniz canlısı tarafından besin zannedilerek tüketilip, besin zinciri içerisinde ilerleyebilirler. Canlı bünyesinde biriken bu kimyasallar hem deniz canlılarının ömrü hem de su eserleri aracılığıyla insan sıhhati için tehdit yaratmaktadır.”

Hürriyet – Gaye Kobal