Devletin Döviz Riski Artıyor: Daha İçinde Dev Projeler Yok!

Özel kesimin döviz riskinin dolaylı olarak kamuya aktarılması süreci devam ediyor.

Merkez Bankası’nın (TCMB) rezervindeki dövizleri satması, Hazine’nin döviz cinsi borçlanmaya yük vermesi ve son olarak kur muhafazalı mevduat uygulaması, kamunun döviz açığını, hasebiyle da döviz riskini süratle artırıyor.

QNB Finansbank, bugün yayımladığı sabah notunda Sözcü’nün aktardığına nazaran, kamunun artan döviz riskine ve özelin artan döviz fazlasına ait son datalar paylaştı.

Buna nazaran, 2019 başlarına kadar 50 milyar civarında seyreden kamunun net döviz riski, Şubat 2022’de 207,4 milyar dolara yükseldi. 2018 sonuna nazaran bu kalemde artış, 144,4 milyar dolar oldu.

2019 sonunda 70.7 milyar dolar, 2020 sonunda 163.7 milyar dolar olan kamunun döviz açığı, 2021 sonunda 182,1 milyar dolara yükselmişti.

Ekonomik aktörlerin bilançolarında yer alan döviz varlıkları ile yükümlülükleri ortasındaki fark, net döviz durum durumunu yansıtıyor. Döviz varlıkların yükümlülüklerden fazla olması durumunda kurlardaki yükselişten olumlu istikamette etkilenilirken, karşıtı durumda da kurlardaki düşüşten kâr elde ediliyor.

Notta, kamunun döviz açığı hesaplanırken, kur muhafazalı mevduat, Hazine net döviz konumu, kamu bankaları net döviz durumu ve TCMB’nin swap ve forward dahil konumuna bakıldı.

Kamunun döviz riski son yıllarda süratle artarken, özel bölümün ise fazla durumunu artırdığı görülüyor.

TCMB’nin açıkladığı şirketlerin toplam varlık ve yükümlülüklerine nazaran, şirketlerin toplam döviz açık durumu aralık sonu itibariyle 113,6 milyar dolar ile 2020 sonunda nazaran 8,4 milyar dolar geriledi.

2018 yılından beri şirketlerin açık durumu düşüş eğiliminde ve 2018 sonuna nazaran 60,5 milyar dolar geriledi. Bu devirde şirketlerin döviz varlıkları 42,6 milyar dolar artışla 163,3 milyar dolara yükselirken, döviz cinsi yükümlülükler 17,9 milyar dolar gerileyerek 276,9 milyar dolar oldu.

Bireylerin ise aralık sonunda 164,4 milyar dolarlık döviz mevduatı ile 7.9 milyar dolarlık döviz cinsi devlet iç borçlanma senedi (DİBS) ve eurobond olarak toplam 172,3 milyar dolarlık döviz varlığı bulunuyor.

Bireylerin döviz cinsinden borçlanma imkanları olmadığı için net döviz durum fazlaları da bu düzeyde. Bireylerin net döviz varlığı, 2018 sonuna nazaran 55.8 milyar dolar arttı.

Aralık ayında başlayan ve Şubat sonunda 520.1 milyar TL (39.0 milyar dolar) seviyesine ulaşan kur muhafazalı mevduat (KKM) da özel bölümün döviz riskini azalttı.

Özel bankaların döviz konumları bu sayılara eklendiğinde, özel bölümün toplam döviz konumunun aralık itibariyle 69.5 milyar dolar fazlaya işaret ettiği görülüyor.

Şirketlerin döviz konumunun yatay kaldığı varsayımı ile hesaplandığında, özel bölüm döviz fazlasının Şubat sonunda 98.2 milyar dolara yükseldiği gözlemleniyor. 2018 sonuna nazaran özel kesimin döviz durumu 152,9 milyar dolar artış gösterdi.

207,4 milyar dolarlık döviz açığı dışında kamunun bilançolarında görünmeyen, yap işlet devret projeleri kaynaklı döviz riski de bulunuyor.

Prof. Dr. Uğur Emek’in hesaplamalarına nazaran, kent hastaneleri, otoyollar, köprüler, havalimanları ve Akkuyu Nükleer Santrali’ne verilen gelir garantilerinin toplamı, 2020 sonun prestijiyle 152,8 milyar dolar düzeyinde bulunuyor.