Dikkat çeken rapor: 700 bin kişi işini kaybedebilir

Hürriyet’in evvelki gün restoran ve kafelerin açılması ile ilgili ‘Restorandan 5’li teklif’ manşetiyle gündeme taşıdığı mevzu hükümetin de gündemine girdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, hususun Bakanlar Kurulu’nda görüşüleceğine vurgu yaparken, uzun müddettir açılmayı bekleyen yeme içme bölümü gelecek olumlu yanıtı bekliyor. Hürriyet olarak biz de yeme-içme dalında yaşanan meseleleri, salgının sektör üzerindeki ekonomik tesirlerini öğrenmek için bölüm temsilcileri ile konuştuk. Turizm Restaurant Yatırımcıları ve İşletmecileri Derneği (TURYİD) Lideri Kaya Demirer, yeme-içme bölümü için hazırladıkları raporu, Hürriyet ile paylaştı. Hazırlanan rapordaki bilgiler çarpıcı. Rapora nazaran yaklaşık 35 bin işletme açılmama tehlikesi ile karşı karşıya kalırken, 700 bin kişinin de işini kaybetme riski bulunuyor. Marka restoranlardan, küçük çaplı kafelere kadar bu süreçte yaşanan zorlukları ve yaşadıkları durumu birinci elden öğrenmek için işletmecilerle konuştuk.

20 MİLYAR TL’LİK TAKVİYE BEKLİYORUZ

Yaşanan durum sebebiyle kamunun vergi kaybının 47 milyar TL’ye ulaşabileceğini tabir eden TURYİD Lideri Kaya Demirer, beklenti ve tekliflerini paylaştı. Demirer şunları söyledi: “Mart ayında beklenen tekrar açılma sonrası kesimin yüksek talep göreceğini varsayım ediyoruz. Bu talebe yanıt verecek, vaktinde yatırım yapmış işletmelerin sürdürülebilir yapıya kavuşması ve kamuya gelir sağlamaya başlaması ve ek istihdam yaratabilmesi için açılışa kadar işletmelerin vergi, SGK, tekrar yapılandırma, tedarikçi ödemeleri için 20 milyar TL’lik nakit hibe takviyesi bekliyoruz. Ayrıyeten açılış sonrası işletmelerin ciro kayıpları dikkate alınarak, muhtasar, vergi, SGK primlerinin 6 ay müddet ile alınmamasını talep ediyoruz. Yapılandırılmış vergi borçlarının birinci taksitlerinin Haziran’a ertelenmesini bekliyoruz. Kamu bankalarına olan kredi borçlarının faiz eklemeden 3-6 ay ortası ötelenmesi kıymet taşıyor. Bu, özel bankalara da örnek olacaktır. KDV indiriminin yıl sonuna kadar devam ettirilmesi de beklentilerimiz ortasında.”

‘ÇALIŞANLAR BÜYÜK ZORLUK YAŞIYOR’

İşletmelerinde yasaklar öncesi 52 kişiyi istihdam ettiklerini tabir eden Seyahat İstanbul ve Agora 1890’ın sahibi Hakan Kıran, “Şu anda Agora 1890 büsbütün kapalı. Seyahat İstanbul’da ise 8-10 kişi çalışıyor. Yaşanan durum işletmelerin dışında en çok çalışanlarımızı etkiledi. Maaş dışında bahşiş gelirleri de olan çalışanlarımız şu anda büyük zorluk yaşıyor. Gücü olan işletmeler çalışanlarına dayanak olmaya çalışıyor fakat bu durum sürdürülebilir değil. Bu yüzden gerekli önlemlerle bir an evvel açılmayı bekliyoruz. İşini güzel yapan yani önlemleri harfiyen uygulayan işletmelerle, önlemlere uymayan işletmelerin tıpkı kefeye konulmaması gerekiyor. Kapalı olunan süreç yalnızca ekonomik değil toplumsal hayatı da etkiliyor. Çok kapsamlı düşünerek harekete geçilmesini bekliyoruz” diye konuştu.

‘EN BÜYÜK ISTIRAP ÇALIŞANLARIMIZDA’

İstanbul Bağdat Caddesi’nde Fiyonk Bakery isimli kafenin işletmecisi Özge Teker, kapalı kaldıkları süreci kıymetlendirdi. Kapanma öncesinde 12 kişiyi istihdam ettiklerini tabir eden Özge Teker, şunları söyledi: “Virüs tehlikesi devam ediyor. Bu bakımdan alınan önlemleri gerçek buluyoruz. Lakin bizim üzere işletmeler artık soruna girdi. Biz bir formda paket servisle hayatımızı devam ettiyoruz. Bizim hayatımıza devam etmemizin dışında artık çalışanlarımızı düşünüyoruz. Zira kafemizde servis olmadığı için çalışanlarımızın büyük kısmı fiyatsız müsaadeye ayrılmak zorunda kaldı. Bizim için şu an büyük sorun çalışanlarımızın durumu. Bunun dışında tedarikçilere yapılacak ödemeler aksıyor. Onlar güç duruma düşüyor. Ödenmesi gereken vergiler gecikiyor. Alınacak önlemlerle artık bir an evvel açılmayı bekliyoruz.”

İŞTE TURYİD’İN HAZIRLADIĞI YEME-İÇME BÖLÜMÜ RAPORU

2 MİLYON

Yeme-içme bölümünde direkt çalışan kişi sayısı

135 MİLYAR TL

Yeme-içme kesiminin 2019 yılı toplam cirosu

56 MİLYAR TL

Dalda çalışanların patron ve personel hisseleri için ödenen toplam bedel

14 MİLYAR TL

Dalın ödediği yıllık KDV ölçüsü

70 MİLYAR TL

Yeme-içme dalının kamuya katkısı

35 BİN

Dalın açılamaması ve dayanak verilmemesi halinde kepenk indirecek işletme sayısı

3.350 TL

Dalda çalışanların ortalama maaşı

700 BİN

Önlemlerin uzaması ve kapasite düşüşü nedeniyle işini kaybetmesi beklenen kişi sayısı

7 BİN

Vergi yapılandırması yapan lakin ödeme yapamama tehlikesi bulunan işletme sayısı

47 MİLYAR TL

Mart 2021-Mart 2022 ortasında dala dayanak verilmemesi halinde kamunun kaybı

RESTORANLAR NASIL DENETLENİYOR?

Yeme-içme bölümü açılma talebinde bulunurken, bunun için aldıkları ‘Güvenli Turizm Sertifikalarına vurgu yapıyor. Biz de bu sertifikayı veren kurumlar ortasında yer alan SGS Türkiye’nin genel müdürü Nadin Haçerestunç’a ulaştık. Bu sertifikaların ne manaya geldiğini, tüketicinin bu sertifikayı alan işletmelere itimatla gidip gidemeyeceğini ve kontrollerin detaylarını sorduk. İşte Haçerestunç’un belgelendirme hakkında verdiği bilgiler:

• İnançlı Turizm Sertifikası programı, konaklama ve yeme-içme tesislerininin paklık ve hijyen standartlarını belirliyor.

• Bu sertifikanın alınabilmesi için vale hizmetinden çalışanın alacağı tedbirlere, atık idaresinden satın almaya, izolasyondan yeme içme ünitelerine kadar her şey inceleniyor.

  – Restoranlar pandemi öncesinde de denetleniyordu. Pandemi sürecindeki kontroller ise virüs bulaşma telaşı, yüksek hijyen ve güvenlik beklentilerini karşılamak üzere yapılıyor.

• Belgelendirme ile ilgili kuralları Kültür ve Turizm Bakanlığı yürütüyor. Kontrol, İnançlı Turizm Sertifikasını vermeye yetkili olan akredite belgelendirme firmaları tarafından gerçekleştiriliyor.

• Evrak vermeye yetkili kuruluşlar ile irtibata geçerek kontrol alınması gerekiyor.

• Kontrol sonucuna nazaran, uygunluk olması durumunda 3 gün içinde sertifika hazırlanıyor.

• Uygunsuzluk durumlarında, 3 gün içerisinde uygunsuzlukların giderilmesi bekleniyor.

• Şayet giderilmemişse evrak verilmiyor yahut mevcut evrak iptal ediliyor.

  – Kontrol ve belgelendirme aylık olarak gerçekleştiriliyor.

  – Bu kontrollerin yanı sıra iki ayda bir habersiz olarak saklı müşteri kontrolleri de yapılıyor.

• Belgeyi alan tesisler TGA ve T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı web sitesinden duyuruluyor.

• İnançlı Turizm Sertifika logosu, belgeyi alan tesislerinin görünen noktalarına asılıyor ve müşteriler evrak üzerindeki kare kod sayesinde tesis ile ilgili tüm denetleme bilgilerine ulaşabiliyor.