Direktör Bryan Fogel: Türkiye Kaşıkçı davasında yanlışsız tarafta yer aldı

◊ Cüretiniz ve bu muazzam belgesel sinema için sizi tebrik ederim. İrtibat Lideri Fahrettin Altun, Adalet Bakanı Abdülhamit Gül ve birçok Türk yetkiliyi belgeselde görüyoruz. Türk yetkililerinin inancını nasıl kazandınız? Onları konuşmaya nasıl ikna ettiniz?

• İtimat inşa etmek uzun bir süreçti. Ve Barbaros sen de Türk olduğun için muhtemelen biliyorsun. Türkler, telefonla, e-postayla ya da iletileşme yoluyla iş yapmıyor.

◊ Evet…

• Sahiden ferdî bir bağ kurmak gerekiyor. Gidip buluşmak, kahve ve çay içmek, birebir tanışmak gerekiyor. Cemal Kaşıkçı cinayetinden 1 ay sonra Türkiye’deydim. Kasım ortasıydı. 8 aydan fazla müddet İstanbul’dan Ankara’ya gidip geldim. Hakikaten itimada dayalı ilgiler kurdum ve nihayetinde bu münasebetleri arkadaşlıklara dönüştürdüm. Türk hükümeti ve yetkililer kıssalarını anlatmak istedi.

Kendimi tanıttığımda, Cemal Kaşıkçı cinayetinin kıssasını otantik bir formda anlatmak için orada olduğumdan emin olmak istediklerini biliyordum.

Ben de Cemal Kaşıkçı cinayetinin kıssasını gerçek manada anlatmak için Türkiye’deydim. Ve bu işi yaparken, haftalar, aylar geçerken çok fazla itimat oluştu ve sonuçta yetkililer hükümetin resmi tutanağını, polis manzaralarını, isimli tıp raporlarını verdiler. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın sesini ve manzarasını kullanmama müsaade verdiler. Başsavcı İrfan Fidan konuştu. Türk hükümetine bu öyküyü anlatabilmem için bilgi ve ispat sağladıkları için müteşekkirim.

BÜYÜK BİR İSTANBUL
SEVGİSİYLE AMERİKA’YA DÖNÜDÜM

◊ Bu kıssayı dünyaya anlatabilmeniz için Türkiye bilgileri, ispatları size sağladı. Ancak tüm dünyaya insan hakları dersi veren kelamda gelişmiş ülkeler bu müthiş, bu kan donduran cinayete sessiz kaldı. Birçok mevzuda milletlerarası kamuoyunun Türkiye’yi yanlış değerlendirdiğini ve haksızlık ettiğini söylersem yanıtınız           ne olur?

• Dünyada nitekim Suudi Arabistan’ı sorumlu tutan tek ülke Türkiye’ydi. Cemal Kaşıkçı cinayetine adalet getirmek için elinden gelen her şeyi yapan ülke Türkiye’ydi. Suudi Arabistan cinayeti itiraf etmezken, Türkiye onlara ellerinde bulunan delilleri gösterdi ve sonunda itirafta bulunmaya zorladı. Bence Türkiye, Cemal Kaşıkçı cinayeti davasında hakikat tarafta yer aldı. Ve tarih bunu yazacak.

◊ Türkiye’de 8 ay kaldığınızı söylediniz. Çalışmadığınız vakitlerde neler yaptınız? Nasıl geçti 8 ay? Biraz Türkiye tecrübenizi anlatır mısınız?

• İstanbul’da yaklaşık 8 ay geçirdim. Büyük bir Türkiye sevgisi, büyük bir İstanbul sevgisiyle Amerika’ya geri döndüm. Kültürünüz, yemekleriniz… Sıra dışı bir ülke, sıra dışı bir yer. Çok arkadaş edindim. Sinemanın üretiminde o kadar çok insan yardımcı oldu ki… Türkiye’de ve İstanbul’da yaptığımız çekimlerin neredeyse tamamında, mahallî takımları işe aldık ve Türkiye’de ABD’de sahip olduğumdan çok daha büyük bir grupla çalıştım. Profesyonellik ve iş kalitesi harikuladeydi. Türkiye tecrübem hakkında, olumlu şeylerden öteki söyleyecek hiçbir bir şey yok. Bence Türkiye, inanılmaz insanları, inanılmaz kültürü olan inanılmaz bir ülke.

OSCAR HAYAL KIRIKLIĞI YARATTI FAKAT ÖDÜL İÇİN  SİNEMA YAPMIYORUM

◊ Sean Penn, Hillary Clinton ve daha kaç yüksek profilli isim, sinemaya duyduğu beğeniyi tabir etti. Sinema muazzam hoş tenkitler aldı. Hepimiz Oscar’da kısa belgesel listesinde “The Dissident”ı görmeyi beklerken, sinemanız göz gerisi edildi ve kısa listeye dahi alınmadı. Hayal kırıklığı yaşadınız mı?

• Natürel ki hayal kırıklığı yaşadım. Oylamayı etkileyecek perde ardında yaşanan siyasetleri anlamıyorum ve bilmiyorum. Lakin büyük dağıtımcı şirketlerin Akademi oylamasında sahip oldukları gücü biliyorum ve bu mutlaka hayal kırıklığı yaratıyor. Öteki taraftan ödül için sinema yapmıyorum. Mükafatlar ve övgüler inanılmaz bir lütuf. Pastanın kreması ancak işimi bunun için yapmıyorum. Hoş tenkitler, aldığım e-postalar, basının ilgisi, sinemamı izleyenlerin bana ulaşmak ve bağlantı kurmak için bir yol bulmak istemeleri… Sinemanın onları nasıl etkilediğini anlatmak istemeleri… Bu sebepler için sinema çekiyorum. Akademi’nin kısa listesinde yer almadığım için hayal kırıklığı yaşamıyor muyum?  Natürel ki yaşıyorum. Fakat kendim için değil. Mükafatlar sinemaları daha çok insanın görebilmesine imkân sağlıyor. Bence bu sineması ne kadar çok insan görürse, gerçek bir değişimin gerçekleşmesi için o kadar çok talih var. Lakin dediğim üzere ödül için sinema yapmıyorum, süreci sevdiğim için sinema yapıyorum. Ve değerli olduğunu düşündüğüm bahisleri üstlenmeyi seviyorum.

◊ Oscar kazandığınız “Icarus” hâlâ en güzel belgeseller listesinde yer alıyor. Şimdilerde dijital platformlarda izlediğimiz birçok üretim “belgesel” ismi altında sunuluyor. “Tiger King”i bile bu kategoriye koyanlar var. Belgesel sinema ustası olarak nasıl değerlendiriyorsunuz bu yeni periyot belgesel sinemaları?

• “The Revenant”, “Roma”               ya da “Birdman” üzere harika sinemaların yanı sıra “Forgetting Sarah Marshall” üzere sinemalar de yapılıyor. Her ikisi için de yer olduğunu düşünüyorum ve birinin başkasının bedelini küçülttüğüne inanmıyorum. Bununla birlikte sırf cümbüş pahası olan sinemalar dışında siyasi mevzular nedeniyle susturulan yahut global dağıtımın dışında bırakılan sinemalar var. Bu mevzuda telaş duyuyorum.

◊ “The Dissident”ın dijital platformlarda yayınının engellenmesi üzere…

• Evet.

GERÇEKLERİ SÖYLEYEN
BİR SİNEMA YAPMAYI AMAÇLADIM

◊ Sinema imal süreciyle ilgili bir sorum var. Sinema yaparken güvenlikten nasıl emin oluyorsunuz? Zira işlediğiniz mevzularda çok kapalı ayrıntıları ortaya çıkarıyorsunuz.
Tüm dünyanın konuştuğu mevzuları anlatıyorsunuz ve karşınızda birden fazla vakit hükümetler oluyor…
– Bütün montajı herkes çevrimdışı bir biçimdeyken yapıyoruz. Sinema ve içerik oluşturulurken kimse internet kullanmıyor. Yaratıcı grubumuz ve imajlara erişim hakkı olan grubumuz için güvenlik protokolleri yapıyoruz. Cihazlarımın güvenliği için elimden geleni yapıyorum. Fakat akıllı telefonların icadıyla birlikte güvenliğimiz için kaygı verici bir vakit diliminde yaşıyoruz…
◊ Bahisleri nasıl seçiyorsunuz?
– “Icarus”tan sonra “işte bu!” diyeceğim bir öykü arıyordum. Hayatımın birkaç yılı boyunca üzerinde çalışmak isteyeceğim bir kıssa… Cemal Kaşıkçı cinayeti işlendiğinde, Washington Post gazetecisi, ülkesinde tabir özgürlüğü için savaşan bir gazeteci. Ölçülü biri, aşırılık yanlısı değil, ülkesinin daha düzgün bir yer olduğunu hayal eden biri. Ülkesine o kadar tutkun ki, susturulmaktansa kendi kendini sürgüne göndermeyi seçen bir adam. Anlatmak istediğim kıssayı bulmuştum. Natürel ki Ömer Abdulaziz ve Hatice Cengiz’in kıssasını de anlatmak istedim ve gerçekleri söyleyen bir sinema yapmayı amaçladım. Bu sinema, umarım insanlara kendi özgürlüklerini daha fazla takdir etmeyi öğretir. Ezilen ya da bir halde sesini yükseltemeyenlere yardım etmek için harekete geçme konusunda ilham verir.

SUUDİ ARABİSTAN
SİNEMAYA SALDIRIYOR

◊ Suudi Arabistan’ın belgeseli maksat aldığı, IMDb ve başka tüm mecralarda negatif tenkitler bırakıldığı konuşuluyor?
– Evet, gerçek. Suudi Arabistan makus propaganda yapıyor. Sanırım bunu, bu sinemaya yapmak istediklerini kestirim edebilirsin. IMDb puanımıza saldırdılar. IMDb bunun farkına vardı ve ellerinden gelenin en uygununu yaptı. Rotten Tomatoes puanlarımıza saldırdılar ve hâlâ bu taarruz devam ediyor. Lakin oradaki kritik puanımız hâlâ yüzde 97. Bunu etkileyemediler. Keza toplumsal medyadan, Twitter’dan akınlar var. Bence bütün bunlar “The Dissident”ın bulgularını ve bilgilerini doğruluyor, sağlamlaştırıyor.