Doğum Verilerindeki Tarihi Gerilemenin Ekonomik ve Sosyolojik Etkileri İçin Uzmanlar Ne Dedi?

Bir ülkede nüfusun yenilenme seviyesi 2,1 olurken, Türkiye’de datalar 2016 yılında bu yana dataların nüfusta azalma istikametinde olduğunu gösteriyor.

BBC Türkçe’de Asya Robins’in aktardığına nazaran, uzmanlar ekonomik ve sosyolojik nedenleri inceledi. 

Londra Üniversitesi demografi uzmanı Dr. Selin Köksal, ekonomik kriz dönemlerinde doğum sayılarında düşüş olduğuna dikkat çekiyor. Örneğin 2001 krizi periyodunda yüzde 7 sonrasında da yüzde 8’lik bir düşüş görülüyor. 

Köksal, ‘Geleceğe dair duyulan ekonomik korku, insanların çocuk sahibi olma kararlarını yine gözden geçirmelerine ve tahminen de ileri bir tarihe ötelemelerine sebep olabilir’ derken, toplumsal olayların da tesirine işaret ediyor.

Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü’nden Prof. Dr. Alanur Çavlin, Türkiye’de ailelerin sistemli biçimde doğurganlıklarını planladığına ve mevcut şartlarda çocuk sahipliğinin 1 ya da 2 çocuk formunda oluştuğunu belirtirken, şunları iletiyor: 

Bu ülke genelinde eğitim seviyesinin artması ve yetişkinlerin, bilhassa de annelerin daha evvel sahip olmadığı birtakım ferdi imkanlarını ve muhtaçlıklarını tespit etmesiyle de ilgili. Lakin devam eden düşüş grafiği yalnızca gündelik durumların değil, toplumun doğurganlık davranışının da değiştiğini gösteriyor.

Çavlin, Doğu ve Güneydoğu vilayetlerinde doğurganlık suratının yüksek kalmasına rağmen, geçmiş yıllara oranla süratli bir düşüş olduğunu da vurguluyor. 

Örnek olarak Şırnak’ta 2009 yılında doğurganlık suratı 4,69 olurken, 2023 yılında 2,95, Hakkari’de 3,35’ten 2,01’e, Diyarbakır’da 3,23’ten 2,43’e ve Van’da da 3,93’ten 2,29’a düşüş görülüyor.

Nüfus bilimciler, nüfus beklentilerini yalnızca doğum oranları üzerinden görmüyor. Vefat oranları, hayat mühleti beklentisi, nüfusun yaş profili ve göç datalarına de bakılıyor.

Prof. Dr. Çavlin, yenilenme düzeyinin altında kalma oranını yorumlarken, bir nesil uzunluğu bu formda devam edilmesi halinde, duraklama ve sonrasında azalmadan kelam edilebileceğini belirtiyor.

Çavlin, uzun vadede doğurganlık seviyesini artırmak için çocuk sahibi olmak isteyenlere sunulacak imkanlara değiniyor: 

Çocuk sahibi olmak isteyenlere, toplumsal devlet yapısı içinde önlemler ve dayanak sunulması sağlaması lazım. Bütün çocukların bu toplumun bir sermayesi ve kesimi olduğunu düşünürsek onların sıhhat ve eğitim üzere toplumsal imkanlar ve kozmik haklara ulaşacakları takviye düzeneklerini kurmak gerekiyor.