Dolarda ‘SDR’ düşüşü! Döviz kurlarında sakin seyir bekleniyor

Dün en yüksek 8,4250 ve en düşük 8,3665 düzeylerini gören dolar/TL, günü de evvelki kapanış düzeyinin yüzde 0,4 altında 8,3796’dan tamamladı. Dolar/TL, bugün düşüşünü 5’inci süreç güne taşımasının akabinde saat 11.10 prestijiyle yüzde 0,1 azalışla 8,3720’den süreç görüyor.

İşte Dr. Ahmet Yarız’ın Türkiye İktisadı Ağustos 2021 değerlendirmesi;

Makro ekonomik göstergeleri kıymetlendirilmesi ve geleceğe yönelik beklentiler oluşturulurken dünyayı ve ülkemizi şiddetli bir halde etkileyen ve hala devam eden pandemi süreci dikkate alınmalıdır.

• Büyüme, Üretim ve İç Talep: 2021 birinci çeyreğinden itibaren iktisatta başlayan canlanma; otomotiv talebi, elektrik tüketimi, kapasite kullanım oranı ve sanayi üretim endeksi başta olmak üzere çok sayıda makro ekonomik göstergeler öncülüğünde devam etmektedir. 2021 İkinci çeyreğinde büyümenin % 20 civarında ve 2021 yılının tamamında ise % 7-8 aralığında beklenmektedir.

• Enflasyon: Kur artışları, güç fiyatları, küresel emtia ve ziraî eser fiyatlarındaki yükselişler enflasyonu beslemektedir. Küresel fiyat artışlarının durulmaya ve sonlu olsa da gerilemeye başlaması, petrol fiyatlarındaki düşüş eğilimi ve kurlarda sağlanan istikrarın enflasyon üzerindeki baskıyı hafifletmesi beklenmektedir. Yıl sonu için, Ağustos-Aralık devri enflasyon rotası belirleyici olacaktır.. Yıl sonunda enflasyon beklentimiz % 17 civarındadır.

• İstihdam ve İşsizlik:. İstihdam düzeyi ve işsizlik oranlarında yılın ikinci çeyreğinden olumlu seyre karşın pandemi öncesi şimdi geçilememiştir. Haziran 2021’de % 10,6’ya gerileyen işsizlik oran, turizm ve hizmetler kesimini katkısıyla yıl sonunda tek haneli sayılara ulaşabilecektir.

• Kamu Bütçesi: Pandemi periyodunda gelirler azalırken sarfiyatların süratle artmasıyla büyüyen bütçe açıkları yükselen finansman maliyetleriyle daha da olumsuz etkilendi. Pandemi tesirinin yavaşlamasıyla artan ekonomik aktivite, 2021 yılının birinci çeyreğinden itibaren bütçe istikrarlarını olumlu etkilemeye başladı. Yurt içi tüketime ve ithalden alınan vergilerdeki % 40’ları aşan büyüme ve sarfiyat artışlarında yavaşlama ile 2021 yıl sonu için hedeflenen -245 Milyar TL’nin altında kalınabilecektir. Bütçe Dengesi/GSYH oranında 2000’li yılların başında görülen çift haneli sayılar ve 2009 yılında görülen % – 5,3’ün epeyce uzağındadır. Yıl sonu beklentimiz→ Bütçe Açığı 170 Milyar TL, GSYH: 7 Trilyon TL ve Bütçe Açığı/GSYH: % 2,5 civarındadır.

• Dış Ticaret ve Ödemeler İstikrarı: 2019 Yılında -17 Milyar USD olarak gerçekleşen dış ticaret istikrarı; 2020 yılında ihracattaki gerileme ve altın ithalatındaki süratli büyüme sonucunda -38 Milyar USD’ye yükselmiştir. Ocak-Haziran 2021 periyodunda ihracattaki performans artışı ve altın ithalatındaki olağanlaşma ile dış ticaret istikrarı geçen yılın birebir periyoduna nazaran % 27 gerileyerek -13,4 Milyar USD olmuştur. Gerileme eğiliminin yıl sonuna kadar devam etmesi beklenmektedir. Misal gelişmeler ödemeler istikrarında de görülmektedir. 2019 yılında uzun yıllar sonra birinci kere 6,8 Milyar USD fazla veren cari süreçler hesabı 2020 yılında -37 Milyar USD’ye yükselmiştir. 2021 yılı Ocak-Haziran devrinde ise cari süreçler hesabı geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran % 36 gerileyerek -13,4 Milyar USD olmuştur. Ödemeler Dengesi/GSYH oranı da 2019 yılında % +0,9 iken 2020 yılında % -5,2’ye yükselmiştir. Yıl sonu beklentimiz Ödemeler İstikrarı 25 Milyar USD’nin altında ve Ödemeler Dengesi/GSYH için % – 2,5 civarındadır. Açığın azalmasında ihracattaki artış, turizm bölümünün katkısı ve 6,5 Milyar USD fiyatındaki IMF kaynaklı SDR tahsisatı değerli katkı sağlayacaktır.

• Döviz Kuru Gelişmeleri: 2016 yılından itibaren yurt dışı ve yurt dışı çok sayıda atak döviz kurunda süratli yükselişlere neden olmuştur. Döviz kurunda; son bir yıl içinde, TCM rezervlerine ait değerlendirmeler, TCMB liderin sık değişimi ve pandemi süreci nedeniyle yüksek oranlı dalgalanmalar yaşanmıştır. TL’nin paha kaybı Gerçek Efektif Kur Endeksindeki gelişmelerde açık bir formda görülmektedir. Aralık 2007’de 128 ile en yüksek kıymetine ulaşan REK’in kıymeti son bir yılda 60’lar civarındadır. Siyaset faizlerinin seyri, ödemeler istikrarında olumlu gelişmeler ve IMF’in üye ülkelere kotaları oranında SDR tahsisi yoluyla gelen yaklaşık olarak 6,5 Milyar USD ‘nin döviz kurunun daha sakin bir seyir izlemesine katkıda bulunması beklenmektedir.

• Para Siyasetleri ve Memleketler arası Rezervler: TCMB enflasyon tehdidini dikkate alarak Ağustos ayında yapılan PPK toplantısında siyaset faizlerinin % 19’da devamına karar vermiştir. Yıl sonunda, enflasyondaki gelişmelere de bağlı olarak bu seviyelerin çabucak altına gerilemesi beklenmektedir. 2018 yılından itibaren büyümeye yönelik iktisat siyasetlerini destekleyen genişlemeci para siyasetleri, pandemi periyodunda sürat kazanmış ve mali büyüklükler artmıştır. Mali genişlemenin yıl sonuna gerçek sürat kesmesi beklenmektedir. 2019 yılından itibaren azalma sürecine giren ve 90 Milyar USD’nin altında gerileyen TCMB rezervleri yeni yılın birinci çeyreğinden itibaren artmaya başlamıştır. Aktüelde IMF SDR tahsisatı kaynaklı girişler ile birlikte 115 Milyar USD’ye yükselmiş olup artışın devam etmesi beklenmektedir