Dünyanın En Bilinen, Her Yerde Geçen Parası: Dolar Hakkında Bilmediğiniz 12 Şey

Bilinenin aksine kağıt paraların birçoğu kağıttan yapılmaz. Amerikan dolarından örnek vermek gerekirse, Amerikan doları %75 pamuk ve %25 keten ile çeşitli uzunluklarda minik mavi ve kırmızı sentetik elyafların siperlik boyunca eşit olarak dağıtıldığı bir karışımdır. Amerikan dolarının bu materyallerle üretilmesinin nedeni ise paranın dayanıklılığı arttırmak. ABD kağıt parasının tek üreticisi olan Gravür ve Baskı Bürosu, bir dolarlık banknotun yırtılması için ileri ve geri olmak üzere 4.000 çift katlamanın gerekli olduğunu söylemekte.

Para sonsuza kadar dayanmaz ancak bazı dolar banknotlarının ömrü diğerlerinden daha uzundur. ABD Para Birimi Eğitim Programı’na göre, 10 dolarlık banknot en kısa ömre sahipken, 100 dolarlık banknot en uzun ömürlü olanındır. Paraların ömrü tükendiğinde teavünden kaldırılır ve farklı kod ve basım numaralarıyla piyasaya yeni paralar sürülür.

İşte farklı banknotların tahmini ömrü:

• 1$: 5,8 yıl

• 5$: 5,5 yıl

• 10$: 4,5 yıl

• 20$: 7,9 yıl

• 50$: 8,5 yıl

• 100$: 15 yıl

Bu da kullanılamayacak kadar yıprandıkları zamana denk gelir. 30 yılın ardından Federal Rezerv bunları dolaşımdan çıkarır ve başka amaçlarla kullanmak üzere eritir.

ABD’de dolar işaretinin resmi olarak benimsenmesi, İspanyol peso sembolünden evrimleştiği 1785 yılına kadar uzanır. Doların, Amerika’da İspanyol pesosunu belirtmek için kullanılan PS kısaltmasından kaynaklandığına inanılıyor. Yavaş yavaş “S”, “P”nin üzerine yazılmaya başlandı ve sonunda bugün bildiğimiz dolar işaretine dönüştü.

Amerikan doları, 1785’te Kıta Kongresi tarafından yaratıldı ama 1790 yılına kadar sadece özel olarak kısıtlı sayıda dağıtıldı.

legal.com.tr

Amerika Birleşik Devletleri ve onun kontrolünde bulunan beş bölgenin yanı sıra dünyadaki 11 ülke de dünyanın rezerv para birimi olan ABD dolarını resmi para birimi olarak kullanıyor: 

• Britanya Virjin Adaları

• Doğu Timor  

• Bonaire, Ekvador

• El Salvador

• Mikronezya Federal Devletleri

• Marshall Adaları 

• Palau

• Panama

• Turks ve Caicos Adaları 

• Zimbabve

Dolar banknotları her zaman yeşil değildi. Örneğin sömürge döneminde dolar, siyah veya kırmızı mürekkeple bronzlaşmıştı. Amerika’nın bağımsızlığını ilan etmesinden,  Amerikan İç Savaş’ına kadar hükümet kağıt para basmak için yeşil mürekkep kullanmaya başladı. Renk, mürekkebin solmaması veya kolayca ayrışmaması nedeniyle seçildi; bu da sahteciliğe karşı koruma sağlıyordu.

Net bir sebebi olmasa da araştırmalara göre en çok üretilen sahte para banknotu 20 dolardır.

1934’te basılan ve Başkan Woodrow Wilson’ın da yer aldığı bu 100.000 dolarlık banknot, hiçbir zaman halkın kullanımına yönelik olmayan bir altın sertifikası para birimiydi. Bunun yerine, yalnızca Federal Rezerv Bankaları (FED) arasındaki resmi işlemlere yönelikti. Bu banknot en son 1945 yılında basıldı ve koleksiyoncular tarafından yasal olarak saklanması yasaklandı.

upload.wikimedia.org

1928 ve 1936 yıllarında basılan bu banknotların ön yüzünde dönemin Hazine bakanı Salmon P. Chase’in portresi yer almaktadır. On bin dolarlık banknotlar 1969 yılında ABD Merkez Bankası tarafından kara para aklamanın önünü kesmek adına tedavülden kaldırılmış ve artık basılmıyor.

Başkanlık süresi bitmiş olsa bile hayatta olan eski Amerikan başkanlarının figürleri banknotların üzerine basılamaz.

Bir ABD doları üzerinde yer alan tek kadın portresi ülkenin ilk başkanı George Washington’ın eşi Martha Washington’dı. First Lady Washington’ın portresi 1891 ve 1896 yılları arasında 1 dolarlık banknotun üzerindeydi.