Dünyanın iklimini değiştirdiler

Burçin S. Yalçın – İnsan kaynaklı sera gazı salınımı son 20 yılda dünyayı tehlikeli bir hale getirmiş durumda. Greta Thunberg üzere ses getiren aktivistler kadar sinema sanatı da son periyotta dünyanın tehlikeli gidişatına dikkat çekmeye çalışıyor. Bu vesileyle biz de global iklim değişikliğinin sonuçlarına odaklanan çarpıcı sinemalardan bir seçki yapmak istedik. Bunlar, elbette, felaketlere dair görkemli görsel efektler içeren, yüksek bütçeli sinemalar çoğunlukla. Bu sinemaların yanında Davis Guggenheim’ın yönettiği, eski ABD lider yardımcısı, aktivist Al Gore’un başrolde olduğu 2006 üretimi Oscar’lı belgesel “An Inconvenient Truth / Uygunsuz Gerçek” ve 2017’de ona gelen devam sineması “An Inconvenient Sequel: Truth to Power / Uygunsuz Gerçek 2” bu hususta bilgilenmek için çok hoş birer başlangıç noktaları. Bu iki belgesel hem dünyanın gidişatıyla ilgili çarpıcı bir rota sunuyor hem de şahsî olarak hepimize ne üzere misyonlar düşüyor, buna dair de önemli bir farkındalık yaratıyor.

KAR KÜREYİCİ

(SNOWPIERCER, 2013)
Y: Bong Joon Ho
Güney Kore sinemasının son 20 yılda çıkardığı en tanınan ve Oscar’lı yegâne direktör Bong Joon Ho’nun bir Fransız grafik romanından uyarladığı bu sinema, açılış yazılarında dünyanın 2014’te girdiği bir buzul çağından bahsettikten sonra bizi 2031 yılına ışınlıyor. Dışarıda soğukta yaşamanın imkânsızlaştığı dünyada bir küme insan 17 yıldır upuzun bir trenin içine ilişkin oldukları sınıflara uygun bir halde doluşturulmuş, daima hareket halinde gezegeni turluyorlar. Tren, Wilford isminde bir tiran tarafından gaddarca sistemlerle yönetilirken, en art vagondaki alt sınıflar sonunda isyan bayrağını çekip ön vagonlara gerçek hengame dövüş yola dökülüyorlar. Bu macera boyunca usta direktör sık sık dış çekimlerle dünyanın dondurucu hallerine bizleri de şahit ediyor.

YARINDAN SONRA

(THE DAY AFTER
TOMORROW, 2004)
Y: Roland Emmerich
Son 20 yılda bu hususta en çarpıcı tabloyu önümüze seren sinema bu. Gezegenimizin yeni bir buzul çağına adım atmak üzere olduğu günlerde geçen kıssa, denizlerin taştığı, sıcaklığın dramatik bir biçimde düştüğü bir global iklimin ortasına bırakıyor bizi. Hortumların, tsunamilerin kent merkezlerine indiği, New York’taki gökdelenlerin yarı bellerine kadar kara saplandığı oldukça ürkütücü bir tablo sunuyor sinema. En çarpıcı sahnelerinden birinde ise, Kuzey Yarımküre’nin kuzeyindeki ABD üzere gelişmiş ülkelerin vatandaşlarının, iklimi daha uygun güneydeki ülkelere, Meksika başta olmak üzere Orta Amerika’daki başka ülkelerin sonlarına akın etmeleri ve dikenli telleri aşmaya çalışmaları.

PRENSES MONONOKE

(MONONOKE-HIME, 1997)
Y: Hayao Miyazaki
Her animasyonunda etraf hassaslığını kesinlikle bir yerinden öyküsüne yediren Japon anime ustası Hayao Miyazaki’nin filmografisinde soruna en önemli ve direkt bakan sineması tahminen de “Prenses Mononoke”. Sinemanın hikayesi Japonya’nın 14 ve 16. yüzyıl ortalarındaki bir periyotta geçse de, ağır fantastik ögeler ve insan kaynaklı çevresel felaketler bizi ister istemez gelecekteki bilinmeyen bir vakte da götürüyor. Sinema, orman ilahları ile gözü doymaz bir halde onların kaynaklarını tüketen beşerler ortasındaki çekişmeyi anlatır. Bu sinemanın çıkış noktası olan soru ise şudur: “Biz hunharca gezegenin tüm kaynaklarını sömürürken, ya bir gün tabiat bize savaş açarsa?”

SU DÜNYASI

(WATERWORLD, 1995)
Y: Kevin Reynolds
1990’larda bilhassa kutuplardaki buzulların erimesi dünya kamuoyunun yakından takip ettiği bir durumdu. Devrin en tanınan sinema yıldızlarından Kevin Costner’ın başrolünde olduğu bu sinema “Kutuplardaki tüm buzullar erirse halimiz birçok olur?” sorusundan hareketle aslında global ısınmaya çok erkenden dikkat çekmeye çalışmıştı. Bununla birlikte, çok şişen yüzlerce milyon dolarlık bütçesi ve iki Kevin’ın, direktör Reynolds ve başroldeki yıldızı Costner’ın setteki uyuşmazlıkları üzerinden daha fazla konuşulmuştu. O periyot tahminen çok ses getirmemiş, “Mad Max”in suda geçen versiyonu üzere yakıştırmalara maruz kalmıştı lakin “Su Dünyası” bugün geldiğimiz noktada global ısınmanın bizi neyle karşı karşıya bırakabileceğine dair oldukça etkileyici bir senaryoyla birinci işaret fişeğini fırlatan filmlerdendi.

YILDIZLARARASI

(INTERSTELLAR, 2014)
Y: Christopher Nolan
Yuvamız bir gün bize yetmemeye başlarsa ve yeni bir gezegene gereksinim duymaya başlarsak, ne yapardık? “Yıldızlararası” da bu sorudan hareketle çekilmiş bir sinema. Global iklim değişikliğinin gelecekte getirmesi olası sonuçlardan biri de kıtlık ve kuraklık olacak. Christopher Nolan, çekildiği yıl TIME mecmuasına kapak olacak kadar çok ses getiren bilimkurgu sinemasında insanlığın çaresizce yeni bir gezegen arayışına giriştiği bir fotoğraf çiziyor bize. Atmosferiyle, yeryüzü şartlarıyla yaşanılabilir bir gezegen bulmak için uzayın derinliklerinde sonu meçhul bir seyahate çıkan bir küme astronotun başından geçenleri anlatan sinema, insanoğlu olarak bindiğimiz kısmı kesmeye devam edersek, yakın vakitte yuvamıza veda etmemiz gerekeceğine dair zil sesi yüksek bir çalar saat fonksiyonu görüyor.