Efes Ayasuluk Camii Restore Ediliyor

İZMİR Selçuk’ta yer alan Efes’in birinci yerleşim yeri Ayasuluk Zirvesi’ndeki hafriyat çalışmalarıyla başlatılan proje ile Ayasuluk’taki cami Türk Tarih Kurumu takviye projesi kapsamında restore ediliyor. Proje tamamlandığında caminin ibadete açılabileceğini söyleyen Hafriyat Lideri Doç. Dr. Sinan Mimaroğlu, “Bu caminin imal tarihi Aydınoğlu Beyliği’ne kadar uzanıyor. Bir kitabesi yok lakin yaptığımız incelemeler sonucunda 1304 ile 1310 yılları ortasında yapılmış olabileceğini düşünüyoruz” dedi.

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca Türk Tarih Kurumu ve İzmir Büyükşehir Belediyesi takviyesiyle Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sanat Tarihi Kısmı öğretim üyesi Doç. Dr. Sinan Mimaroğlu başkanlığında yürütülen İzmir’in Selçuk ilçesi Ayasuluk Zirvesi’ndeki hafriyatlar kapsamında Kale Cami‘nin onarım projesi başlatıldı. Doç. Dr. Mimaroğlu, “Bu caminin üretim tarihi Aydınoğlu Beyliği’ne kadar uzanıyor. Bir kitabesi yok fakat yaptığımız incelemeler sonucunda 1304 ile 1310 yılları ortasında yapılmış olabileceğini düşünüyoruz. Ayasuluk’taki birinci mescitlerden biridir. Cami, beyefendi köşkü ve askerlerin yaşadığı yerlerle birlikte bir ibadet merkezi olarak yer alıyor. Saint Jean Kilisesi’nin mescide çevrilmesi ve İsabey Mescidi’nin yapılmasından evvelki evrede, bu cami burada yaşayan Aydınoğlu Beyliği’ne ilişkin insanların ibadet yeri olmuştur” tabirlerini kullandı.

‘SEYYAHLARIN GRAVÜRLERİNDE BU CAMİİYİ GÖRMEKTEYİZ’

Camiinin bulunduğu alanda yapılan birinci onarım çalışmalarının 1960 yılında başladığını söyleyen Doç. Dr. Mimaroğlu, “Daha sonra 2008 ve 2015 yıllarında küçük çaplı çalışmalar yapılmış. Bizim başlattığımız bu çalışma ise etap etap sürecek bir çalışma. Cami yerin aslına uygun olarak tuğla döşemesinin yapılması, pencere kenarlıklarıyla ‘denizli’k denilen mermerlerin yerleştirilmesi ve kemerlerde görülen boşluklar ve çatının tamamlanması formunda devam edecek. Cami ile alakalı olarak parmaklıklar, ahşap kapı ve pencere aksamının takılması süreçlerinin 2024 yılı çalışma planında yapılması düşünülüyor. Bu süreçlerin tamamlanması sonucunda cami ibadete açılabilir duruma gelecek. Camii kare bir yapıda ve kübik bir harime sahip. Kuzeybatı köşesinde yapıya bitişik minare kürsüsünün alt kısmı silindirik, üst kısmı sekizgen kesitlidir. Kürsüden sonra üçgen nesille minare gövdesine geçilmiştir. Minarenin şerefesinden sonraki kısım yıkıktır” dedi.

‘DAMPERLİ CAM UYGULAMASI YAPILACAK’

Buraya gelen John Covel, Cornelius Le Byruyn üzere seyyahların gravürlerinde bu caminin görüldüğünü belirten Doç. Dr. Mimaroğlu, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Caminin Beylikler devri mimarisinde almaşık duvar örgüsü ile yapıldığını görüyoruz. Devşirme gereç kullanılmış. Çatıda kirpi saçak denilen saçaklar, tipik Aydınoğlu mimarisi öğeleridir. Yapıya sonradan eklenen bir son cemaat yeri görülebilmektedir. Onarım projesinde, orjinal taban döşemesi tuğlalardan yola çıkılarak imalata geçildi. Mescitte daha evvelki yıllarda yapılan sondaj hafriyatında Bizans periyoduna ilişkin bir duvar kısmı çıkmıştı. Bu duvarın korunması ve görünmesi maksadıyla üzerine damperli cam uygulaması yapılacak. Elimizde tüm kaleyle alakalı konsey kararı ile onaylanmış bir onarım projemiz var. Biz bu projeye uygun olarak çalışmalara devam ediyoruz ve ileride yapacağımız onarım çalışmaları için sponsorluk arayışlarımız devam etmektedir.”

‘SERAMİK VE KÜÇÜK ESERLER BELGELENDİ’

Öte yandan alanda devam eden hafriyat çalışmalarına ait bilgi veren Doç. Dr. Mimaroğlu, “Çalışmalarımıza haziran ayında başladık. Burası aralıklarla 100 yıldır devam eden bir hafriyat alanı. Hafriyat eser depomuzda çok sayıda tasnif edilmemiş gereç bulunuyordu. Bu sene çalışmalarımızı seramik ve küçük buluntuların tasnifi odağında gerçekleştirdik. Bu yılki çalışmalar 15 Aralık’ta sona erecek. Şu ana kadar çok ağır ölçüde seramik ve küçük eserler belgelendi.  Geçen yıl yaptığımız çalışmalarda epeyce ağır ölçüde insan iskeletleri ortaya çıkmıştı. Bunlar üzerindeki DNA çalışmalarımız hala devam ediyor. Yakın süreçte buna ait makaleler yayınlanmış olacak” diye konuştu.