Ekonomide önlemler geçici, tedavi yanlış

Türkiye iktisadı geride bırakmaya hazırladığımız haftaya epeyce hareketli başlamış, Türk Lirası dolar ve Euro karşısında günlük yüzde 20’yi aşan dalgalanmalar yaşamıştı. Akabinde Birleşik Arap Emirlikleri’nden (BAE) gelen yatırım haberi ve Merkez Bankası’ndan yapılan açıklamalar bu hareketliliğe küçük bir mola verilmesine neden oldu.

Haftanın son gününde dolar 12.44, Euro ise 14.11 düzeylerinde seyrederken gözler iktisatta önümüzdeki haftadan itibaren yaşanacak gelişmelere çevrildi.

Ekonomistlere nazaran, bu bahiste ufukta görünen kararlar Türk Lirası için olumlu bir tablo çizmiyor. Atılan ya da atılacağı söylenen adımların önümüzdeki devirde kurun ve enflasyonun yükselişine işaret ettiğini söyleyen ekonomist Arda Tunca’ya nazaran kurun üst taraflı seyri bir müddet daha devam edecek üzere görünüyor.

Süreksiz tedbirler olabilir

Gelecek haftadan itibaren kurdaki sert yükselişin getirdiği sıkışıklıkla birlikte küçük “durulma” periyotlarının yaşanabileceğini belirten Tunca, “Önümüzde faiz indirimlerinde uzun bir kararlılık süreci var üzere. Fakat bu süreç içerisinde duraksamalar göreceğiz. Bu bazen faiz indirimlerinin pas geçişmesi formunda kendini gösterebilir. Ancak bu temel siyaset da, Türkiye’nin enflasyonla ve bunun bozduğu gelir dağılımı ile ilgili aldığı hasarları ortadan kaldırmayacak. Daha çok süreksiz tedbirler olacak” dedi.

Kurdaki çok oynaklığın piyasanın dinamiklerini bozduğu belirtilirken önümüzdeki süreçte de tüm gözlerin bu noktada olacağının altı çiziliyor.

Masada hala düzgün bir siyaset yok

İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nden Prof. Dr. Murat Birdal’a nazaran Türk Lirası’nda yaşanan oynaklık piyasada bir tedarik problemini da beraberinde getiriyor. Bu kadar sert hareketler gerçekleştiğinde piyasada fiyat istikrarının bir türlü oluşmadığını aktaran Birdal, “Dolayısıyla da mal alışverişinde önemli manada bir duraksama yaşanıyor. Lakin buradaki asıl sorun siyaset yapıcıların masaya düzgün bir siyaset koymaması ve belirsizliğin artması. Öbür ülkelerin merkez bankaları ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ortasındaki ana farklılık bu. Bizim net bir siyaset çizemememiz” tabirlerini kullandı.

Bu belirsizliğin fiyatlaması

Türkiye’de hedeflenen siyaset faizi konusunda kimsenin bir fikir ya da bilgi sahibi olmadığının altını çizen Birdal, “Bunu Merkez Bankası’nın bir formda açıklaması gerekiyor. Biz bu sene içerisinde faiz konusunda çok farklı siyasetlere şahit olduk. Bizim nereye varmaya çalıştığımız belirli değil. Şu anda piyasalar işte bunları fiyatlamaya çalışıyor. Bu önümüzdeki Aralık ayına ait muhtemel 100 baz puanlık indirimin fiyatlaması değil. Merkez Bankası’nın ve hükümetin el birliği ile yarattığı belirsizliğin fiyatlaması. Bu ölçekte paha kaybı yalnızca 100 baz puanlık faiz indirimi ile açıklanamaz” sözlerini kullandı.

İktisadın yeni freni: Belirsizlik

Finansal piyasalardaki belirsizliğin iktisadın her alanında kendini net halde gösterdiğini söz eden Ekonomist Arda Tunca ise durumu şöyle tanımlıyor: “Artık iktisadın yeni bir freni var o da belirsizlik. Siz bugün üretim yapmak için hammadde almaya çalıştığınızda fiyat oynaklığından ötürü bundan vazgeçiyorsunuz. Kimse kimseye fiyat veremiyor. Mukaveleler iptal oluyor. Ayrıyeten ödemelerdeki vadeler eskisi üzere değil.

Arda Tunca

Kimse uzun vadede iş yapmak istemiyor. Bu da piyasada ani bir sakinliği, bekleme periyodunu beraberinde getiriyor. Bu aslında büyümenin önünde de bizim karşımıza bir mahzur olarak çıkıyor. Büyümek için faizi indirme teorisi hangi şartlarda, hangi dinamiklerde, hangi enflasyon oranında mümkün? Bilmiyoruz. Burada yapılan en büyük kusur Türkiye’yi diğer demografik yapılara, toplumsal dinamiklere ve ekonomik özelliklere sahip ülkelerle karşılaştırmak. Temel sorun yapılan iktisadı tahlillerin sorunlu olması.”

Bakan değişikliğinin tesiri olmaz

Prof. Dr. Murat Birdal’a nazaran bu periyotta piyasalardaki kaygının öbür bir nedeni ise telaffuzların altının doldurulamaması.

İşletilmek istenen siyasetler ile ilgili çalışmalar yapılmadığını ve ortada yalnızca bir telaffuz olduğunu anlatan Birdal, “Bize bu siyasetin getirecekleri ya da götürecekleri ile ilgili bir çalışmadan bahsedilmiyor. Şayet ortada bir çalışma varsa biz de ona nazaran konuşabiliriz. Her alanda farklı ayrı gayeler varsa bizim de bunu bilmemiz gerekiyor. Biz de değerlendirmeleri en azından ona nazaran yapabiliriz. Lakin şimdiye kadar yalnızca telaffuzda kaldı her şey. Para siyasetinden sorumlu kurumun başındaki insanın nitekim para siyaseti konusunda bir tesiri var mı bilmiyoruz. Artık bir bakan değişikliğinden bahsediliyor. Ancak artık bireylerin değişikliği bir kıymet taşımıyor. İktisadın başındaki bakanın da iktisat siyasetleri üzerinde çok fazla tesiri olmadığı düşünülüyor” değerlendirmesinde bulundu.

Mümkün bir bakan değişikliğinin piyasalarda yalnızca anlık hareketlere neden olacağını söyleyen Birdal, “Bu hususta kalıcı bir tesir olacağını düşünmüyorum” dedi.

Teşhis hakikat, tedavi yanlış

Ekonomistlere nazaran Maliye Bakan Yardımcısı Nureddin Nebati’nin faiz indirimi ile ilgili yaptığı açıklamalar ise birden fazla noktada Türkiye’nin iktisadi gerçekleri ile uyuşmuyor. Bu mevzuda Prof. Dr. Murat Birdal, “Bazı noktalarda teşhis gerçek olsa da tedavide yanılgılar var. Evet Türkiye’nin en büyük sorunu maliyet enflasyonu lakin bunu yaratan en büyük etken de kurdaki sert hareketler” yorumunda bulunurken Arda Tunca ise, “Bu çıkışlarda daha çok siyasi bildiriler var. Seçim yaklaştıkça kitlelere yönelik bu adımları daha çok göreceğiz. Buradaki siyasetin daha vurgulu olduğunun altı çizilecek” dedi.

Emre ESER

© Deutsche Welle Türkçe