Emine Erdoğan: Gastrodiplomasi alanında yeni rekorlar kırabiliriz

Emine Erdoğan, Anadolu’nun binlerce yıllık klâsik yemek tanımlarının birinci sefer sağlıklı ve atıksız taraflarıyla dünyaya açıldığı “Asırlık Tanımlarla Türk Mutfağı” kitabının İstanbul Cam ve Billur Müzesi’ndeki tanıtım programında, böylesine heyecan verici bir projenin hayata geçtiğini görmenin sahiden büyük memnunluk olduğunu söyledi.

Birbirinden kıymetli şefler ve akademisyenlerin çok titiz bir çalışma yürüttüklerini, varlıklı mutfak kültürünün hak ettiği yeri bulması için büyük özveri gösterdiklerini bildiren Erdoğan, bu güzide yapıtın hazırlanmasında emeği geçen herkese, projeyi yürüten Kültür ve Turizm Bakanlığına, takviye veren Türkiye Turizm ve Tanıtım Geliştirme Ajansına (TGA) teşekkürlerini sundu.

Erdoğan, kitabın dünyanın kıymetli kütüphaneleri ve gastronomi raflarında yer alacağı üzere kültürel diplomasi alanında da yeni bir köprü olacağını lisana getirdi.

Yemeği, “kültür”, “her toplumun ulusal kimliği”, “insanlar ortasında irtibatı ve dostluğu pekiştiren en süratli yol” ve “duyguların taşıyıcısı” olarak tanımlayan Erdoğan, şöyle konuştu:

“Doğumdan düğünlere birçok özel anı yemek kültürümüzle taçlandırırız. Etrafında toplandığımız sofralar, bizi birbirimize dost kılar. Atasözlerimizde bu tecrübeyi aktaran birçok hoş kelam vardır. ‘Bir kahvenin kırk yıl hatırı olması’, vefanın, sadakatin ve müsamahanın habercisidir. ‘Tatlı yiyip tatlı konuşmak’, mutfak kültürünün barışı tesis etmedeki gücünü söz eder. Geleneğimizde konuğa, yabancıya, yolcuya sofra kurmak, gönüller ortasına asılan bir köprüdür. İkram kültürümüz lisanlara destandır. Böylesi bir ömür kültürüne sahip olduğumuz için hakikaten çok şanslıyız.”

Emine Erdoğan, sofraların aile bağlarını kuvvetlendirdiğini, dostluk bağlarını mayalayıp büyüttüğünü anlatarak, “Bayram sofralarının verdiği sevinci hangimiz unutabiliriz? Gurbette olduğumuzda, hiçbir şey memleket yemeğinin yerini asla tutmaz. Ekmeğin kokusu, hasretleri giderir. İşte tüm bu sebeplerle mutfak, globalleşen dünyada özel pozisyonunu koruyabilen ender değerlerdendir.” sözlerini kullandı.

“Türk mutfağı, asırlardan beri ocaktan tüten bir bilgelik birikimidir”

İrtibatın yıldızının parladığı bir çağ yaşandığına değinen Erdoğan, globalleşme ve bağlantı teknolojilerinin erişimi çok kolaylaştırdığını, kültürel alışverişin herkesin tecrübesi olduğunu, bu süreçte mutfağın hem bir dal hem de bir diplomasi aracı olarak değerli roller üstlendiğini kaydetti.

Emine Erdoğan, gastrodiplomasinin son yıllarda tüm lisanlarda yerini aldığına dikkati çekerek, “Ulusal mutfak, toplumların yumuşak gücü olarak konumlandı. Bunun yanında, turizmin lokomotif bir kuvveti haline geldi. Metropollerde, etnik restoranlar bir cazibe merkezi haline gelmiş durumda. Bu restoranlar birebir anda kültürel diplomasinin yürütüldüğü, yabancıların tanış olduğu yerlerdir. Bir araştırmada, farklı ülke mutfaklarına ilişkin yiyecekleri tüketenlerin yüzde 57’sinin kültüre dair görüşlerinin olumlu istikamette değiştiği saptanmış. Yabancı bir ülkeye ilişkin restorana gittiğinizde, o ülkenin kültürüne dair büyük bir içgörü kazanırsınız. Ben de bunu yurt dışında sıklıkla deneyim etmişimdir. Hasebiyle lezzet dünyasında kendini ön sıralara yerleştirenlerin, tüm dünyanın kalplerini kazandıkları aşikardır.” diye konuştu.

Milletlerarası platformda, hem imaj oluşturma hem de marka haline gelmenin yolunun tekrar mutfaktan geçtiğini vurgulayan Erdoğan, konuşmasına şöyle devam etti:

“Bu kapsamda Türk mutfağına baktığımızda, elimizde ne kadar güçlü bir potansiyelin olduğunu görebiliriz. Anadolu’da binlerce yıla yayılan ve birçok katmana sahip kadim bir tarihimiz var. Birçok medeniyetin doğumhanesi olmuş topraklarımızda, mutfağımızın da yüzlerce yıllık bir geçmişi var. Türk mutfağı, asırlardan beri ocaktan tüten bir bilgelik birikimidir. Her bir lokma, tarihi tecrübemizden ve inanç dünyamızdan muhtevalar taşır. Reçetelerimiz, insanın ruh ve vücudu ortasındaki hassas dengeyi gözeten şifa kaynaklarıdır. Adeta başlı başına bir eczanedir birebir vakitte. Bildiğiniz üzere, klasik reçetelerimizin birçoğu tabiplerle oluşturulmuşlar. Şifahanelerde tabiplerle işinde yetenekli aşçıların birlikteliğini görürsünüz. Meğer bugün, sanayileşmiş global mutfak, insan sıhhatini tehdit eder vaziyette maalesef.”

“Türk mutfağı, turşu küpleri ve sirkeleriyle şifa sunuyor “

Her yıl kronik hastalıkların sebep olduğu milyonlarca mevtin temelinde yanlış beslenme olduğunun altını çizen Erdoğan, şunları kaydetti:

“Türk mutfağı ise kaynayan tencerelerinde, turşu küplerinde, sirkelerinde ve şerbetlerinde her vakit şifa sunuyor. Dünyayı her gün daha çok hastalandıran fast food kültürüne karşı, mahallî mutfakların tahlil merkezi haline gelmesi çok sevindirici. Bu manada, dünyanın her yerinde büyüyen bir ilgi var. Ben de kent ziyaretlerimizde valilerimize, mahallî idarelerimize, STK’larımıza bunu tavsiye ediyorum. ‘Her kentimizin bir gastronomi kitabı rehberi olmalı’ diyorum. Türk mutfağı, yeme içme trendlerinin tümüne karşılık verir durumdadır. Bilhassa süratle yükselen vejetaryen yönelimler için mutfağımız sınırsız seçenekler sunmakta. Bunun yanında, kalan her modül yiyeceğin, apayrı bir esere dönüşebildiği bir mucizeye sahibiz. Yani besinin korunması da doğal olarak gerçekleşiyor. Natürel bu da yemeği bir tüketimden öte, bir bilgeliğe dönüştürüyor. Ülkemizdeki iklim çeşitliliğinin ve verimli toprakların sunduğu yüksek bir eser çeşitliliğimiz var. Envaiçeşit yabani ot, mantar, zerzevat ve meyve, mutfağımızı bir şölene çeviriyor. Kendi bölgesinde yetişen eserlerle hazırlanan yemekler, kültürün ve tarihin portresi haline geliyor. Bu manada da yemeklerimizin birçoğunun coğrafik işaret alabilecek nitelikte olduğuna inanıyorum.”

Birinci sefer “Türk Mutfağı Haftası” ilan edildi

Emine Erdoğan, Türk mutfağının öteki ülke mutfakları ortasında çok farklı bir yeri olduğunu lakin bu şöhretin yalnızca birkaç çeşit yemekle hudutlu kalırsa Türk mutfağının asırlarla ölçülen tarihine büyük haksızlık olacağını düşündüğünü lisana getirdi.

Türk aşçılarının muvaffakiyetlerinin dünyaya mal olduğunu hatırlatan Erdoğan, dünyanın en değerli gastronomi müsabakalarında şampiyonluk elde etmiş gastronomi yıldızları olduğuna, Türk aşçılarının açtığı restoranlardan “Dünyanın en güzel 50 restoranı” listesine girenler bulunduğuna, “Michelin yıldızı” ve bu alanda dünyanın önde gelen mükafatlarını almış aşçılar olduğuna dikkati çekti.

Gaziantep, Hatay ve Afyonkarahisar’ın, “UNESCO Yaratıcı Kentler Ağı” içerisinde bulunduğunu, abugannuş, oruk, künefe, lokum, kaymak, sucuk ve pöçün UNESCO tarafından müdafaa altına alınan Türk yemekleri olduğunu aktaran Erdoğan, Türk mutfağını “daha birçok büyük keşiflerin yapılabileceği bir derya” olarak niteledi.

Erdoğan, aşçılığın, gençler ortasında tercih edilen bir meslek olmasının da çok sevindirici olduğunu belirterek, bu varlıklı kültür mirasıyla çok büyük başarılara imza atacaklarından emin olduğunu söz etti.

“Asırlık Tanımlarla Türk Mutfağı kitabının, Türk mutfağının dünyaya tanıtımına manalı bir katkı sunmasını ümit ediyorum.” diyen Erdoğan, şu değerlendirmelerde bulundu:

“İlk defa, bir ‘Türk Mutfağı Haftası’ ilan edilmesini de son derece kıymetli buluyorum. İnşallah bu gelişme, coğrafyamızın lezzetlerle dolu güzergahlarında, harika seyahatlerin vesilesi olacak, Türk mutfağından en kısa vakitte, büyük ve milletlerarası markalar doğmasına katkı sağlayacak. Hülasa işimiz yeni başlıyor. İnanıyorum ki Türk mutfağı, sağlıklı, klâsik ve atıksız taraflarıyla dünya mutfaklarında öncü bir yer edinecek. Bu güce inanır, el birliği yaparsak, gastrodiplomasi alanında yeni rekorlar kırabiliriz.”

Kitabın hazırlanmasına katkı veren şefler ve akademisyenlere teşekkür eden Erdoğan, heyecanlarını paylaşarak ortalarına katılan gastronomi bölümünün kıymetli temsilcilerine, medya mensuplarına ve müelliflere da şükranlarını sundu.

“Eserde, yalnızca yemek tanımları değil Türk kültürüne dair önemli bilgiler de yer alıyor”

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy da “Asırlık Tanımlarla Türk Mutfağı” yapıtının, bugüne kadar Türk mutfağı ile ilgili yayımlanmış en geniş çaplı ve gerçekçi eser olma özelliğine sahip olduğunu lisana getirdi.

“Yakın vakitte dünyanın birçok farklı lisanında çevrilecek olan yapıtta, yalnızca yemek tanımları değil tıpkı vakitte Türk kültürüne dair önemli bilgiler de yer almaktadır.” diyen Ersoy, şöyle devam etti:

“Çünkü Türk mutfağını hakikat anlamanın yolu Türk kültürünü de tanımaktan geçmektedir. Şayet Türk kültür dünyasını belirleyen ruh anlaşılabilirse işte o vakit Türk mutfağında hiçbir yiyeceğin israf edilmemesinin değeri de anlaşılmış olur. Bu ruh toplumun her alanına sirayet edip güzelleştirdiği üzere mutfağına da girip gastronomi anlayışını belirler. Mutfak yalnızca yenilen içilen bir yer olmaktan çıkar, nimete hürmetin, paylaşmanın ve şükretmenin ne kadar kıymetli olduğunun anlaşıldığı bir aleme evrilir.”

Globalleşen dünyada bireylerin artık mahallî lezzetlerin tadına bakmak için dahi olsa turizm faaliyetlerinde bulunduklarını belirten Ersoy, “Bizler de turizmin birçok alanında olduğu üzere gastronomi turizminde de tesirli tanıtımlar yaparak dünya turizminin dikkatini bu alana çekiyoruz. Bu gayeyle bugün tanıtımını yaptığımız, Asırlık Tanımlarla Türk Mutfağı isimli yapıtın iyi olmasını diliyorum. Bizlerden dayanağını esirgemeyen Sayın Hanımefendi başta olmak üzere bu çalışmaya katkı sağlayan herkese şükranlarımı arz ediyorum.” diye konuştu.

Bu ortada Ersoy, Bakanlık olarak 21-27 Mayıs’ı “Türk Mutfağı Haftası” ilan etme kararı aldıklarını da duyurdu.

Konuşmaların akabinde Bakan Ersoy, Emine Erdoğan’a “Asırlık Tanımlarla Türk Mutfağı” kitabını takdim etti.

Programa, kitap danışmanları, ünlü şefler, Türk mutfağının klâsik tatlarını yaşatan kesim temsilcileri ve gastronomi müellifleri da katıldı. Gecede, Prof. Dr. Mehmet Öz’ün kitaba dair görüşlerini anlattığı görüntü iletisi da izletildi.

Gece sonunda Emine Erdoğan ve Bakan Ersoy, iştirakçilerle hatıra fotoğrafı çektirdi.

Kitap hakkında

Emine Erdoğan’ın öncülüğü ve Cumhurbaşkanlığı himayesinde, TGA iş birliğinde, Kültür ve Turizm Bakanlığının dayanağıyla ünlü şef, akademisyen ve uzmanların katkılarıyla hazırlanan kitap, Türk mutfağının zenginliğini milletlerarası alanda tanıtmayı amaçlıyor.

Türk mutfağının sağlıklı saklama ve pişirme teknikleri ile atıksız, ekolojik ve sürdürülebilir özelliklerine dikkatin çekildiği kitapla asırlık klasik tanımların aslına uygun reçeteleri kayıt altına alınarak gelecek kuşaklara aktarılması hedefleniyor.

5 danışman ve 14 ünlü şefin katkılarıyla

Asırlık tanımları aslına uygun reçetelerle kayıt altına alan kitabın hazırlanmasına akademisyen, uzman ve ünlü şefler takviye verdi. Kitap, Prof. Dr. Mehmet Öz, Prof. Dr. Arif Alım, Prof. Dr. Günay Kut, Doç. Dr. Özge Samancı ve Dr. Gönül Paksoy danışmanlığında, Ebru Erke’nin koordinatörlüğünde hazırlandı.

Kitaba ünlü şefler Ali Ronay, Arda Türkmen, Aydın Demir, Cüneyt Asan, Eyüp Kemal Sevinç, Fatih Tutak, Ömür Akkor, Savaş Aydemir, Sezai Erdoğan, Sinem Özler, Şemsa Denizsel, Şerife Aksoy, Yılmaz Öztürk, Zeki Açıkgöz özel tanımlarla katkı verdi. Kitapta atıksız, fermente, yöresel, mahallî, glütensiz üzere sağlıklı ve alternatif beslenmeye yönelik 218 tanım yer alıyor.

Dünya kütüphanelerinde yerini alacak

“Asırlık Tanımlarla Türk Mutfağı” kitabı, milletlerarası üst seviye tanıtım kapsamında Cumhurbaşkanlığı yayınlarından itibar kitap olarak basılacak. Tıpkı vakitte Kültür ve Turizm Bakanlığı yayınlarından Türkçe basılacak kitap, Ekim 2021 prestijiyle kitabevlerinde satışa sunulacak.

İngilizce versiyonu “Turkish Cuisine With Timeless Recipes” ismiyle memleketler arası alanda yayımlanacak kitap, başta İngilizce, İspanyolca ve Arapça olmak üzere birçok lisana çevrilecek. Kitap, Türk mutfağını, yalnızca geçmişe ve geleneğe değil, geleceğe iz bırakan yaklaşımı ve tanımlarıyla milletlerarası ölçekte tanıtmayı amaçlıyor.