Türkiye’nin gözü yarın açıklanacak enflasyon datalarında. Hükümetin “enflasyonun köpüğünü alacağız” söylemi ve Türkiye İstatistik Kurumu liderini değiştirmesi enflasyon iddialarının yine gözden geçirilmesine yol açtı.
Ekonomistlere nazaran ocakta (2021 için) yüzde 36 olarak açıklanan ve şubatta (ocak için) pik yapması beklenen enflasyon resmi sayılara nazaran düşürülse de yurttaşın yaşadığı hayat pahalılığı devam edecek. Uzmanlar, “Enflasyonun düşmesi artış suratının düşmesi demek. Fiyatlar geriye gitmez” diyor.
Yıllık enflasyon sepeti tekrar düzenlenecek
Cumhuriyet’ten Ali Can Polat haberine nazaran, piyasada yapılan anketlerde Ocak 2022 Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) için yapılan iddialar aylık yüzde 9.6 ile 15 ortasında değişiyor. Yıllık enflasyon kestirimi ise yüzde 40-47 aralığında. Ekonomistlere nazaran enflasyonun köpüğünü almak teziyle yapılacak bir müdahale lakin şubat ayında tesirli olacak. Bunun için enflasyon sepetindeki eserlerin tartılarının yine düzenlenmesi gerekiyor.
‘Enflasyon düşse bile vatandaşın yaşadığı hayat pahalılığı azalmayacak!’ Prof. Dr. Erinç Yeldan enflasyon düşse bile vatandaşın yaşadığı hayat pahalılığının azalmayacağını belirtiyor. Bunun en bariz örneğinin 2003’te yaşandığını hatırlatan Yeldan, “O yıl enflasyon yüzde 8’lere düşmüştü ancak hayat pahalılığı düşmedi birebir halde devam etti” diyor. 1 kg etin fiyatının 220 liradan 150 liraya düşmesinin çok çok düşük bir ihtimal olduğunu söyleyen Yeldan, “Enflasyon fiyat seviyesindeki yükselmedir, artış suratıdır. Hayat pahalılığını alım gücü belirler, onu da işsizlik, hane halkı gelirleri ve kişi başına düşen ulusal gelir belirler” diyor.
‘Yurttaşlar da artık bu fiyatlara alışmak zorundadır’ Prof. Dr. Sadi Uzunoğlu ise fiyat yapışkanlığı kavramına dikkat çekiyor ve “Fiyatlar yükselir ve o fiyatlar daima geçmişteki maliyetler mazeret edilerek orada sabitlenir. Yurttaşlar da artık bu fiyatlara alışmak zorundadır” diye konuşuyor.
‘Enerji maliyetleri düzelmeden enflasyon düşmez!’ Fiyatlarda düşüş gerçekleşmeyeceğini söyleyen isimlerden biri de Prof. Dr. Taner Berksoy. “Fiyatlar üzerinde enflasyon marjı kadar bir baskı düşer ancak bu fiyatların geri geleceği manasına gelmez. Siyasetle ilişkili bir şey tabi, düşüredebilirler lakin artış suratındaki kadar yüksek bir düşüş beklenemez” diyor. Enflasyonun en büyük sebebinin güç maliyetleri olduğunu söyleyen Berksoy, bu maliyetlere müdahale edilmediği sürece enflasyonda sınırlamanın mümkün olmadığını belirtiyor.
Yüzde 50’ye dayanacak! Resmi sayılarla enflasyonun “köpüğünün” alınabileceğini lakin bunun fiyatlar üzerinde tam karşıtı bir tesir yapacağını söyleyen Prof. Dr. Duran Bülbül de piyasada güvensizliğin daha da hakim olacağını fiyatların daha da artacağını söylüyor. Bülbül, “Bir fiyat düşüşü olacaksa hükümetin evvel inhisar olduğu hususlarda indirime gitmesi gerek. Güçte indirim olmazsa market raflarında hiç olamaz” diyor.
Gedik Yatırım ekonomisti Serkan Gönençler ise enflasyon varsayımını açıklarken geçen ay bilhassa hizmet fiyatları üzerinde süren birikimli kur ve maliyet tesirleri, güç ve sigaraya yapılan artırımlar ve sebze-meyve fiyatlarındaki artışlara atıfla ‘TÜFE’yi aylık bazda orta noktası yüzde 9.6 olmak üzere yüzde 9-11 aralığında yıllık TÜFE’nin yüzde 47’yi aşacağını göreceğiz” diyor.
Öncü göstergeler yüzde 50’yi aştı! Türkiye enflasyonunun öncü göstergesi niteliğinde olan İstanbul Ticaret Odası tarafından açıklanan İstanbul enflasyonu ocak ayında 19 yılın rekorunu kırarak yüzde 50.91 olarak gerçekleşti. İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi bir evvelki aya nazaran de yüzde 13.78 arttı.
Toptan Eşya Fiyatları İndeksinin ise aylık yüzde 6.03 artışla aylık yüzde 53.96 olduğunu belirleyen İTO’nun açıklaması şöyle: “Perakende fiyatlarda ocak ayında aylık bazda en ağır artış yüzde 26.69 ile ulaştırma ve haberleşme, yüzde 21.51 ile sıhhat ve şahsî bakım, yüzde 17.19 ile konut harcamalarında görüldü. Besin harcamalarında artış bir evvelki aya nazaran yüzde 13.81 oldu. Giysi harcamaları ise 0.39 azaldı.
Toptan fiyatlara bakıldığında ise ocak ayında aylık bazda en ağır artış yüzde 20.43 ile yakacak ve güç hususlarında, yüzde 9.82 ile besin hususlarında, yüzde 7.22 ile inşaat materyallerinde görüldü.”