Erdoğan’ın bilinmezliği 2022’yi de zorlayacak

“Erken seçim esasen son üç-dört yıldır Türkiye’nin bitmeyen gündemi olduğu için 2022’de de erken seçimi konuşmaya devam edeceğiz. Fakat erken seçim kestirimleri, kehanetleri ne ölçüde gerçekleşir, onu bilebilmek çok sıkıntı.”

Kamuoyu araştırmacısı İbrahim Uslu, hükümetin iktisattaki krizi çözmeye dönük atılımlarının siyaset kulislerinde “Erken mi, baskın mı seçim geliyor?” sorularını bir kere daha gündeme taşıdığını, 2022’de bu soruların çok konuşulacağını DW Türkçe’ye bu sözlerle anlatıyor. Uslu’ya nazaran 2021’e damgasını vuran Cumhur İttifakı ile Millet İttifakı ortasındaki çekişme 2022’nin de ana gündemi olacak. Fakat bu gündemi zorlayacak, değiştirecek hatta zirve taklak edecek olan bir gerçeklik var: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ne yapacağının bilinmezliği.

2020’de iktidarla muhalefet ortasında Türkiye’de yoksulluk olup olmadığına ait tartışmalar, 2021’de yaşanan döviz kriziyle o denli bir noktaya vardı ki; muhalefetin ekonomiyi yönetememekle suçladığı Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Ben ekonomistim. İktisadın kitabını yazdım” açıklamaları 2022’de de dikkatlerin Erdoğan’ın üzerinde olacağının işareti olarak görülüyor.

Bitmeyen “erken seçim” tartışması

Ankara’da siyaseti yakından izleyen gazetecilerden Sedat Bozkurt, dikkatlerin neden 2022’de de Erdoğan’da olacağını DW Türkçe’ye “2022’de; iktisat bilimine de uygun olmayan işler yaparak seçmen kitlesini konsolide etmek, kendisinden kopan ya da kopmak isteyen seçmen kitlesini geri almak isteyen bir siyasi iktidar göreceğiz” kelamlarıyla anlatıyor.

Bozkurt, Erdoğan’ın bu noktada ne yapacağının tam çözülemediğini, bu yüzden de erken ya da baskın seçim tartışmalarının nereye varacağının bilinmezliğinin 2022’yi zorlayacağını öngörüyor:

Sedat Bozkurt

“Erdoğan piyasada para döndükçe, çorba kaynadıkça insanların kendisine oy vereceğine inanıyor. Bunu istikrar olarak da sundu yıllardır. Siyaseti bu türlü kurguladı. İnsanlara kredi verdi, kendisine ilişkin olmayan parayı harcattı, taksitlerini ödeyebilir hale getirdi. İki, üç seçim kotardı bu türlü. Artık, iktisat açısından elinin rahat olmadığını biliyoruz. Dövizi yükseltmek, sonra düşürmek, faizleri düşürmeye çalışmak da bunu gösteriyor. İktisat bilimine ters şeyler yapıyor fakat seçmeni, seçmen kitlesini nasıl konsolide edecek? 2022’de Erdoğan’ın en çok buna oynadığına tanıklık edeceğiz. Seçim yok diyor lakin 24 Haziran seçimleri öncesinde de demişti. Daima seçim yok deyişi, erken seçimin habercisi olabilirse de, yeni yıldaki atılımlarına çok daha yakından bakmamız gerekiyor.”

“Erdoğan seçmen toplamaya çalışacak”

Kamuoyu araştırmacısı İbrahim Uslu da, Erdoğan’ın 2022’de en çok AKP’den kopan seçmeni partiye geri getirmek için tüm kartlarını açacağını savunuyor. Taban fiyatta yapılan yüzde 50 oranındaki artışın, vergi indiriminin bu kartlardan yalnızca birkaçı olduğunu söyleyen Uslu, “Erdoğan, siyaseti daima bir açılım siyasetine kilitlemeye çalışacak. Seçmen toplamaya, oy kazanmaya yönelecek. Artık öteki dermanı kalmadı. 2022’de seçim yapamasa bile bu yılın nerdeyse tamamının bir seçime hazırlık yılı olacağını kendisi de biliyor” diyor.

AKP, iktidara geldiği 2002’de oyların yüzde 34,3’ünü aldı. İktidarda 19 yılını geride bırakan AKP’nin bugün yüzde 30 bandının da altına düştüğünü söyleyen Uslu, Erdoğan’ın büsbütün kaybettiği oyları tekrar kazanma eforunun 2022’de öne çıkacağını düşünüyor:

İbrahim Uslu

“Erdoğan’ın her konuşmasının yarısından birçok muhalefet önderleri Kemal Kılıçdaroğlu ve Meral Akşener’le ilgili. Kendi yaptıklarını, yapacaklarını anlatmıyor, muhalefeti anlatıyor. Erdoğan 2022’de baskı manasında değil fakat her ne gerekiyorsa kendi seçmeninin muhalefetten nefret etmesini sağlayacak. 2022’de iktidarla muhalefetin sert diyaloglarına tanıklık edeceğiz. Zira iktidar, kendi seçmeninin muhalefete gitmesini engellemeye çalışıyor. Erdoğan bir taraftan kutuplaşmayı artıracak bir taraftan da kendi seçmeninin sıkıntılarını çözmeye çalışacak. İktisatta çok sıkıştı. Muhalefet seçim baskısını artıyor lakin ortada ne yapacağı çok da aşikâr olmayan bir Erdoğan var.”

2021 boyunca yaşanan ekonomik krizin de tesiriyle tüm kamuoyu anketleri Cumhur İttifakı’nın iki partisi AKP ile MHP’deki oy erimesine dikkat çeken sonuçlar sundular kamuoyuna. Son araştırmalar Aksoy Araştırma ile Metropol’den geldi. Aksoy Araştırma kararsızlar dağıtılmadan AKP’nin oy oranını yüzde 26,7 gösterdi.

Birebir araştırmada ana muhalefet partisi CHP’nin tekrar kararsızlar dağıtılmadan yüzde 24,5 olarak gösterilmesi ve AKP ile CHP ortasındaki oy farkının yüzde 2’de kaldığının görülmesi dikkat çekti. Araştırmada baraj yüzde 7’ye çekilmediği durumda MHP’nin baraj altı kalacağı tespiti yapıldı.

Metropol’ün “Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığı misyonunu yapış üslubunu onaylıyor musunuz?” sorusuna “Evet” diyenlerin oranı yüzde 38,6’da kalırken, “Hayır” diyenlerin oranı yüzde 57,2 oldu.

“Muhalefet cephesinden altılı fotoğraf gelecek”

2021 boyunca Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ve AKP’nin Türkiye’yi yönetemediği, cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin Türkiye’de şeffaf idare anlayışını ortadan kaldırdığı tenkidinden geri adım atmayan muhalefet cephesi, sene sonuna hakikat bu tenkitlerini daha da güçlendirdi. Yalnızca erken seçim istemekle yetinmeyen muhalefet, güçlendirilmiş parlamenter sisteme dönüş için yürütülen ortak çalışmada da sona geldi. Millet İttifakı’nı oluşturan CHP, Âlâ Parti, Saadet ve Demokrat Parti’nin yanı sıra AKP’den kopan Gelecek ve DEVA partileri de bu çalışmaya dayanak verdi.

Bu çalışmada Türkiye’ye “kuvvetler ayrılığı” prensibinin tekrar getirilmesini ve cumhurbaşkanının yetkilerinin sonlandırılmasını isteyen altı muhalefet partisi önderinin birinci defa birlikte fotoğraf verip, çalışmanın ayrıntıları hakkında kamuoyunu bilgilendirmesi planlanıyor. Böylesi bir birlikteliğin muhalefetin iktidar karşısında daha da güçlendiği manasına geldiğini söyleyen gazeteci Sedat Bozkurt, “Seçim sürecinde birlikte hareket etmeseler bile seçimden sonra oluşturulacak parlamento yerinde bunu gerçekleştireceklerini beyan ettiler. Bu; aslında seçim ittifakından daha güç bir iş. Bu nedenle, seçim ittifakını çok rahat kotaracaklarını ben düşünüyorum” diyor.

Güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçiş için yapılan muahedeyi altı partinin genel liderinin kamuoyuna birlikte duyurmasının ya da birlikte bir açıklama yapmasının 2022’in en dikkat cazip manzarası olacağını düşünen İbrahim Uslu da, “Muhtemelen muhalefet cephesinden altılık fotoğraf gelecek. Sonraki süreçte de bu altı partinin bir ittifak çatısı altında birleşmesi için gerekli adımlar atılır” öngörüsünde bulunuyor.

Muhalefetin güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçişe dönük muahedesini kamuoyuna duyurmasının akabinde iktidar ile muhalefet ortasında erken seçim tartışmasının daha da büyümesi bekleniyor. DW Türkçe’ye konuşan MHP’li yetkililer “Biz istemedikten sonra seçim olmaz” derken, AKP ile MHP’nin muhalefetin tam aksine 2022’ye değil de 2023’e odaklanacağı iletisi veriyor.

HDP kapatılacak mı?

2021’de siyaset kulislerini en çok hareketlendiren bir öbür gelişme TBMM’nin üçüncü büyük partisi Halkların Demokratik Partisi (HDP) hakkında açılan kapatma davası oldu. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nca Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) açılan kapatma davasının iddianamesinde 451 HDP’li hakkında siyasi yasak istendi, 69 partilinin kelam ve hareketlerinin partinin ‘temelli kapatılması’nı gerektirecek kabahatlerin odağında olduğu lisana getirildi. Bu kabahatler; terör örgütüne takviye aksiyonları ve açıklamaları olarak sayıldı. Başsavcılık HDP’nin malvarlığına el konulmasını ve Hazine yardımından yoksun bırakılması isteğini de iddianameye koydu.

Anayasa Mahkemesi’nin HDP’ye gönderdiği iddianame 70 klasörden oluşuyor.

HDP ön savunmasında mütalaa beklenmeden yargılamanın durdurulması gerektiğini istedi. Kürt sıkıntısına tahlil için yürütülen çalışmaların yargılama konusu yapıldığına dikkat çeken HDP avukatları, tahlil süreci vaktinde ve sonrasında HDP’nin uğraşlarının yargılama konusu yapılamayacağını lisana getirdi. Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Bekir Şahin de dava hakkındaki temel görüşünü AYM’ye sundu. Artık gözler AYM’de. AYM’den çıkacak karar 2022’nin en sıcak gelişmelerinden biri olmaya aday.

“HDP’nin kapatılmasıyla ilgili karar 2022’de netleşmezse sürpriz olmaz” diyen kamuoyu araştırmacısı İbrahim Uslu, AYM’nin bir devir AKP hakkındaki kapatma davasını dört ayda sonuçlandırdığını hatırlatıyor. Uslu, “AYM, HDP ile ilgili dava daha başlamadan iki yıl sürebileceğini söyledi. Muhakkak ki çok süratli çözmeye niyeti yok, vakte oynuyor. HDP’yi kapatmanın iktidar cephesine yarar getirmeyeceği açık” diyor.

Gazeteci Sedat Bozkurt da HDP’yi kapatmanın AKP ile MHP oylarındaki erimeyi hızlandıracağının hesabının yapıldığını anlatıyor. Bozkurt, HDP’nin kapatılmayacağı üzere 2022’de siyasette ‘anahtar rol’ oynayacağını lisana getirirken, “HDP üçüncü bir ittifak modeli olarak Millet İttifakı’nın yörüngesinde seçime girecektir. Parlamentoya dönüş çalışmalarına katkı sağlayacaktır ve anahtar rol oynayacaktır” öngörüsünde bulunuyor.

Hilal Köylü / Ankara

© Deutsche Welle Türkçe