Eşitlik için spor

Meltem Günay –  BM Bayan Ünitesi tarafından yürütülen toplumsal cinsiyet eşitliği için global dayanışma hareketi olan HeForShe, Toplumsal Cinsiyete Hassas Spor Kurumu Rehberi’ni açıkladı. Kuşaklar Uzunluğu Eşitlik İçin Spor İlkeleri’ni adım adım uygulanabilir bir yol haritasına dönüştüren bu öncü rehberle, spor kurumlarına bayanların ve kız çocuklarının güçlenmesi ve toplumsal cinsiyet eşitliği sağlanması için ölçülebilir, somut aksiyonlarla ve göstergelerle yol gösterilmesi hedefleniyor.

6 temel prensip

Hazırlanan rehberde, toplumsal cinsiyet eşitliğini gerçeğe dönüştürmek için sporun gücünden istifade edilmesi amaçlanırken, altı temel prensip belirlendi. Bu prensipler rehberde şöyle sıralanıyor; “Kadınların liderliğini ve idare modellerinde toplumsal cinsiyet eşitliğini gerçekleştirmek. Sporda bayana ve kız çocuklarına yönelik şiddeti önlemek ve bu şiddete spor aracılığıyla cevap vermek. Bayanların yaptıkları sporlara yatırımdaki boşluğu kapatmak ve onlar için eşit ekonomik fırsatları teşvik etmek. Spor medyasında bayanların eşit iştirakini ve ön yargılardan bağımsız sunumunu teşvik, ziyanlı toplumsal cinsiyet kalıp yargılarını ortadan kaldırmak ve olumlu rol modelleri teşvik etmek. Spor, fizikî aktivite ve vücut eğitiminde kız çocukları için eşit fırsatları desteklemek. Yıllık bazda ilerlemeyi izlemek ve kamuoyuna raporlamayı kabul etmek.”

Yönetici de sportmen da az

Rehberde, spor liderliğinde bayanların sayılarıyla ilgili ayrıntılı bilgilere de  yer verildi. Rapora nazaran, Memleketler arası Olimpiyat Komitesi İdare Kurulu’nda yalnızca 4 bayan bulunurken, erkeklerin sayısı 11. Memleketler arası Paralimpik Komitesi’nde ise İdare Kurulu’nda 4 bayan üyeye karşı 10 erkek üye mevcut. Milletlerarası spor federasyonları yönetici konumlarında bayan ve erkek sayısında da eşitsizlik göze çarpıyor. İki bayan lider olmasına karşın erkek liderlerin sayısı 33.

Spor iştirakinde bayanların oranlarına bakıldığında ise, 2018 Kış Paralimpik Oyunları’nda erkek sportmenlerin oranı yüzde 76.4 iken bayanların oranı yüzde 23.6, 2018 Kış Olimpiyatları’nda da bayan sportmen oranı yüzde 41 olarak belirlendi. Bayan antrenörlerin sayısının da az olduğunun belirtildiği raporda, Türkiye’deki durum da ele alındı.

Liderlerin yalnızca 3’ü bayan

Türkiye’de 2020 yılında 65 spor federasyonu içinde yalnızca 3 spor federasyonu lideri bayan. Genel sekreter durumunda yalnızca 8 bayan yer alırken, idare heyetlerinde misyon alan bayan sayısı 49. Bu da genel toplamın yüzde 4.3’üne denk geliyor. Spora iştirakte bayanlar başlığında ise, Türkiye’de bayan sportmenlerin sayıları her yıl artış gösterse de, bayan atletlerin genel toplama oranı yalnızca yüzde 31.4 olarak belirlendi. Engelli atletlerde da durum farklı değil. Engelli sportmenlerin yalnızca yüzde 22.3’ü bayan.

Bayanlar neden az?

Raporda bayan atlet sayısının az olmasının nedenleri ortasında sporun erkek aktivitesi olarak görülmesi, sporda bayan rol model azlığı, kimi spor kollarındaki kıyafet kodları, bayanların spora iştirakine dair toplumsal onayın olmaması, bayanların spora iştirak fırsatlarının sonlandırılması sayılırken, bayanın güçlenmesinde sporun rolü hakkında da bilgiler sunuldu.

‘Rehberle bayan ve kız çocukları güçlenecek’

BM Bayan Ünitesi Türkiye Yöneticisi Asya Varbanova, spor topluluğunun, toplumsal cinsiyet eşitliği önündeki mahzurları ve ayrımcılığı ortadan kaldırmak, bayanların ve kız çocuklarının güçlenmesini sağlamak açısından değerli bir rol oynadığını söyledi.

Varbanova, 2020 yılında BM Bayan Birimi’nin global Kuşaklar Uzunluğu Eşitlik için Spor Girişimi’ni başlattığını belirterek, “Nesiller Uzunluğu Eşitlik için Spor Prensipleri, bayanların spor alanında güçlenmesinin yanı sıra spor kurumlarının toplumsal sorumluluk uğraşlarını kolaylaştırmayı hedefliyor. Türkiye’de BM Bayan Ünitesi, 2018’den beri HeForShe hareketi çerçevesinde Fenerbahçe Spor Kulubü ile işbirliği yapıyoruz” dedi.

Varbanova, rehberin spor kurumlarında bayanların ve kız çocuklarının güçlenmesini sağlama ve toplumsal cinsiyet eşitliğini artırma maksatlarını hayata geçirmeyi desteklediğini vurguladı.