Eski normale dönüş Mağara Sendromu’na yol açabiliyor

Sokağa çıkma yasaklarının kaldırılması ve eski olağan günlere dönüş ihtimali pek çok kişiyi heyecanlandırsa da bu durum, kimi bireyler için gerilim kaynağı olabiliyor. Bu meselelerden biri olarak ortaya çıkabilen Mağara Sendromu (Cave Syndrome), bir yılı aşkın müddettir iş ve toplumsal hayattan uzak biçimde konutta, karantina/izolasyon süreçlerinde yeni rutinler oluşturmuş olan bireylerin pandemi öncesindeki iş ve toplumsal hayatlarına geri dönmeleri konusunda duydukları tasa ve kaygıyı tabir ediyor. Uzman Klinik Psikolog İpek Özaktaç, olağanlaşma sürecine ait değerli açıklamalarda bulundu.

“MASKESİZ HAYATA DÖNÜŞTE ENDİŞE YAŞANABİLİR”

Maskesiz eski hayata dönüşle ilgili yapılan bilimsel çalışmalarla ilgili bilgiler paylaşan İSÜ Medical Park Gaziosmanpaşa Hastanesi’nden Uzman Klinik Psikolog İpek Özaktaç, şu sözleri kullandı: “Scientific American bilim mecmuasında yayınlanan bir makalede, Kasım 2020’de Kovid-19 hastalığını geçiren ve Şubat 2021’de Pfizer aşısının ikinci dozunu yaptıran Amerikalı bir bayan Mağara Sendromu için örnek gösterilmiş. ABD Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi tarafından ikinci doz aşısını olmuş bireylerin pandemi öncesindeki maskesiz rutin hayatlarına geri dönebileceğinin duyurulması ile bu kişinin aslında hayal ettiği özgür hayatın onu heyecanlandırmadığı, hatta tersine dehşet ve tasaya sebep olduğu belirtilmiş. Bir restorana gitmek, toplumsal ortamlarda bir kişi ile yüz yüze ve maskesiz biçimde sohbet etmek, uçağa binmek üzere halka açık alanlarda yapılacak olan aktiviteleri nasıl gerçekleştireceğini düşünmekte dahi zorlandığı da eklenmiş.”

Amerikan Psikoloji Derneği’nin yaptığı bir öteki araştırmaya da değinen Özaktaç, iştirakçilerin yüzde 49’unun eski hayatlarına dönmek konusunda rahatsızlık duyduğunu belirttiğini, aşı olan bireylerde eskiye dönme korkusunu taşıyan bireylerin oranının ise yüzde 48 olarak kaydedildiğini belirtti.

Pandeminin toplumsal hayat ve iş hayatına dair alışkanlıklarımız başta olmak üzere hayatımızdaki birçok şeyi değiştirdiğinin altını çizen Özaktaç, “Kültürel alışkanlıklarımıza baktığımızda, selamlaşırken el sıkışmak, öpüşmek, sarılmak hayli alışılmış bir davranışken, şu anda en yakınlarımız ile karşılaştığımızda bile el sıkışan ya da sarılan bireyleri gördüğümüzde tehdit hisseder hale geldik. Halka açık kalabalık alanlarda hastalık kapma korkusu ile seyredebilen vefat dehşetinin da ortaya çıkabildiğini söylemek de mümkün. Hal bu türlü olunca, sıhhat manasında kendimizi inançta hissetmek ismine kalabalıktan uzak durmak, fizikî temasta bulunmamak, sık sık el yıkamak ya da dezenfekte etmek üzere güvenlik davranışları günlük rutine eklendi.” diye konuştu.

“MAĞARA SENDROMU İNSANİ BİR DURUM”

Oluşturulan bir alışkanlığı değiştirmenin başlangıçta hayli gerilim ve telaş yaratıcı olabileceğini vurgulayan Özaktaç, bu durumun hayattaki tüm değişimler ve yenilikler için geçerli olduğunu belirterek şunları söyledi: “Değişim olumlu da olsa olumsuz da olsa, kişi o yeni duruma ahenk sağlaması için aşikâr bir mühlete gereksinim duyar. Örneğin, iş yerinde sergilenen yüksek performans sonucu terfi almak olumlu bir değişimken, performans düşüklüğü nedeniyle misyon yerinin istenmeyen bir formda değiştirilmesi olumsuz bir değişimdir ama her iki durum da yeni geçilen misyona, unvana, ortama yahut varsa şayet yeni çalışma arkadaşlarına ahenk sağlanması için belirli bir vakte gereksinim duyulur. Bu noktada unutmamak lazım ki, her birey değişimlere ahenk sağlama konusunda güçlü bir kapasiteye sahiptir.”

Mağara Sendromu’nun, psikiyatrik bir hastalık ismi üzere duyulsa da muhakkak bir hastalık ya da bir teşhis olmadığının altını çizen Özaktaç, “Mağara Sendromu, aslında hayli anlaşılır, olağan ve insani bir durum. Birçok insan pandemi öncesindeki eski alışkanlıklarına geri dönmek, meskenin konforundan çıkıp tekrar iş yerinde çalışmaya başlamak, trafik gerilimine girmek, formal kıyafetlere geri dönmek, yüz yüze toplantılara katılmak konusunda istekli ve motive hissetmediğimizi belirtiyor. Bu noktada, eski rutine dönmek konusunda sizde ortaya çıkan fikirleri, sizi hakikaten endişelendiren mevzuların ne olduğunu ve bu niyetlerin size ne hissettirdiğini bulmak kıymetli olacaktır.” tabirlerini kullandı.