Mert İnan – İstanbul / Kastamonu, Bartın ve Sinop’u afet bölgesine çeviren selde ortaya atılan tezlerin başında hidroelektrik santrallerin kapaklarının açılarak felakete neden olduğu geliyor. Bilhassa Bozkurt ilçesindeki Ezine ırmağının taşmasının birinci nedeni olarak ortaya atılan hidroelektrik santrali (HES) savına karşı çıkan uzmanlar ise asıl sorunun dere yatağındaki yanlış yapılaşma ile Ezine ırmağının denize açılan kısmının yol dolgusu ile kapatılmış olmasını söylediler.
Eski Devlet Su İşyeri yöneticisi, su siyasetleri uzmanı Dursun Yıldız, Milliyet’e yaptığı açıklamada, “felakete giden yol”u şöyle anlattı:
“Yaşanan felaketin HES ile ilgisi yok. Yanlış algı oluşturuluyor. Felaket bölgesindeki tablonun nedenlerini başından beri en ince detayına kadar araştırıyoruz. Barajlı yahut regülatörlü olmak üzere iki HES tipi vardır. Regülatörlü HES’ler 5-8 metre yüksekliğinde su çevirme yapısıyla oluşturulur. Barajlı HES’lerde ise taşkın riskine karşı suyu tahliye etmeye yarayan savak dediğimiz üst kapakları bulunur. Regülatörlü HES’lerde taşkın periyodunda çevirme yapılarının önü taş, çakıl yahut kaya ile dolar ve birikintilerin üzerinden aşan su direkt ırmak yatağına geçer. Lakin bu durumda lakin alt kısımda öteki bir HES varsa ziyan görür. Irmak yatağı olağan akışını devam ettirir. Ezine ırmağının olduğu bölgede barajlı HES olmadığı üzere regülatörlü HES’lerde savak dediğimiz kapaklar bulunmaz” dedi.
Yapılaşma sorunu
Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Mühendisliği Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Oğuz Kurdoğlu ise “Savak denilen yapı HES’lerin üst kısmında bulunan tahliye kapaklarıdır. Şiddetli yağış sırasında geride bekleyen su ölçüsü savaklar açılarak tahliye edilir. Lakin bu felaketin HES ile alakalı olduğunu söylemek gerçek değil. 36 saatte 300-400 kilogram yağış düşen bir bölgede HES’lerin katkısı minimaldir. HES rezervuarında tutulan su ölçüsünün tesirli olacak düzeyde olmadığını görüyoruz. Asıl sorun kentin yanlış konuşlanmış olması. HES’lere karşı en çok karşı çıkan şahısım lakin gerçek yerde gerçek bilgi vermemiz gerekir. Taşkın yatağına kent kurarsanız bu tablo kaçınılmaz olur. HES olamayan yerde tıpkı felaket olursa bu kere neyi konuşacağız. Bozkurt’taki imajın nedeni yapılaşma sorunudur” diye konuştu.
DSİ’den ‘HES’ açıklaması
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü’nce (DSİ), Kastamonu’nun Bozkurt ilçesindeki ‘Ebru Hidroelektrik Santrali (HES)’ ile ‘Aybige HES’in patlayarak ya da kapaklarının açılması suretiyle taşkına sebep olduğu savının gerçeği yansıtmadığı bildirildi. DSİ’nin Twitter hesabından yapılan açıklamada, “Söz konusu tesislerde, 10 Ağustos gecesi saat 11.00’dan itibaren elektrik üretimi durdurulmuştur. Regülatörlerde taşkına sebep olabilecek bir depolama bulunmamaktadır. Hasebiyle anılan tesislerin patlayarak ya da kapakların açılması suretiyle taşkına sebep olduğu savı gerçeği yansıtmamaktadır” denildi.
Türkiye’deki yıllık yağış 36 saatte düştü
Dursun Yıldız, Bozkurt’taki felakete ait olarak ayrıyeten, “Metrekareye 400 kilogram yağmur düşüyor. Türkiye’ye bir yılda düşen yağışın 36 saatte bölgeye düştüğünü düşünün. Bir yıllık yağış 36 saatte düştüğü üzere asıl sorun kentin yanlış yerde kurulmuş olmasından kaynaklanıyor. Ezine ırmağının denize çıkacak ağzı yok. Irmağın denize çıkan ağzı yol dolgusu ile kapatılmış. 10 metre yol dolgusu çok yağışta adeta set fonksiyonu görerek suyu geri basıyor. Bu felaketin iki nedeni var, ırmak yatağında yüksek yapılaşma ve ırmağın denize çıkan ağzının yol dolgusu ile tıkanmış, kapatılmış olması” diye konuştu.
Soylu: Bir patlama yok
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu selin vurduğu Bozkurt’ta yaptığı incemeler sırasında HES patladığı istikametindeki savlara cevap verdi. Soylu, “Bu tip sel afeti olduğunda çabucak bir kıymetlendirme yapılıyor. Şayet orada rastgele bir hidroelektrik santrali varsa çabucak ‘HES patladı’ deniliyor. Ben birebir şeyle Arhavi’de de karşılaşmıştım. Maalesef burada da karşılaştım. Bir patlama kelam konusu değil, zira patlayabilecek bir şey yok, bu türlü bir haznesi olan yahut baraj tutulumu olan düzeneği yok buranın” dedi.
