Faiz İndiriminde Israr Etmenin Maliyeti Yüksek mi Oldu?

Ekonomist Dr. Mahfi Eğilmez, öncelikle faiz siyaseti ile enflasyon alakasını anlatmak hedefiyle bilgileri şu formda anlatıyor: 

2021 yılının Eylül ayında ‘faiz neden enflasyon sonuçtur’ telaffuzuna dayanılarak para siyaseti büsbütün yanlış bir tarafa döndürüldü. Ağustos ayı gerçekleşmesine nazaran 12 aylık enflasyon yüzde 19,25 idi. TCMB, Temmuz ayında yayınladığı Enflasyon Raporunda yılsonu enflasyon beklentisini yüzde 14,1 olarak açıklamıştı. Bu iddiaya nazaran enflasyonun ilerleyen aylarda düşeceğini bekleyen TCMB siyaset faizini yüzde 19’dan 18’e indirdi. Akabinde Ekim ayında yayınladığı Enflasyon Raporunda yılsonu enflasyon iddiasını yüzde 18,4’e yükseltti. Buna rağmen 22 Ekimde siyaset faizini yüzde 16’ya düşürdü. Enflasyon düşmüyor tam bilakis yükseliyordu. Eylül ayı enflasyonu yüzde 19,58 olarak açıklandı. 

Eğilmez’e nazaran, enflasyondaki düşüş beklentisi tutmasa da TCMB, 2021 yılı Kasım ayında faizi yine indirerek yüzde 15’e çekmişti ve enflasyon 2021 Ekim ayında düşmek bir yana yeniden yükselerek yüzde 19,89 oldu. 

TCMB’nin iddialarında yeniden yanıldığı halde ‘yanlışında ısrar ederek’ siyaset faizini Aralık ayında da yüzde 14’e indirdiğini hatırlatıyor. Sonrasında açıklanan Kasım ve Aralık ayları enflasyonunun daha süratli yükselişe geçtiğini de ekliyor. 2021 yılı enflasyonu yüzde 36,08 olarak açıklandı. Sonuç olarak da TCMB’nin Ekim ayında Enflasyon Raporu’nda revize ederek yüzde 18,4’e yükselttiği enflasyon iddiasının iki katı bir düzeyde gerçekleştiğini belirtiyor.

Eğilme bu noktada ise grafikle anlatmaya başlayarak şunları söylüyor: 

Uygulanan yanlış politikayı daha açık bir formda gösterebilmek için aşağıdaki grafiğe bakılabilir (grafikte kullanılan datalar için kaynaklar: TCMB, Bloomberg HT ve TÜİK istatistikleri, Mart 2022 kestirimi bana aittir):

Grafikten açıkça görüleceği üzere iktisattaki kopma 2021 yılı Eylül ayında TCMB’nin faizi indirmesiyle başlıyor ve birebir yoldaki ısrarıyla da devam ediyor.

Bu yanlış uygulamanın faturası karşımıza birkaç halde çıkıyor: 

• Türkiye’nin risklerinde artış olduğu için CDS primi yükselmiş bulunuyor.

• CDS primiyle birlikte döviz kurları da yükselmiş ve daha da berbatı denetimden büsbütün çıkmış görünüyor. 

• TCMB, kamu bankalarıyla birlikte kurdaki süratli yükselişi bir yerlerde tutabilmek için milyarlarca dolar fiyatında döviz harcamış bulunuyor ve harcamaya devam ediyor. 

• Faizi artırmama ısrarının bir yansıması olarak oluşturulmuş bulunan Kur Muhafazalı Mevduat Hesabı, bütün gayretlere rağmen yükselen kur nedeniyle Hazine üzerinde giderek artan bir yük oluşturmaya devam ediyor. 

• Bu hesabı şirketler açısından cazibeli hal getirmek için milyarlarca liralık vergi gelirlerinden vazgeçilmiş bulunuluyor. 

• Beşerler, kurdaki ve enflasyondaki durdurulamaz yükseliş nedeniyle ellerine geçen parayı çabucak harcamaya yöneliyorlar. İleride almayı düşündükleri her şeyi bugünden alarak enflasyonun tesirinden korunmaya çalışıyorlar. Bu ‘öne çekilmiş talep’ talep enflasyonunu tetikleyerek kur artışı nedeniyle zati var olan maliyet enflasyonunun yanına talep enflasyonunu da katarak tam bir ‘enflasyon kısır döngüsüne’ yol açıyor. 

• Kamu kurumları, ülkenin kalkınması için gayret harcamak yerine kuru tutmak, fiyatları denetlemek, faiz siyasetindeki yanlışı öbür yerlerde aramak üzere gereksiz eforlarla vakit kaybediyorlar. Çin atasözünün vurguladığı üzere: ‘Yitirdiğin parayı tahminen bulursun lakin yitirdiğin vakti asla bulamazsın.’

Dr. Mahfi Eğilmez sonuçta tüm bunların nedenini açıklıyor! Yanlış faiz siyaseti. Eğilmez, ‘faiz tahlil değildir ancak yanlış olarak belirlendiğinde finans piyasalarının, beklentilerin ve sonuçta bütün iktisadın bozulmasına yol açacak kadar önemlidir’ derken, durumun vehameti için de bu siyasetlerin bir müddet sonra düzeltilse bile kayıpların karşılanmasının ve iktisadın eski imajına dönmesinin ise kolay olmadığı konusunda da uyarıyor!