Fazla kilolu olmak hafızayı etkiliyor

Formunuza itina göstermenin ve ülkü kiloda olmanın sıhhatinizi birçok taraftan olumlu etkilediğini aslında biliyorsunuz. Yeni araştırmalar, uygun kiloda olmanın hafızayı da müdafaanın bir yolu olduğunu gösteriyor. Ve yıllar içinde obeziteyi bilişsel yetenek kaybıyla ilişkilendiren birçok çalışma var.

Fazla kilolu olmanın hafızayı etkileyebileceği birçok süreç vardır. Bu mevzudaki son bulgu epeyce şaşırtan. Fazla kilo, hafızayla ilgili kimi genlerin tabirini (gen ekspresyonu) etkiliyor.

Çalışmalar, obezitenin beyinde hipokampusa bağlı uzamsal bellekte kusurlara neden olduğunu ve nöronlar ortasındaki irtibatın daha makûs olduğunu ortaya koydu.

RAFİNE ŞEKER TÜKETİMİ HAFIZAYI ETKİLİYOR

Ayrıyeten çok şeker tüketiminin ani hiperglisemiye ve akabinde hipokampusu ve hasebiyle zihinsel konsantrasyonu etkileyen reaktif hipoglisemiye neden olduğu için kısa vadede hafıza performansını azalttığı görüldü. Şekerdeki bu iniş çıkışların tekrarının fizikî ve zihinsel yorgunluğa neden olduğu ve uzun vadede beyinde meselelerin ortaya çıkmasını tetikleyebileceği düşünülüyor.

Beynin dengelenmesi için kanda glikoz oranına muhtaçlığı vardır, zira glikoz eksikliği beynin işleyişini yavaşlatır ve fazlalığı ziyanlıdır. Kandaki glikoz oranı, tükettiğimiz karbonhidrat ve yağ çeşitlerine bağlıdır. Bu nedenle şeker ve beyaz ekmek üzere işlenmiş karbonhidratlardan genel olarak kaçınılmalıdır, zira bunlar glikoz düzeylerinde istenmeyen yükselmelere ve düşüşlere neden olur.

Yakın tarihli bir araştırma, çok ölçüde şeker yahut rafine un almanın beyin yapısı ve fonksiyonu için risk oluşturabileceğini ve bu nedenle hafıza bozukluğuna yol açabileceğini gösteriyor. Bu nedenle tüketiminin kısıtlanması tavsiye edilmektedir.

DOYMUŞ YAĞ ALIMINA DİKKAT EDİLMELİ

Bilhassa trans yağ ve aşırı doymuş yağ içeren bir diyet de bilişsel gerilemeye yol açabiliyor. Araştırmalar, yağ açısından çok yüksek bir diyetin, beynin öğrenme ve hafıza ile irtibatlı bölgesi olan hipokampusa kan akışını azaltabileceğini öne sürüyor. Çocukluktan itibaren doymuş yağ oranı düşük bir diyet izlemenin ise bilişsel performansı güzelleştirdiği ve yıllar geçtikçe beyin hastalıkları riskini azalttığı biliniyor.

ABD’de yürütülen ve 8 binden fazla bayanın bilişsel sıhhatini tahlil eden bir çalışmada, kalça ve göbek bölgesinde biriken yağların beyni daha fazla etkilediği görüldü. Hatta bu yağın Alzheimer hastalığı ile alakalı beyin damarlarında hasar oluşumuna neden olabileceğinden şüphelenilmektedir.

DAHA SAĞLIKLI BİR BEYİN İÇİN KOLAY ALIŞLANLIKLAR

Doğduğumuz andan itibaren nöronları kaybetmeye başlarız. Lakin bu, yaşla birlikte hafızayı yahut zihinsel keskinliğimizi kaybetmeye mahkum olduğumuz manasına gelmez. Ve değerli olan, sahip olduğunuz nöronların sayısı değil, ortalarında irtibat kurmalarını kolaylaştırmaktır.

Bu, diğerleriyle alaka kurmak üzere kolay şeylerle başarılabilir. Komşularla konuşmak, farklı beşerlerle toplumsal kontaklar kurmak… Bu ve öbür kolay alışkanlıklar, bilhassa Alzheimer riskini düşürebilir.

Amsterdam Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırmaya nazaran, yalnızlığın bunama riskini iki katına çıkardığını unutmayın. Ayrıyeten hastalığın birinci belirtilerinden biri de olabilir. Bu nedenle, kendinizi her gün durup tanıdığınız biriyle birkaç söz konuşmaya zorlamak kadar kolay bir şey, beyin sıhhatiniz için atabileceğiniz çok büyük bir adımdır.

Ayrıyeten her gün bir bulmaca çözmek üzere beyni çalıştıran aktiviteler yapmak da beyni çevik meblağ. İngiltere’de yapılan bir çalışma ile gösterilmiştir. Bu araştırmaya nazaran, bulmaca çözerseniz beyniniz 10 yaş daha genç kalıyor. Bir lisan öğrenmek yahut farklı bulduğunuz bir bahiste ders almak da zihninizi faal meblağ.

Spor yapmak da beyniniz için mükemmeldir. Faal bir hayat sürmeye çalışın. Otomobile binmek yerine yürüyün, merdiven çıkın, yüzün… İdman yaptığınızda, kaslarınız beyne giden ve kimi genleri aktive eden bir protein üretir ve bu, nöronlar ortasındaki ilişkiyi dayanaklar. İdman beyne giden kan, oksijen ve besin akışını artırır. Bu, yıllar içinde beynin boyutunun küçülmesini önler. Araştırmalar her gün yürüyüş yapan ileri yaştaki bireylerin daha az beyin küçülmesi yaşadığını ortaya koymaktadır.

Hipertansiyon, diyabet, kolesterol, obezite, hareketsiz hayat biçimi ve toksinler üzere beyni ve hafızayı etkileyen durumların farkında olunmalı ve tedbir alınmalıdır. Bu rahatsızlıkları önlemek için doymuş yağ ve şeker oranı düşük istikrarlı bir diyet ve antrenmandan daha âlâ bir tedbir yoktur.

Antrenmanın, beyindeki nöronların kontağını artırmasının yanı sıra, sağlıklı tansiyon düzeylerinin korunmasına yardımcı olduğu ve berbat kolesterolü azalttığı bilinmektedir.

Uzak durulması gereken bir öteki rahatsızlık ise uyku apneleridir. Bunlar uyurken küçük teneffüs durmalarıdır ve beyne çok az oksijen gitmesine neden olur. Araştırmalar uyku apnesinin, demans riskini yüzde 26 oranında artırdığını göstermiştir.

Geceleri çok horluyorsanız ve gün içinde uyku hali yaşıyorsanız apne riskiniz var demektir.