Gelişmiş Ülkeler Stoklarını Doldurdu: ‘Aşıların Yüzde 53’ü İstiflendiği İçin Milyarlarca İnsana Ulaşamayacak’

Aşı İttifakı’na nazaran 70’e yakın düşük gelirli ülkede bu yüzden nüfusun lakin onda 1’i aşılanabilecek. Bu öngörü, önde gelen ucuz aşı projelerinden Oxford-AstraZeneca’nın ürettiği aşıların yüzde 64’ünü gelişmekte olan ülkelere vereceği kelamını de içeriyor. Aşının dünyanın farklı yerlerine adaletli bir halde dağıtılması için kimi tedbirler alındı. COVAX ismiyle bilinen aşı adaleti örgütlenmesinin 700 milyon doz aşının başvuran en düşük gelirli 92 ülkeye dağıtılmasını garanti altına almayı başardığı belirtiliyor. COVAX, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Global Aşı ve Bağışıklama İttifakı (GAVI) ve Salgın Hastalıklara Hazırlık İçin Yenilik Koalisyonu (CEPI) öncülüğünde aşıya adil ve eşit global erişimin sağlanması maksadıyla oluşturulmuştu.

Herkesin aşılara eşit ve düşük maliyetle erişebilmesi için çalışan Halkın Aşı İttifakı tahliline nazaran, şu ana dek sipariş ettikleri aşıların hepsinin kullanımı onaylanırsa varlıklı ülkeler bütün nüfuslarını 3’er sefer aşılayacak kadar doza sahip olacak. Kanada’nın her bir Kanadalıyı 5’er defa aşılayacak kadar doz sipariş ettiği belirtiliyor. Nature.com bilgileri ise Kanada’nın toplam siparişlerinin nüfusun muhtaçlığının 8 katı olduğunu gösteriyor. Halkın Aşı İttifakı, fakir ülkelerde yaşayan insanların da aşıya erişebilmesi için ilaç şirketlerinin teknolojilerini paylaşma davetinde bulundu. Davette, bu adımın DSÖ’nün Kovid-19 teknolojisi havuzunun şemsiyesi altında yapılabileceği belirtildi. AstraZeneca, Pfizer ve Moderna’nın 2021 sonuna kadar 2.6 ile 3.3 milyar bireye, Rusya’daki Gamaleya’nın ise 500 milyon şahsa yetecek kadar aşı üretebileceği belirtiliyor.

Dünya nüfusunun sırf yüzde 14’ünü barındıran güçlü ülkeleri şu anda en gelecek vadeden aşıların yüzde 53’ünü sipariş etti. Oxfam’ın sıhhat siyasetleri yöneticisi Anna Marriott, “Kimsenin yaşadığı ülke yahut cebindeki paranın ölçüsü yüzünden hayat kurtaracak bir aşıya erişimi engellenmemeli. Lakin bir şeyler dramatik biçimde değişmezse, dünya çapında milyarlarca insan Kovid-19’a karşı inançlı ve tesirli bir aşıya yıllarca ulaşamayacak” dedi.

Oxford Üniversitesi’nin iş birliğiyle Kovid-19 aşısı geliştiren ilaç şirketi AstraZeneca, aşıyı gelişmekte olan ülkelere kâr gayesi gütmeden ulaştırmayı vaadetti. Başkalarına nazaran daha ucuz olan bu aşının, tıpkı vakitte olağan buzdolabında saklanabildiği için dünya çapında dağıtımı da daha kolay. Lakin Aşı İttifakı tek bir şirketin bütün dünyanın muhtaçlığını karşılamasının mümkün olmadığına dikkat çekiyor.

İngiltere Pfizer-BioNTech aşısına onay vererek bu hafta aşılama kampanyasını başlattı. Bu aşının kısa mühlet içinde ABD ve Avrupa Birliği’nden de onay alması bekleniyor. Bu da üretiminin suratı, fiyatı ve saklanmasının daha güç olduğu da düşünüldüğünde bu aşının daha düşük gelirli ülkelere dağıtımının oldukça bir müddet alabileceği manasına geliyor. Başka iki aşı Moderna ve Oxford-AstraZeneca da şu anda bir dizi ülkede onay bekliyor. Rusya’da üretilen Sputnik V de beşerler üzerindeki denemelerde olumlu sonuçlara ulaşıldığını açıkladı. Bunun dışında denemelerinin ileri kademelerine geçmiş ve gelecek vadeden dört diğer aşı adayı daha var. Bunlardan biri de Türkiye’de de denemeleri yapılan Çin şirketi Sinovac’ın CoronaVac aşısı.