Google’ın telif hakkı ödemesi gündemde! ‘Türkiye’de hayata geçerse reform olur’

Google, Avrupa’daki 300 medya kuruluşuna ‘telif hakkı’ çerçevesinde ödeme yapmayı kabul etti. Google’ın AB ülkeleri için ‘telif hakkı ödeme kararı’ sonrası benzeri bir sistemin Türkiye’de de uygulanması bekleniyor. Uzmanlar da Google’ın emsal bir sistemi Türkiye’de hayata geçirmemiş olmasını ikili standart olarak yorumluyor. Marmara Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Görsel İrtibat Tasarımı Anabilim Kısmı Lideri Doç. Dr. Ali Murat Kırık, 2016 yılında AB Kurulu’nun AB üyesi ülkelerde dijital alanda telif müdafaasını tek bir noktada toplamayı öngören Dijital Tek Pazarda Telif Haklarına Ait Yönergeyi hazırladığını ve onaya sunduğu belirtti.

Doç. Dr. Ali Murat Kırık, “Fransa’da bulunan ve 300 farklı haber sitesini temsil eden APIG isimli dernek, bu yönergeye dayanarak Google’ın basın bölümüne ziyan verdiği savıyla şirketi yetkili mercilere şikayet etmişti. APIG yaptığı açıklamada, Google’ın artık Fransız haber sitelerine telif hakkı ödemeye başlayacağını duyurmuştu. Gerçekten bu emsal karardan sonra açıklama yapan Haber ve Yayın İştirakleri Yöneticisi Sulina Connal, Almanya, Macaristan, Fransa, Avusturya, Hollanda, İrlanda’da 300’den fazla ulusal, mahallî ve uzman haber yayınını kapsayan muahedeler yaptıklarını belirtmişti” diyerek, düzenlemenin akabinde Avrupa’da bu hususta yaşanan gelişmeleri özetledi.

‘DÜZENLEME OLURSA TELİF HAKKI ISLAHATI OLUR’

Dijital ortamdaki teliflerin korunmasının son derece değerli olduğunu vurgulayan Ali Murat Kırık, fikir ve sanat yapıtlarının dijital ortamda korunabilmesi ismine 5846 sayılı Fikir ve Sanat Yapıtları Kanunu’nda değişikliklere gidilmesinin ve dijital içeriklere yönelik kapsamlı unsurlar eklenmesinin son derece kıymetli olduğunu da ekledi.

Kırık, “Dijital telif hakları FSEK kapsamında ayrıntılı açıklanırsa, 7253 İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Kabahatlerle Uğraş Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’da da ilgili mecraların telif haklarını muhafazası ve bu kapsamda ödeme yapabilmesi hususu entegre edilebilir” dedi ve Bağlantı Başkanlığı’nın da bu süreçte faal rol oynamasının son derece önemli olduğunun altını çizdi. Google’ın Türkiye’de AB ülkelerine uyguladığına emsal bir sisteme geçmesi durumunda dijital telif hakkı ıslahatı olarak değerlendirilebilecek gelişmeler yaşanacağını tabir eden Doç. Dr. Ali Murat Kırık, şunları da ekledi:

“Özellikle Google’da öne çıkan içeriklere ilişkin bir telif hakkı ödemesi olması, internet haberciliğinin gelişimine ve içeriklerin özgünlüğüne son derece kıymetli katkı sağlayacaktır. Bu sayede dijital tek pazarın oluşması ve telif haklarının her ülkede korunabilmesi mümkün olacak. Lakin yalnızca haber sitelerinin değil, tüm içerik üreticilerinin haklarının korunması bu noktada büyük kıymet arz ediyor. Geleceğin dijital medya üzerine kurulacağı düşünülürse, bu konu gelecekte çok daha değerli bir hal alacak.”

‘MEVCUT YASALAR DÜZENLENMELİ’

Üsküdar Üniversitesi Yeni Medya ve Bağlantı Kısım Lideri Doç. Dr. Yıldız Derya Birincioğlu Vural da 2016 yılında hazırlanan Dijital Tek Pazar yönergesine vurgu yaptı ve bu düzenlemenin Google’ın bu türlü bir karar almasında tesirli olduğunu belirtti. Vural, “Yönerge hususları bilgi madenciliğinden (m. 3-4) online platformlara getirilen yükümlülüklere (m. 17) ticari olmayan yapıtlardan (m. 8-11) eser sahiplerine tanınan adil bedel hakkına (m. 18-23) ve yayıncılara tanınan uygun bedel hakkına (m.16) kadar birçok alana dair kapsamlı bir düzenleme gerçekleştiriyor. 2019 yılında çıkan bu yönergeyi üye ülkeler 6 Haziran 2021 yılına kadar iç hukuklarına aktarmak ile yükümlüydüler. Bugün altı yedi ülke ile başlayan Google’ın telif hakları uygulaması üye ülkeleri de kapsayarak genişleyecektir” dedi.

Türkiye’de öncelikle internet haberciliğine ait düzenlemelerin yapılması gerektiğini söyleyen Vural, “Dezenformasyonla Gayret Kanunu ya da tanınan ismiyle Toplumsal Medya Kanunu olarak bilinen 39 husustan oluşan tasarı kısa mühlet evvel tamamlandı. Lakin bu süreci bir bütün olarak düşünmek ve yalnızca bir başlığa değil dijital çağda enformasyon üretimi ve paylaşımı ile bu durumdan doğan telif meselelerini da içerecek halde tasarıyı genişletmek atılması gereken birinci adımdır. Yanlış bilginin yayılmasını önlemek ne kadar kıymetli ise gerçek bilginin de içerik üretiminde emeği geçen bireylerin hakkı gasp edilmeden paylaşılması bir o kadar önemlidir” diye konuştu.

Türkiye’de ilgili maddelerde kimi boşluklar bulunduğunu vurgulayan Doç. Dr. Yıldız Derya Birincioğlu Vural, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Yapıtları Kanununun dijital içerikli telif haklarını kapsar nitelikte olmadığının altını çizerek kelamlarına şöyle devam etti:

“İlk olarak bu boşlukların ve gereksinimlerin medya profesyonelleri, akademisyenler, hukukçular ve STK temsilcileri ile birlikte yapılan çalıştaylardan elde edilen datalar çerçevesinde belirlenmesi daha sonra Meclis kurullarında yasa taslağının boyutlarının genişletilerek Google ve misal arama platformlarını da kapsayacak ve bağlayacak bir hale dönüştürülmesi gerekiyor. Bu çalışmaya İrtibat Başkanlığı ve Basın İlan Kurumu da katkı sağlayacaktır.”

‘DOĞRU VE EMNİYETLİ KAYNAK SAYISI ARTAR’

Vural, Google’ın Türkiye’de de gibisi bir siyasete geçmesi ve mevcut maddelerde düzenleme yapılmasının akabinde özgün içerik sayılarında artış yaşanacağını, içeriklerin gerçek ve sağlam kaynakları yaygınlaştıracağını, bağımsız haber ve içerik üreten profesyonellerin parasız içerik üretiminden çok yaptıkları işin bedelini maddi olarak sağlayacakları yeni bir finansal kaynak sağlayacağını söyledi.

Google’ın ülkeler bazında farklı uygulamasını sona erdirmek için Türkiye’de internet haberciliğinin hudutlarını çizmek, internet haberciliğini meslek edinenlerin yasal haklarını korumak ve dijital içerik üretimine yönelik telif başta olmak üzere yükümlülükleri belirlemek gerektiğini tabir eden Doç. Dr. Vural, “Şu an Türkiye’de AB üyesi ülkelerdeki üzere dijital içerik üreten medya profesyonelleri bu süreçten olumsuz etkileniyor. İçerikleri paylaşımlar nedeniyle özgünlüğünü kaybediyor ve emekleri maddi olarak karşılık bulmuyor” dedi.