Görkemli güzellikleri define avcılarının saldırısına uğradı

Görkemli hoşlukları define avcılarının saldırısına uğradı

Arkeologlardan define avcılarına ihtar: “Tümülüslerin içi boş daha fazla ziyan vermeyin”

Kepçelerle gelen define avcıları tümülüsleri harap etti

Manisa CBÜ Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Aigai Hafriyat Lideri Doç. Dr. Yusuf Sezgin:

“Lidya Devleti yıkıldıktan sonra bilhassa Roma ve Bizans periyodunda dahi soygunlar başlamış”

“Antik devirde bunların tamamına yakını soyulmuş durumda. Bunlara daha fazla ziyan vermenin bir manası yok. Bunları müdafaamız lazım”

MANİSA – Manisa’nın Salihli ve Ahmetli ilçeleri ortasında bulunan ve “Anadolu’nun Piramitleri” olarak isimlendirilen Lidya hükümdarlarının mezarları geçtiğimiz Ocak ayında definecilerin saldırısına uğrayarak kepçelerle tahrip edildi. En büyüğünün 250 metre çapında 55 metre yüksekliğinde olan tümülüslerin içi boş olduğunu belirten Manisa Celal Bayar Üniversitesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Aigai Hafriyat Lideri Doç. Dr. Yusuf Sezgin, “Antik periyotta bunların tamamına yakını soyulmuş durumda. Bunlara daha fazla ziyan vermenin bir manası yok. Bunları müdafaamız lazım” dedi.

Manisa’nın Salihli ve Ahmetli ilçeleri ortasındaki UNESCO listesinde yer alan Bintepeler Lidya Tümülüsleri geçtiğimiz ocak ayı içerisinde definecilerin saldırısına uğradı. Korona virüs salgını nedeniyle kısıtlamaları fırsat bilen defineciler iki tümülüsü talan ederek bükük ziyan verdi. Kepçelerle tümülüsleri kazan defineciler mükemmel manzaranın yok olmasına neden oldu. Olayla ilgili yapılan soruşturmada ise çok sayıda kişi gözaltına alındı.

Anadolu’nun piramitleri defineciler tarafından talan ediliyor

Bintepeler olarak bilinen bölgede yaklaşık 2600 yıl evvel yapıldığı bilinen Lidya soyluları ve kraliyet ailesi üyelerinin defnedildiği mezarlık bölgesi “Anadolu’nun Piramitleri” olarak tabir ediliyor. Günümüze yaklaşık 120 adedinin ulaştığı mezarlık bölgesi dünyadaki en büyük mezarlık bölgelerinden biri olma özelliğinin de barındırıyor. Mısır’daki Hükümdarlar Vadisi olarak isimlendirilen Giza Vadisinden daha geniş bir alana sahip olan mezarlık bölgesi bilhassa son yıllarda kaçak hafriyatlar yapan definecilerin de amacı oldu.

Bölgenin korunması maksadıyla Kültür ve Turizm Bakanlığı Kaçakçılıkla Uğraş Dairesi toplumun bilinçlendirilmesi için çalışmalar yürütüyor. Ayrıyeten jandarma grupları de bölgede daha fazla tahribatın yaşanmaması için devriyelerini sıklaştırdı.

“Tümülüs’ dediğimiz şeyler aslında Lidyalı güçlü ve soyluların mezarları”

Bölgedeki mezarlar hakkında bilgi veren Manisa Celal Bayar Üniversitesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Aigai Hafriyat Lideri Doç. Dr. Yusuf Sezgin, “Manisa ve etrafı bilhassa Gediz Vadisi Lidya bölgesi olarak isimlendirilir. Bunun nedeni de tabi burada kurulmuş olan Lidya devleti. Merkezi bir devlet olarak çok uzun yıllar boyunca bölgeye hakim olmuş ve Anadolu’nun epey değerli bir devletlerinden bir adedidir. Bu yüzyıllar içerisinde Lidya Devletinde farklı sülaleler idarede kalmış. Baştaki yöneticiler ya da hükümdarlar öldükten sonra özel mezarlara gömülmüşler. Bizim bugün ‘tümülüs’ dediğimiz şeyler aslında Lidyalı varlıklı ve soyluların mezarları” dedi.

“Burası ‘Anadolu’nun Piramitleri’ olarak isimlendiriliyor”

Bölgedeki mezarların yaklaşık 2600 yıl evvel oluşturulduğunu varsayım ettiklerini söyleyen Sezgin, “Bunların oluşum tarihi hakkında kabaca 2600 yıldan itibaren var olduğunu biliyoruz. Bilhassa milattan evvel 6. yüzyıldan sonra hayli yaygın olarak görüyoruz bunları. Başka yandan bu mezarlar çok uzun yıllar evvel olduğu yerde çok özel manzara oluşturmuşlar. Burası ‘Anadolu’nun Piramitleri’ olarak isimlendiriliyor. Aslında çok da yanlışsız bir yaklaşım bu. Dünyadaki en özel mezarlık alanlarından birisi. Mısır’daki Giza Vadisi ya da Hükümdarlar Vadisi’ndeki mezarlar kadar değerli bir yer aslında. Bunun turistik potansiyel olarak pahalandırmak lazım. Dünyadaki en büyük mezarlık alanı burası. Giza’daki mezarların kapladığı alan buradan daha küçük” tabirlerini kullandı.

“Dünyada bu türlü bir alan yok, bir tek burada”

Günümüze kadar yaklaşık 120 tümülüsün ulaştığını belirten Sezgin, “Günümüze kadar mezarların büyük bir kısmı ulaşmış. 1950’lerde yaklaşık 150 tane belirlenmiş tümülüs mezar varken bugün 120 tanesi bugüne kalmış. Maalesef bir kısmını koruyamamışız. Bu periyotta bilhassa Kültür ve Turizm Bakanlığının Kaçakçılıkla Çaba Dairesinin özverili çalışmaları var. Önemli bir bilinçlendirme çalışmaları da başladı lakin maalesef hala daha makûs niyetli şahısların ziyan verdiğini görüyoruz. Bu bir kültür mirası. Bu toprakların mirası. Çok değerli çok özel bir alandan bahsediyoruz. Dünyada bu türlü bir alan yok. Bir tek burada. Oranın seçilmesi de çok değerli zira Lidya’nın başşehri Sardes’in tam karşısında Gölmarmara’nın kıyısında orada kireç taşı bir sırt vardır. Onun üzerine özel olarak yerleştirmişler onlar” diye konuştu.

“Lidya Devleti yıkıldıktan sonra bilhassa Roma ve Bizans devrinde dahi soygunlar başlamış”

Her devirde bölgenin merak uyandırdığını vurgulayan Sezgin, “Antik periyottan beri mezar hırsızlığı kederi var. Kimileri bunların sahiden çok görkemli. 250 metrelik bir çaptan bahsediyoruz. Yüksekliği şu an en yüksek 55 metre civarı. İnsan eliyle yapılmış bir doruktan bahsediyoruz. Her devir bu merak uyandırmış. Lidya Devleti yıkıldıktan sonra bilhassa Roma ve Bizans devrinde dahi soygunlar başlamış. Hatta bunun izlerini biliyoruz. Kimi tümülüslerde definecilerin Roma devrinde açtığı tüneller vardır. Defineci de içinde tünel çöktüğü için ölmüştür. Çok risk bir şey o kadar toprak yığınının içinden tünel kazmak çok riskli bir şey. Burada kıymetli olan nokta şu; bunlar bizim kültür mirasımız. Bunları bizim çok uygun bir halde muhafazamız gerekiyor. 2700 yıldır orada duruyorlar. Her devir çok değerli olmuş. Herkes bahsediyor bu mezarlardan. 19. yüzyıldaki gezginler geçerlerken bahsediyorlar. Buradaki mezarların kimlere ilişkin olduğu konusunda fikir yürütüyorlar. Burası her vakit insanların dikkatini çeken bir alan olmuş” dedi.

“Antik devirde bunların tamamına yakını soyulmuş durumda”

Antik devirde Tümülüslerin tamamına yakınının soyulduğunu ve artık tümülüslerin boş olduğunu belirten Doç. Dr. Yusuf Sezgin, tümülüslerin kültürel miras olarak gelecek kuşaklara aktarılması gerektiğini söyledi. Sezgin, “Kültür varlıkları devletin malıdır. Herkesin malıdır. Ben bu işe definecilik demiyorum, kültür varlıklarının hırsızlığıdır. Devlet malını çalmaktan hiçbir farkı yok bunun. Buradaki kültür varlığını en güzel biçimde koruyup gelecek jenerasyonlara aktarmamız lazım. Ayrıyeten şunu da belirtmek gerekiyor ki bu mezarların büyük bir kısmı boş. Antik devirde İran seferi sırasında Lidya hükümdarlarından biri ölüyor. Onun için burada tümülüs yapıyorlar lakin boş bir Tümülüs. Ona da ‘kenotaf’ deniyor buna. Antik devirde bunların tamamına yakını soyulmuş durumda. Bunlara daha fazla ziyan vermenin bir manası yok. Bunları müdafaamız lazım” dedi.

“Binlerce yıldır herkesin gördüğü bir hoşluğu yok etmek çok acı bir şey”

Mezar odalarının antik periyotta yapıldığı sırada soygunlara karşı korumak maksadıyla tümülüslerin farklı noktalarına yerleştirildiğini söyleyen Sezgin, “Bunların kimilerinin isimlerini de biliyoruz. Alyattes Tümülüsü ya da Gyges Tümülüsü olarak isimlendiriyoruz. Bilhassa Aliates Tümülüsü çok büyük. Oturduğu alan 250 metre çapında. Statünüze nazaran büyüklükleri değişiyor. Çocuk tümülüsü bile var. Çok zahmetli bir iş bir mezar odası yapılıyor. Mezar odaları soyulur diye ileriye dönük olarak şaşırtmalı farklı yerlere yerleştiriyorlar. Tam ortaya yerleştirmiyorlar mezar odalarını. Defineciler kazar ziyan vermesinler diye farklı yerlere yerleştirilmiş. Bu yollara sapmaya hiç gerek yok. Bunları olduğu üzere korumak çok değerli bence. Definecilik elbette çok ziyan veriyor. Süper imgeyi de yok ediyorsunuz. Binlerce yıldır herkesin gördüğü bir hoşluğu yok etmek çok acı bir şey. Bu bizim yaşadığımız çağda olması daha da hüzün verici” sözlerini kullandı.

Kaynak: İhlas Haber Ajansı / Aykut Yeniçağ