Haiti suikasti ve Türkiye’de bir garip iade davası

Haiti Devlet Lideri Jovenel Moise suikastine yönelik soruşturma, geçen Kasım ayında beklenmedik bir biçimde Türkiye’ye uzandı. DW Türkçe, cinayet şüphelisi olarak İstanbul’da gözaltına alınan ve hala Sincan Cezaevi’nde bulunan Filistinli Samir Handal’ın iade davası, eksik evraklar nedeniyle Haiti ve Türkiye ortasında çıkmaza girmiş durumda.

Samir Handal, Haiti’ye 40 sene göç etmiş bir Filistinli. Haiti vatandaşlığı alan ve burada inşaat kesimine giren Sandal, daha sonra hayatının bir kısmını ABD’de geçirmeye başlıyor. ABD’de de oturma müsaadesi bulunan ve Miami’de yaşayan 64 yaşındaki Handal’ın hayatı, Haiti Devlet Lideri Jovenel Moise suikastı sonrası ise büsbütün değişiyor.

Lider Moise, 7 Temmuz’da eşiyle birlikte yaşadığı konutunda silahlı taarruza uğramış ve olay yerinde hayatını kaybetmişti. Eşi Martine Moise da hücumdan yaralı halde kurtulmuştu.

Haiti polisi dünya gündemine oturan suikatin akabinde yaptığı açıklamada, 53 yaşındaki öldürülen liderin konutunun 26’sı Kolombiyalı paralı asker, 2’si Haiti vatandaşı olmak üzere 28 saldırgan tarafından basıldığını duyurdu. 12 Temmuz’da suikastin planlanmasında rolü olduğu düşünülen Dr. Emmanuel Sanon gözaltına alındıktan sonra tutuklandı. Sanon, hala Türkiye’de tutuklu bulunan Samir Handal’ın kiracısıydı ve mülkiyeti Handal’a ilişkin meskende yakalanmıştı.

Öldürülen Haiti Devlet Lideri Jovenel Moise

Aktarma yaparken İstanbul’da gözaltına alındı

Handal, suikast sırasında iş için yılın yarısına yakınını geçirdiği Haiti’de bulunuyordu. Teze nazaran, 27 Haziran’da ABD’deki kardiyoloğundan 13 Temmuz tarihine randevu alan Handal, suikast sonrası havalimanın kapatılacağı tezleri nedeniyle 9 Temmuz’da Miami’ye uçtu. ABD’nin kolluk kuvveti ve iç istihbarat kurumu Federal Soruşturma Ofisi (FBI), 18 Temmuz’da Handal’ın ifadesinialdı, lakin tabirin akabinde rastgele bir isimli süreç uygulamadı. Samir Handal, Filistin’deki annesini görmek için 14 Kasım’da Ürdün’e hakikat uçağa binene dek Miami’deki hayatını sıkıntısız bir biçimde sürdürdü.

Milletlerarası Polis Teşkilatı (Interpol), uçağa bindiği gün Handal hakkında “kasten öldürme” suçlamasıyla kırmızı bülten çıkardı. Handal, aktarma yaptığı İstanbul Havalimanı’nda 15 Kasım 2021 tarihinde gözaltına alındı ve süreksiz olarak tutuklanarak Maltepe Cezaevi’ne gönderildi.

Birebir kabahat için ABD’de açılmış bir soruşturma olduğuna dikkat çeken Handal’ın avukatı Mahmut Barlas, “Haiti devletinin müvekkilimin iadesini özgürce dört aydan fazla yaşadığı ABD’den neden talep etmediğine dair bir bilgiye sahip değilim” diyor.

Handal’ın İstanbul’da tutuklanmasının akabinde Türkiye, prosedür gereği Haiti’den iade talep evrakı istedi. Dışişleri Bakanlığı, Türkiye’de Haiti temsilciliği olmadığı için hudut komşusu Dominik’in büyükelçiliği üzerinden bir yazı yazarak Handal aleyhindeki kanıtları, hata teşkil eden fiilleri ve isnat edilen hatanın cezasının ne olduğu hakkında bilgi talep etti. Fakat 40 günlük süreksiz tutuklama mühleti boyunca Haiti tarafından gönderilen iade evraklarında Handal’ın Lider Moise’i öldüren silahlı bireyler ortasında olduğu tezinin dışında bir bilgi yer almadı.

Handal, Haiti’de açılan soruşturma kapsamında “yabancı devlet liderine karşı taammüden öldürme”, “suç örgütü üyesi olmak” ve “silahlı yağma” cürümleri ile itham ediliyor.

Türkiye’ye eksik doküman gönderildi

Avukatları, iade yargılamasının yapıldığı İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkemesi’ne savunma kanıtlarının toplanması istemiyle sundukları dilekçede, talepnamede kanıt olarak sırf bir polis raporunun bulunduğunu, kelam konusu raporun yalnızca beş sayfasının gönderildiğini, gönderilen evraklarda Handal’ın bahsedilen toplantıların yapıldığı bir konutun mülk sahibi olarak geçtiğini, bu toplantılara katıldığına dair kanıt bulunmadığını söz etti.

DW Türkçe’nin elde ettiği Türkiye’ye gönderilen eksik evraklarda, cinayeti planlandığı savıyla tutuklanan Dr. Emmanuel Sanon’un Samir Handal’a ilişkin dairesinde darbe toplantıları yaptığı, bu toplantılara 12 kişinin katıldığı ve suikasta kurban giden Devlet Lideri’nin “kafasının kesilmesi arzusunun” görüşüldüğü sözleri bulunuyor. Fakat avukatlar, Haiti devletinin gönderilen eksik evraklarla “kafa kesme” tabirinin Handal’a ilişkin olduğuna dair algı yarattığını, dokümanların tamamı incelendiğinde bu tabirin Dr. Sanon’a ilişkin olduğunun anlaşıldığını söylüyor. Handal’ın avukatı Mahmut Barlas, Haiti devletinin iade talepnamesine polis raporunun yalnızca bir kısmını eklediğini tekrarlayarak “Raporda müvekkilimin isminin geçtiği yalnızca tek bir cümle var” diyor.

Suikast günü Moise’nin meskeninin önü

“Neden Amerika’da iadem istenmedi?”

Filistinli Handal’ın avukatları, 2 Aralık’ta ise kırmızı bültenin iptali için müracaatta bulundu. Müracaatta, ortada Handal’ın suikastle irtibatlı olduğunu gösteren kanıt olmadığı vurgulandı. Handal’ın Haiti’ye iadesine yönelik açılan davanın birinci duruşması ise 18 Ocak’ta İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Samir Handal duruşmada, “Miami’de yaşıyordum. FBI benimle irtibata geçti, bir şey gereksinim olursa bağlantıya geçeceklerini söylediler. Ben neden Amerika’da olduğum halde Haiti benim iademi istemedi? Ben buradan yalnızca transit geçiyordum” dedi.

Mahkeme, kaçma kuşkusu nedeniyle Handal’ın tutukluluğunun devamına karar verdi.

Türkiye ve Haiti ortasında ikili mutabakat bulunmuyor. Fakat “6706 Sayılı Cezai Mevzularda Memleketler arası İsimli İş Birliği Kanunu”na nazaran, Türkiye’de üst sonu bir yıl yahut daha fazla hürriyeti bağlayıcı cezayı gerektiren hatalardan atılı bir cürüm ile karşı karşıya olan bir yabancı, iade reddi sebeplerinden biri yok ise iade edilebiliyor. Talebe bahis fiilin niyet ya da siyasi kabahat olması veyahut kişinin ırkı, etnik kökeni, dini, vatandaşlığı, aşikâr bir toplumsal kümeye mensubiyeti yahut siyasi görüşleri nedeniyle bir soruşturmaya maruz bırakılacağına yahut cezalandırılacağına ya da azap yahut makus muameleye uğrayacağına dair inandırıcı nedenlerin bulunması halinde iade talebi reddedilebiliyor.

“Geri gönderilirse azap ile mevte gönderilecek”

Hala Sincan Cezaevi’nde tutuklu bulunan Samir Handal, 3 Ocak’ta İstanbul Vilayet Göç Yönetimi Müdürlüğü’ne sığınma başvurusu yaptı. Sığınma müracaatında, epilepsi, diyabet, obezite, skolyoz ve hipertansiyon hastası olduğu, iade durumunda önemli tedavi riski kelam konusu olduğu belirtildi. Ayrıyeten Haiti’deki azap, berbat muamele ve adil yargılanma hakkı ihlallerine de dikkat çekildi.

Müracaatta, “Bu ülkede adil yargılanma mümkün değildir. Müvekkil Haiti’ye geri gönderilir ise Birleşmiş Milletler’in azap rapor ve görüntülerine mevzu Haiti Ulusal Hapishanesi’nde azap ile vefata gönderilecektir” sözlerine yer verildi. Avukat Mahmut Barlas, “Birleşmiş Milletler, InterAmerican İnsan Hakları Kurulu başta olmak üzere çok sayıda kuruluşun şimdiki raporlarına nazaran Haiti’nin azap taraflı siyasetleri ve hapishanelerinin insan onuruna yakışmayan durumu bilinen bir gerçek” diyor.

Samir Handal’ın iade davasının gelecek duruşması 15 Nisan’da görülecek.

Burcu Karakaş

© Deutsche Welle Türkçe