Haritalarla Rusya Ukrayna savaşının 9’uncu günü… Nükleer santraldeki yangın korkuttu: ‘Eğer bir patlama olursa…’

24 Şubat’ta başlayan Rusya Ukrayna savaşının dokuzuncu gününde Rusya’nın üç farklı istikametten Ukrayna’ya işgali sürerken taraflar bir sefer daha masaya oturdu.

Belarus’un Brest kentinde yapılan müzakerelerin ikinci cinsinde da savaşın genel seyrini değiştirecek somut bir adım çıkmadı. Fakat çatışmaların ortasında kalan siviller açısından değerli bir karar alındı. Ukrayna heyetinden yapılan açıklamada, sivillerin tahliyesi için ‘insani koridorların’ oluşturulması konusunda uzlaşmaya varıldığı belirtildi.

Ukrayna heyeti tarafından yapılan açıklamada, “Tahliyeler esnasında süreksiz ateşkes mümkün kararı alındı fakat genel olarak görüşmeden beklediğimiz sonuçlara ulaşamadık” tabirleri kullanıldı. Rus heyeti de Ukrayna heyetini doğrulayarak siviller için insani koridor konusunda anlaştıklarını duyurdu. Rusya tarafından yapılan açıklamada, “İnsani koridorlar etrafında ateşkes olasılığında anlaştık. Düzgün bir ilerleme kaydettiğimizi düşünüyoruz” dendi.

Belarus’un resmi haber ajansı Belta’nın Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenski’nin danışmanı Mihail Podolyak’a dayandırdığı haberine nazaran müzakerelerin üçüncü çeşidi, gelecek hafta başında yapılacak.

İki taraf masada bir ortaya gelse de Rusya’nın Ukrayna’yı işgali her geçen gün ilerleyerek devam ediyor. Aşağıdaki haritada da göreceğiniz üzere Ukrayna’nın kuzeyi, doğusu ve güneyinde işgaller sürüyor. Kiev, Sumi ve Harkiv’de bombardıman devam ederken Mariupol, Herson, Mykolaiv’de ilerleyiş ve toprak kazanımları her gün artıyor.

DÜNYA ALARMA GEÇTİ: NÜKLEER SANTRALDE YANGIN ÇIKTI

Savaşın dokuzuncu gününde yaşanan en değerli gelişme ise barış görüşmelerinden saatler sonra Rusya’nın Avrupa’nın en büyük nükleer santrali olan Zaporizhzhia’ya saldırması oldu. Atak sonucu çıkan santralde çıkan yangın paniğe neden oldu. Bu durum yalnızca Ukrayna’da değil, dünya genelinde nükleer alarm verilmesine yol açtı.

Zaporizhzhia Nükleer Santrali’nin ehemmiyeti nedir?

1984-1995 yılları ortasında inşa edilen Zaporizhzhia, Avrupa’nın en büyük ve dünyanın dokuzuncu büyük nükleer santrali pozisyonunda yer alıyor. Her biri 950 MW üreten altı reaktöre ve toplam 5 bin 700 MW çıkışa sahip olan santral, Ukrayna’nın gücünün ise yaklaşık dörtte birini üretiyor. Bu açıdan hayli kıymetli ve pozisyonu prestijiyle da çok değerli.

Santral, Dinyeper Irmağı üzerindeki Enerhodar kenti yakınlarında yer alıyor. Kiev’in ise 550 kilometre güney doğusunda bulunuyor. Şayet büsbütün ele geçirilse Kiev’in kalbine hakikat adım atılacak çok kıymetli bir nokta burası…

Taarruz sırasında ve sonrasında neler yaşandı?

• Rus birliklerinin tesise ateş açtığına ve ‘nükleer tehlike tehdidi’ olduğuna dair birinci bilgiyi santralde vazifeli bir çalışan Telegram’dan duyurdu.
• Bu açıklama sonrasında ise Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitriy Kuleba, Rus ordusunun Zaporizhzhia’ya her taraftan ateş ettiğini bildirdi. Bakan Kuleba ayrıyeten “Eğer bir patlama olursa, Çernobil’in 10 katı büyüklükte olacak” dedi.

  * Bu açıklama hem Ukrayna hem de Avrupa’da önemli bir nükleer tehdit korkusu yaşanmasına neden oldu.

  * Zaporizhzhia Nükleer Santrali Sözcüsü Andriy Tuz, yangının meydana geldiği bölgedeki radyasyon düzeylerinin değişmediğini bildirdi. Tuz, santralin üç güç ünitesinin kapatıldığını sadece birinin aktif durumda olduğunu açıkladı. Tuz ayrıyeten nükleer santraldeki yangın durumunun olağan düzeyde olduğunu kaydederek yangının santralin eğitim binasında çıktığını açıkladı.

• Kısa bir mühlet sonra da Ukrayna Devlet Acil Servisi de santraldeki radyasyonun “Normal hudutlar içinde” olduğunu tabir etti. Yangının santralin dışındaki bir binada çıktığının, söndürüldüğünün ve rastgele bir can kaybının yaşanmadığının altı çizildi.

* Nükleer santraldeki yangın ABD’yi de epey endişelendirdi. ABD Güç Bakanı Jennifer Granholm, “Reaktörler sağlam halde inşa edilen gözetici bölmeleri sayesinde inançta, hepsi kapatıldı” dedi.

• Ukrayna’nın Nükleer ve Radyasyon Güvenliği Baş Müfettişi Oleg Korikov ise santralde 7 nükleer tesis, 6 güç ünitesi ve 1 nükleer depolama tesisi bulunduğunu söyledi ve şu ayrıntıları verdi:

“1 numaralı güç ünitesi daha evvel gerekli tamirler için kapatılmıştı. 2 ve 3 numaralı güç üniteleri yaşanan olay sonrasında inançlı bir biçimde ve çok çabuk hareket edilerek kapatıldı. 4 numaralı ünite  şu an çalışmaya devam ediyor. 5 ve 6 numaralı ünite ise bekleme modunda duruyor. Şu an için hiçbir tehdit kelam konusu değil.”

• Yaşanan bu olay Avrupa’da da panik havası yarattı. Avrupalılar kendilerini radyasyondan koruyacağını düşündükleri iyot tabletleri ve şuruplarına atak etti. Bilhassa Polonya, Bulgaristan ve Çekya üzere eczane kapılarında kuyruklar oluştu. (İyot tabletleri ve şurupları tiroit bezini radyoaktif iyotlara karşı koruyor. En değerli özelliği ise tiroit kanseri riskini en aza indiriyor olması.)

• Nükleer santralde olan sıcak gelişmenin ekonomik olarak da bir yansıması oldu. Asya’daki finansal piyasalar derinden sarsıldı. Pay senetleri düştü ve petrol fiyatları daha da yükseldi.

ZAPORİZHZHİA VE ETRAFI RUSYA’NIN EN GÜÇLÜ OLDUĞU CEPHE

Dokuz günlük sürece baktığımızda Zaporizhzhia ve etrafının Rusya’nın savaşta en güçlü olduğu ve Ukrayna’nın çok fazla direnemediği bir bölge olduğunu görüyoruz. Zira burası Kiev’e açılacak yeni bir koridor için epey uygun bir alan. Bu bölgede Rus birlikleri, Herson’u ve doğusundaki Azak Denizi kıyısında bulunan Mariupol kentini de kuşatmış durumda.

Rus güçleri, Berdyansk kentini de ele geçirdi. Böylece Donetsk ve Luhansk ile kara hududunu birleştirmiş oldu. Ruslar için Zaporizhzhia çok değerli. Şayet burada büsbütün denetim sağlanırsa Ukrayna’nın tam merkezine adım atmış olacaklar.

Son olarak bu bölgede Herson’u ele geçiren Rusya’da yeni amaç Mıkolayiv. Lakin Zelenski dün yaptığı açıklamada, “Bir haftada yaklaşık 9 bin Rus öldürüldü. Mıkolayiv istikametinde ise 19-20 yaşlarında yüzlerce Rus askerine geçit vermedik” dedi. Analistler ise “İlerleyen günlerde Rus birlikleri daha güçlü destekler yaparak, Mıkolayiv kentini de ele geçirecek” noktasında birleşiyor.

Aşağıdaki haritada savaşın bu cephesinde Rusların işgal ettiği alanları görüyorsunuz.  Bölgede Rus birlikleri Ukrayna’ya su akışını sağlayan bir barajı yıkmanın dışında ülkenin denizle olan bağını kesmek için kentleri işgal etmeye devam ediyor. Bilhassa Melitopol kentinde tüm cadde ve sokaklar Rusların denetiminde… Herson ve Mariupol’de de durum pek farksız değil. Kentlerde yaşayan sivillerde de çok fazla silah bulunmuyor. Siviller  Rus askeri araçlarından oluşan konvoyu önüne geçerek durdurmaya çalışıyor.

KİLİT NOKTA ODESSA! HÜCUM BEKLEYEN GEMİLER GÖRÜNTÜLENDİ

Herson’un tam manasıyla Rus denetimi altında olması ve Rusların Mıkolayiv’e hakikat ilerleme isteği, Rus güçlerinin Ukrayna’nın ana liman kenti ve birincil deniz üssü olan Odessa’ya açılabileceğinin de sinyallerini veriyor. Odessa savaşın güneydeki en kilit noktası.

Kentte sıklıkla sokak çatışmaları yaşanıyor ve caddelerin çok değerli bir kısmı kum torbalarıyla çevrilmiş durumda. Rusların buradaki hedefi Ukrayna’nın denizle olan bağını büsbütün kesmek. Hatta 3 Mart’ta Kırım’dan ayrılan çok sayıda Rus çıkarma gemisi, Odessa açıklarında taarruz buyruğu beklerken görüntülendi. ABD’li yetkililer de dün Ukrayna’ya Ruslar tarafından denizden büyük bir akın olabileceği konusunda ikazda bulundu.

Ukrayna Devlet Lideri Zelenski ise Rusların Herson da dâhil olmak üzere birçok kenti ele geçirip geçirmediği konusunda yorum yapmayarak, “Eğer bir yere gittilerse, bu yalnızca süreksiz olur. Onları kovacağız” dedi.

Telegraph’ta yer alan haberde ise Odessa kıyılarına yakın bekleyen Rus gemilerinin ‘Pyotr Morgunov’ ve ‘Ivan Gren’ sınıfı çıkarma gemisi olduğu vurgulandı. Gazetede hususla ilgili yazı kaleme alan emeli İngiliz subay Dominic Nicholls, bu gemilerin 20 tank, 36 piyade aracı ve 3 bin kadar asker taşıyabildiğinin altını çizdi. Ayrıyeten kıyıdan açıkta dolaşan iki geminin daha olduğunu vurgulayan Nicholls, bu gemilerin de 15-20 ortasında tankı taşıyabileceğini söyledi.

ESTONYA’YA İLİŞKİN KARGO GEMİSİ BATTI

Öbür yandan Odessa’da Estonya’ya ilişkin bir kargo gemisi battı. Mayına çarparak battığı varsayım edilen gemideki mürettebattan dört kişinin kayıp olduğu açıklandı. Bu gelişmenin, Estonya’nın NATO üyesi olması nedeniyle Doğu Avrupa’da daha fazla çatışmaya yol açabileceğinden korkuluyor.

UKRAYNA KİEV VE HARKİV’DE DİRENİYOR

Ülkenin kuzey ve kuzeydoğusunda da çatışmalar sürüyor. Rus ordusu Kiev’de Dinyeper Irmağı boyunca kenti kuşatmaya çalışsa da Ukraynalılar tarafından hiç hesap etmedikleri biçimde bir direnişle karşılaştı.

ABD Savunma Bakanlığı son olarak “Kiev’e yönelen Rus konvoyu son 36 saatte çok az ilerleyebildi” açıklamasını yaptı. Açıklamada Rus güçlerini durduranın mahallî halkın direnişi olduğu belirtildi. ABD’li bir savunma yetkilisi de büyük Rus askeri araç konvoyunun Kiev yakınlarında yakıt ve besin yetersizliği nedeniyle durduğunu söz etti.

Ukraynalılar karada dirense de Rusların hava akınlarının yoğunluğu artıyor . Rus birlikleri en son Kiev’de irtibatı kesmek için televizyon ve radyo kulesini bombalamıştı.

Ülkenin kuzeydoğusundaki Harkiv’de direniş sürse de kayıplar her gün artıyor. Ukraynalı yetkililerin verdiği bilgilere nazaran son 24 saat içinde 34 sivil ömrünü yitirdi. İngiltere Savunma Bakanlığı ise yeni istihbarat bilgilerine dayandırdığı açıklamasında Harkiv ve Çernihiv’in hâlâ Ukrayna’nın denetiminde olduğunu duyurdu.

Harkiv’de Rus ordusunun kent ve kasabalara girmesini önlemek için sivil direniş de ağırlaşmış durumda. Bilhassa Zelenski’nin “İşgalcilere karşı koyun” daveti üzerine eli silah tutan vatandaşlar Ruslara karşı koyma konusunda daha da cesaretlendi. Toplumsal medyadan ve Ukrayna kamu kurumlarından, kentin farklı bölgelerinde sivillerin Rus ordusuna karşı direniş gösterdiği istikametinde çok sayıda görüntü paylaşılıyor.