Hastalıklara neden olan unutulmuş bir organ: Yemek borusu

İnce bağırsak, kolon, mide, pankreas… Sindirim sisteminin düzgün çalışması için pek çok gerekli organın düzgün çalışmasını durdurabilen ve hastalığa neden olabilen yemek borusu genellikle unutuluyor. Bu organ, aynı zamanda doğru beslenme için de gereklidir ve nadir görülen ancak yaşam kalitesi üzerinde büyük etkisi olan akalazya gibi rahatsızlıklara neden olabilir.

Yemek borusu tüp şeklinde, yaklaşık 25 santimetre büyüklüğünde, ağız ve orofarenksi (boğazın hemen arkasındaki boşluk) mideye bağlayan bir organdır. Yemek borusu, canlı olan ve besin karışımını mideye inecek şekilde hareket ettirip sıkma görevi olan bir organdır.

Bu canlı boru peristaltik hareketlerle çalışır, yani ritmik olarak büzülerek yiyecekleri mide boşluğuna iter. Yemek borusunda bozukluklar meydana geldiğinde yutma güçlükleri ortaya çıkabilir. Bu, yemek borusunun onları doğru şekilde itememesi nedeniyle yutulan gıdaların mideye büyük zorlukla ulaştığı ve  boğulma ataklarına neden olduğu akalazya ortaya çıktığında gerçekleşen ilk belirtidir. Yemeklerin yemek borusunda tutulması ve yiyeceklerin kusma olmadan ağıza geri gelmesi yaşanabilir.

SİNİR SİSTEMİ TARAFINDAN KONTROL EDİLİYOR

Yemek borusunun biri üstte diğeri altta olmak üzere iki kapakçığı vardır. Yiyeceklerin hem mideden yemek borusuna hem de yemek borusundan hava yoluna geri akmasını önlemek için kapatılması gereken üst ve alt sfinkterlere sahiptir.

Yutma işleminde bu kapakçıklar açılır, böylece yiyecekler yemek borusuna geçer ve bu, yiyecekleri mideye ulaşana kadar sıkıştıran peristaltik hareket başlar. Bu hareket başlar başlamaz, aşağıdaki kapakçık olan kardia, yutulan şeyin geçmesine izin vermek için açılır ve hemen ardından yemek borusuna asit geri akışını önlemek için kapanır. Bu nedenle, kapakçıkların kapanmasında ve yemek borusunun uygun hareketinde koordinasyon çok önemlidir.

Yemek borusunun bu hareketleri doğru ve tam zamanında gerçekleşmesinden sinir hücreleri miyenterik kompleksler sorumludur. Bu hücreler değişip, bozulduğunda veya yok olduklarında yemek borusunun hareketi bozulur ve akalazya gibi hastalıklar ortaya çıkabilir.

NADİR FAKAT İYİ BİLİNEN BİR HASTALIK: AKALAZYA

Akalazya yemek borusunun en sık görülen hastalığı değildir, nadir olarak görülür. Ancak, bu organın hareket bozuklukları içinde en iyi karakterize edilendir. Akalazya durumunda yemeklerin yemek borusundan mideye geçmesi zorlaşır. Mideye geçemeyen besinler biriktikçe alt yemek borusu kasının direncini yenene kadar iter. Besinlerin bu şekilde tutulması yemek borusunun zamanla genişlemesine neden olur.

Ölümcül veya kötü huylu bir hastalık değildir ancak hastanın yaşam kalitesini önemli ölçüde etkiler ve tedavi edilmediği takdirde yetersiz beslenmeye ve aşırı kilo kaybına neden olabilir.

AKALAZYA TANI VE TEDAVİSİ

Akalazya genellikle bilinmeyen bir nedenden dolayı ortaya çıkar ve tedavisi olmamasına rağmen, belirtilerin kontrol altına alınmasına izin veren birkaç tedavi seçeneği vardır. Etkili tedaviyle kişiler uygun şekilde ve rahatsızlık duymadan yemek yemeye devam edebilirler.

Bu hastaların ilk belirtisi genellikle yutma güçlüğü ve gıdanın mideye geçmediği hissidir, buna disfaji denir. Bu sorunla karşılaşıldığında genellikle iki test yapılır; endoskopi ve özofagogram. Endoskopi, yemek borusunun içini görmenizi sağlar. Özofagogram ise röntgen filmi yapılırken kontrast madde ile bulamaç alınarak yapılan radyolojik bir testtir. Bu testte yemek borusunu boşaltmayı zorlaştıran yapılar görülebilir.

İki testten birinin yapıldıktan sonra akalazyadan şüphelenildiğinde, özofagus manometrisi yapılır. Bu, hasta su içerken özofagus ve alt özofagus kapakçığının basınçlarını ölçmek için mideye bir probun geçirildiği bir yöntemdir.

Bu bozukluğu tedavi etme seçenekleri çeşitlidir ve son zamanlarda genişlemektedir. Cerrahi tedaviler genel olarak iyi sonuç vermektedir.