Hayvanlardan insana geçen şark çıbanı artınca, özel ekip bölgeye geldi

Hayvanlardan beşere geçen şark çıbanı artınca, özel grup bölgeye geldi

Karadeniz’de gal arısı hastalığının akabinde Leishmaniasis (şark çıbanı) hastalığı tespit edildi

ERVEK Müdürü Prof. Dr. Alparslan Yıldırım:

“Bu tip hastalıklar devir dönem pandemiye dönüşebiliyor”

KASTAMONU – Kan emici yakarca ve tatarcık sineğinin sebep olduğu, beşerden beşere, hayvandan beşere ve beşerden hayvana kolaylıkla bulaşabilen şark çıbanı (Leishmaniasis), Kastamonu’nda tespit edildi. Hastalığın ortaya çıkmasıyla birlikte konusunda uzman bilim adamları İnebolu ilçesine gelerek çalışma başlattı. ERVEK Müdürü Prof. Dr. Alparslan Yıldırım, bu tip hastalıkların devir periyot pandimeye dönüşme ihtimalinin olabileceğini söyledi.

Karadeniz Bölgesi’nde geçtiğimiz günlerde kestane ağaçlarının kurumasına yol açan ve halk ortasında ‘katil arı’ olarak bilinen gal arısının birinci kere tespit edilmesinin akabinde şimdide şark çıbanı (Leishmaniasis) hastalığı görüldü. Kan emici yakarca ve tatarcık sineğinin sebep olduğu, beşerden beşere, hayvandan beşere ve beşerden hayvana basitçe bulaşabilen şark çıbanı (Leishmaniasis) hastalığının görülmesi üzerine konusunda uzman bilim adamları Kastamonu’nun İnebolu ilçesine geldi. İnebolu’da 4 gün boyunca kalarak araştırma ve incelemelerde bulunacak olan bilim adamları, bu doğrultuda rapor oluşturarak yetkili kurumlara iletecek.

Bir yandan İnebolu’daki incelemelerini sürdüren uzman takım, başka yandan da sivil toplum kuruluşlarını, ilçe halkını ve muhtarları hastalık konusunda bilgilendirmek için toplantı düzenledi. Yörede son vakitlerde köpeklerde ortaya çıkan ve insanlara da bulaşabilen şark çıbanı (leishmania) hastalığı üzerine bölgede çalışmakta olan Veteriner Tabip Muhammed Coduroğlu’nun talebiyle ilçeye gelen uzman takım, STK’lara, muhtarlara ve ilçe halkına şark çıbanı hastalığına yakalanmaları durumunda yapmaları gerekenler anlatıldı. Toplantıda uzmanlar, yörede ortaya çıkan şark çıbanı hastalığının yanı sıra insanlara bulaşan kist hastalığı, kene ve kene kaynaklı hastalıklar üzere başka paraziter hastalıklar hakkında bilgiler verdi.

“İnebolu’da bilhassa köpeklerde hastalığın artış gösterdiği ya da ivme kazandığı görüldü”

İnebolu bölgesinde bilhassa köpeklerde hastalığın artış gösterdiği ya da ivme kazandığı görüldüğünü söyleyen ERVEK Müdürü Prof. Dr. Alparslan Yıldırım, “Leishmaniasis ismini verdiğimiz, şark çıbanı olarak bilinen Güneydoğu Bölgelerinde epeyce uygun tanınan ve yaygınlık gösteren hastalık, tekrar bir kan emici sinek tipi olan, kum sinekleri olarak tabir ettiğimiz sinek tipi tarafından nakledilmektedir. Bu hastalık tek hücreli bir protozoa tarafından oluşturulan bir hastalık olup, daha çok insan ve köpeklerde müşterek seyreden bir hastalıktır. O yüzden İnebolu bölgesinde bilhassa köpek popülasyonlarında bu hastalığın artış gösterdiği ya da ortaya çıktığı ve giderek arttığı, ivme kazandığı bizlere rapor edildi. Karadeniz Bölgesi’nde devam eden proje çalışmalarımıza İnebolu’yu da dahil ettik. Bizlerde sanki bu güzide bölgemizde neler oluyor, nasıl bir düşünce var, nasıl bir tahlil önerisi üretilebilir, hastalığı nakleden sinekler nerededir? Bu sinekler beşerler ve köpekler için hangi tıp parazitleri taşımaktadır? Bunları tespit etmek ve ön bilgileri oluşturmak için merkezimiz bünyesinde Leishmaniasis takviyeli bir proje geliştirdik” dedi.

“İç organlara ziyan veren çeşitleri ölümcül olabiliyor”

İnebolu’ya bugün geldiklerini anlatan Prof. Dr. Yıldırım, “İlk örnekleri almak için kırsal bölgelere tuzaklar kurduk. 3-4 gün boyunca burada çalışmalarda bulunacağız. Daha sonraki süreçte bu hastalığın epidemiyoloji olarak tabir ettiğimiz hastalığın seyri hakkında, bilimsel manada neler yapılması gerektiğini gösteren fotoğrafı çekmek istedik. Takip eden süreçte inşallah bölgede korunma, denetim usulleri, köpekler ya da kum sinekleri boyutunda neler olması gerekir, neler yapılması gerekir bunlarla ilgili ayrıntılı bir çalışma yapmak istiyoruz. Bu hastalığın çeşitli tipleri var. Deri tipi olan şark çıbanı olarak ta bilinir. Güneydoğu bölgelerimizde çok ağır görülüyor. Küçük sivilce olarak başlayıp daha derinleşen yaralar oluşur. Sonra daha büyük yaralar haline gelir, güzelleşmeyen bir yaraya dönüşür. Bunlar çok yaygın. Başkası de iç organlara tutunanı vardır. Parazitin farklı cinsleri vardır. İç organa tutunan hastalık, daha şiddetli seyredebilir. Çoklukla karın şişliği, yüksek ateş, lenf yollarının şişmesi, beden ağrıları üzere şikayetler ortaya çıkar. Bu belirtiler görülünce hastaneye gelebilirler. Hastanede tetkikler yapılır. Bilhassa bu hastalığın görüldüğü bölgelerde bu tip şikayetleri olan bireylerin sıhhat kuruluşlarına kesinlikle başvurması gerekiyor. Başka yandan bu hastalığın bölgede olup olmadığının bilinmesinde köpekler devreye giriyor. İç organlara ziyan veren hastalık, köpek ve beşerler ortasında müşterek seyreder. Bu hastalığı da kum sineği olarak tabir ettiğimiz, kan emici sinekler naklediyor. Köpekten alır beşere verir, beşerden alır köpeğe verir. Köpekte de şiddetli lezyonlar oluşabilir, mevte kadar götürebilir. Bizlerde bununla ilgili hem köpekleri hem de insan sıhhati boyutunda neler yapılması gerektiğini araştırıyoruz. Bu ön çalışmalar sonucunda bunları ortaya çıkarmayı hedefliyoruz. İç organalar ziyan veren çeşitlerde tedavi gecikirse hastalık ölümcül seyredebilir. Bu açıdan insanlarımız artık günümüzde çok şuurlu. Birçok sıhhat kuruluşu ve hastanelerimiz, geçmişteki üzere değil birçok yerde bu tıp tahliller yapılıyor, bu tıp teşhisleri kopabilecek kâfi seviyeye sahip sıhhat kuruluşlarımız var. İnsanlarımızın şuur seviyesini bizlerde dikkat çekerek arttırmaya çalışıyoruz. Bu cins belirti ön basamaklarını gördüklerinde gidip hastaneye başvurduklarında tedavisi olabilecek hastalıktır fakat kâfi ki bunun farkında olalım, gecikmeyelim” diye konuştu.

“Karadeniz’de son yıllarda bu hastalık görülmeye başlandı”

Yıldırım, şöyle konuştu: “Karadeniz’de son yıllarda bu hastalık üzerine muhtemelen birtakım taşıyıcı bireylerde gelebilir ya da köpek boyutunda taşıyıcı sinekte gelebilir. Sinek vardır fakat o bölgede hastalık yoktur lakin taşıyıcı gitmiştir lakin klinik belirti her vakit ortaya çıkmamış olabilir. Sinek kanından aldığında başka bireylere bulaştırdığında onlarda klinik belirti ortaya çıkabilir. Bu bölgede de bu hastalığın ortaya çıkması tahminen bu türlü olabilir. Bunu araştırıyoruz”

“Bu tip hastalıklar periyot dönem pandemiye dönüşebiliyor”

Bu tip hastalıkların devir periyot pandimeyi dönüşme ihtimalinin olduğunu belirten Yıldırım, şunları kaydetti: “Bu hastalığın aşısı insanlarda yok zati ancak köpeklerde hastalığın aşısı üretildi. Yurtdışı menşeili aşısı var. Tam ekti seviyesi ülkemiz için ne kadar olur, buna bakılması lazım. Tıpkı koronavirüste olduğu üzere bu tip hastalıkların devir dönem pandemiye dönüşme ihtimali olabilir. O açıdan bilhassa bizler Veteriner Fakültesi yahut Merkezimiz bünyesinde köpeklerde temelinde insan sıhhatini da etkileyecek yerli üretim bir aşının geliştirme noktasında çalışmamız bulunuyor. İnşallah takip edilen yıllar içerisinde önümüzdeki devirlerde prototipini ortaya çıkartabiliriz”

Araştırmaya ERVEK Müdürü Prof. Dr. Alparslan Yıldırım, ERÜ Veteriner Fakültesi Parazitoloji Öğretim Üyeleri Doç. Dr. Arif Çiloğlu, Doç. Dr. Zuhal Lider ve Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Parazitoloji Anabilim Kolu Prof. Dr. Yusuf Özbel (Türkiye Parazitoloji Derneği Başkanı) ve Prof. Dr. Seray Töz, 19 Mayıs Üniversitesi Veteriner Fakültesi Klinik Öncesi Bilimler Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Zafer Pekmezci ve İç Hastalıkları Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Doç. Dr. Didem Pekmezci ile KÜ Veteriner Fakültesi Parazitoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Dr. Öğretim Üyesi Mübeccel Atelge yer alıyor.

Kaynak: İhlas Haber Ajansı / Vedat Yunus İkizoğlu