HES kodu nasıl alınır?: ‘Kademeli normalleşme’ döneminde kod nasıl kullanılacak?

Getty Images

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Mart başında kademeli olarak uygulanacağını duyurduğu normalleşme döneminde Hayat Eve Sığar (HES) kodu da kullanılmaya devam edilecek.

Şimdiye kadar toplu ulaşım araçlarında, konaklama tesislerinde, sınav başvurularında ve devlet kurumlarında istenen HES kodunun, normalleşme takvimiyle birlikte uygulama alanının genişlemesi bekleniyor.

Yeni dönemde düşük riskli illerde kapılarını açması öngörülen kafe ve restoranlarda, müşterilerden HES kodu sorulması planlanıyor.

Türk Standartları Enstitüsü, restoranlarda alınacak önlemler kapsamında, HES kodu sorulmasının yanı sıra, mekanlarda sosyal mesafenin sağlanması, müşterilerinin ateşinin ölçülmesi, yemek servisinin paketli olarak yapılması, temizlik kurallarının sağlanması gibi kriterler belirledi.

Kontrollü normalleşme aşamasında, yeme-içme sektöründeki işletmelerin faaliyetlerinin devam edebilmesi için, gerekli şartları sağlayan restoranlara “TSE COVID-19 Güvenli İşletme Belgesi” verileceği duyuruldu. Belgenin geçerlilik süresi bir yıl olacak.

Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Başkanı Ramazan Bingöl de, bazı yerlere HES kodu okuyucu cihazlar yerleştirildiğini, açılış kararının verilmesiyle gerekli şartların sağlanacağını duyurdu.

Kategorilere göre önlemler gevşeyecek

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, illerin risk durumlarına göre dört kategoriye ayrılacağını, düşük riskli illerde kısıtlamaların kontrollü olarak gevşetileceğini açıklamıştı.

Getty ImagesKalabalık kent merkezlerinde Covid önlemleri kapsamında kısıtlamalar sürüyor.

Buna göre iller vaka sayılarının nüfuslarına oranı doğrultusunda “düşük riskli”, “orta riskli”, “yüksek riskli” ve “çok yüksek riskli” olarak sınıflandırılacak.

• Yüz binde 10’un altında vaka görülen iller “düşük riskli”,
• Yüz binde 11-35 arası vaka olan iller “orta riskli”,
• Yüz binde 36-100 arası vakası bulunan iller “yüksek riskli”,
• Yüz binde 100’ün üstünde vaka seyri görülen iller ise “çok yüksek riskli” olarak belirlenecek.

Düşük riskli iller “mavi”, orta risk “sarı”, yüksek risk “turuncu”, çok yüksek risk “kırmızı” ile gösterilecek.

Sağlık Bakanı Koca’nın paylaştığı ilk detaylara göre, il bazında vaka sayıları haftalık olarak yayımlanacak.

Tedbirlerin değiştirilip değiştirilmemesi ise iki haftada bir gözden geçirilecek.

İl bazında restoranların ve hizmet sektörünün açılıp açılmayacağı, sokağa çıkma kısıtlamalarının nasıl uygulanacağı, bu verilerden takip edilebilecek.

HES kodu nasıl alınıyor?

Sağlık Bakanlığı’nın açıklamasına göre HES kodları, kişiye özel üretilmiş tekil kodlardan oluşuyor ve T.C. kimlik numarası gibi sabit değil. Her paylaşımda farklı bir HES Kodu alınabiliyor.

HES kodu SMS ile sorgulanabildiği gibi, Hayat Eve Sığar uygulaması ve e-devlet üzerinden de alınabiliyor.

SMS ile: “HES” yazıp boşluk bırakarak sırasıyla; T.C. Kimlik Numarası, kimlik kartının ön yüzündeki seri numarasının son 4 hanesi ve “paylaşım süresi” (gün sayısı olarak) yazılıyor ve 2023’e SMS olarak gönderiliyor. (Örnek; HES 12345678901 1234 17).

e-Devlet sistemi üzerinden:

Hayat Eve Sığar uygulaması, Google Play Store ve AppStore üzerinden indirilebiliyor.

HES Kodu sorgulaması için kimlik numarası (TCKN, Pasaport vb.), iletişim bilgisi (telefon ve e-mail alanlarının her ikisi de) ve doğum tarihi gibi zorunlu bilgilerin olarak doğru ve eksiksiz olarak girilmesi gerekiyor.

Uygulama güvenilir mi?

Koronavirüsle mücadelede geliştirilen cep telefonu uygulamaları dünya genelinde kişisel veri ve güvenlik tartışmalarını doğurdu.

Getty Images

Hayat Eve Sığar uygulaması verilerin hükümet kurumlarının doğrudan erişimine ve kontrolüne açan merkezi bir sistem kullanıyor.

Mahremiyet ve kişisel veri güvenliği hakkı savunucuları, merkezi olmayan sistemlerin kullanılması tavsiyesinde bulunuyor.

Mahremiyet hakkından dolayı merkezi olmayan yöntemleri savunan ve geliştiren DP3T grubu üyelerinden Doç. Dr. Seda Gürses geçen yıl BBC Türkçe‘ye yaptığı açıklamada merkezi sistemi şöyle anlatmıştı:

“Merkezi sistemde, Covid-19 testi pozitif çıkan bir kişinin verilerini telefon topluyor ve merkeze iletiyor. Bu merkez bireyin kiminle temasta olduğuna merkezi bir altyapıda bakabiliyor.

“Dolayısıyla veriler merkezi bir otoriteye görünür oluyor. Bunun getirdiği zararları karşılaştırınca, yapılmaması gerektiğini düşünüyoruz.”

Doç. Dr. Gürses, merkezi olmayan sistemlerde bireyin kiminle iletişimde olduğuna kendi cihazından bakabildiğini ve bilgilerin merkeze gitmediğini söylemişti.

Hayat Eve Sığar uygulamasını indirirken kullanıcıdan alınan izinler ve erişimler şöyle: GPS ve ağ tabanlı konum bilgilerine erişim, telefon rehberi, kamerada resim çekme ve görüntü kaydetme, kablosuz bağlantılar, tam ağ erişimi, Google hizmet yapılandırmasını okuma, Bluetooth ayarları, internetten veri alma.

Bunlara ek olarak hali hazırda kayıtlı olan e-devlet kimlik bilgileri, e-nabız sistemi ve Mernis (nüfus ve vatandaşlık işleri) verilerine de erişim sağlanıyor. Hayat Eve Sığar uygulaması Türkiye’de faaliyet gösteren üç GSM operatörüyle çalıştığı için cep telefonunun kayıtlı olduğu operatörle paylaşılan tüm veriler yine bu uygulama aracılığıyla devlet sistemlerine doğrudan erişim veriyor.