Hindistan’da iktidarlara yön veren en önemli isim vefat etti

Ahmed Patel, daima perde ardında kalmayı tercih eden bir isim oldu faka gücünü ve nüfuzunu daima korudu. Şu an Hindistan’ın ana muhalefet partisi olan Hindistan Ulusal Kongresinin (Kongre Partisi) Lideri Sonya Gandi’ye de 20 yıl boyunca siyasi danışmanlık yaptı.

Patel, Kongre Partisinin Hindistan’ı yönettiği 2004 ile 2014 yılları ortasında, bakanları belirlemek, siyasi ilişkileri kurmak ve parlamentodaki faaliyetleri yönetmek üzere hususlarda tesirli oldu. Elde ettiği nüfuz ve otorite göz önünde alındığında, Hindistan’ın bağımsızlığını kazanmasından bu yana geçen 73 yılda hiçbir Müslüman, ulusal siyasette bu türlü bir pozisyona ulaşamadı.

Hindistan Parlamentosunun yerleşkesinin karşısındaki caminin bir köşesinde gece geç saatlerde namaz kılarken görülebileceğiniz sadık bir Müslüman olan Patel, her vakit düşük bir profilli bir siyasetçi olmayı tercih etti. Cuma namazından evvel musluklarda su kalmayınca cami avlusundaki kuyudan su çıkarmaya çalışırken bile görülmüştü. O sırada namaz kılmak için gelen herkes abdest alıncaya kadar kuyunun başında su pompalamaya devam etmişti. Kuyunun başındaki beşerler ülkenin en tesirli isimlerinden birinin onlar için su pompaladığını bilmiyordu.

Nazik tavrı, alçakgönüllü tabiatı ve ilgi odağı olmaktan kaçınma eğilimi, Hint siyasetinde elde ettiği çekim gücüne uymuyordu. Birinci bakışta asla güç sahibi biri üzere görünmüyordu. Kongre Partisinin 10 yıllık iktidarı boyunca, Başbakan Manmohan Singh idaresinin bakan ve danışmanlarının, eyalet hükümetlerinin liderlerinin atanmasına ve seçimlere katılacak adayların belirlenmesine karar veren kişi oydu.

Yeni Delhi siyasi etraflarında “Ahmed Bhai” (Ahmed kardeş) olarak bilinen Patel’in çalışma biçimi da benzersizdi. Yeni Delhi’deki Rahibe Teresa Hilali Bulvarı üzerindeki küçük ahşap konutunun lambaları sabahın erken saatlerinde yanmış olurdu. Bu, Patel’in işinin başında olduğunu gösterirdi. Belgeleri inceler, stratejiler geliştirir ve sabah namazına kadar telefonlara karşılık verirdi. Bir bakıma 7 gün 24 saat çalışmak onun rutiniydi. Önde gelen siyasetçiler ve bakanlar, kısa bir görüşme için küçük ahşap konutunun bahçesindeki çimenlerin üstünde sıraya girerlerdi.

Siyasi sır deposuydu

Bir defasında onunla bir randevum vardı. Görüşmek için gittiğimde Hindistan parlamentosunun üst kanadı Eyaletler Meclisinin (Rajya Sabha) Lider Yardımcısını ve alt kanadı Halk Meclisinin (Lok Sabha) Lideri Meira Kumar’ı ve birkaç bakanı odasının dışında beklerken gördüm. Beni içeri kabul ettiğinde, meclis lider ve lider yardımcısının dışarda beklediklerini bilmiyor olabileceğini düşünerek dışarıda beklediklerini söyledim. O da alaycı bir gülümsemeyle kendisinden yapmasını istedikleri işi sonsuza kadar bekleyebileceklerini söyledi.

Onun, bir gazeteciye haber bedelinde bir bilgi vermesini beklemek çılgınlıktı. Hindistan’ın pek çok siyasi sırrına vakıftı. Sık sık bu sırların kendisiyle birlikte mezarına kadar gideceğini söylerdi. Lakin gazeteciler ağzından rastgele bir laf almayı başarırsa da onu ne reddeder ne de onaylardı. Haber, kendi menfaatine muhalif olsa bile kimseyi yanıltmayacağı bilindiğinden “Evet.” yahut “Hayır.” demesi haberciler için kafiydi. Onu ne vakit arayacak olursan ol, aramaya karşılık verirdi, en makûs gece yarısından sonra bir bildiri yazardı.

Ağustos 2011’de, Yeni Delhi’de siyaset muhabiri olarak çalışırken, tıpkı vakitte iktidardaki Birleşik İlerleme İttifakı’nın da lideri olan Sonya Gandi’nin bir müddettir ortada görünmediğini fark ettim. Özel kalemi de randevularını iptal etmişti. Lakin yurt dışına çıktığını öğrenebildim. Fakat yeniden de seyahatinin neden gizlendiği cevaplanmamış bir soruydu. Sonraki günlerde, lokal bir hastanede sıhhat denetimi yaptırdığını ve tedavi için yurtdışına gitmesinin tavsiye edildiğini öğrendim. Ofiste bu mevzuyu gündeme getirdiğimde, editörler bunun büyük bir haber olduğunu ve gerekli onay olmadan yayınlanamayacağını söylediler. Ahmed Bhai’yi aradım ve beklendiği üzere gece yarısını geçtikten sonra karşılık verdi. Tek söylediği, Gandhi’nin New York’taki bir kanser hastanesinde muvaffakiyetle ameliyat edildiği oldu.

Sonraki gün, biraz daha ayrıntılı bilgi edindikten sonra, çalıştığım yayın organı haberi verdi ve haber kısa müddette yayıldı. O vakitler batıdaki Gucerat eyaletinin Başbakanı Narendra Modi, Gandhi’nin rahatsızlığının neden bilinmeyen tutulduğu sorarak haberi Twitter’da paylaştı.

İster Kongre Partisinin büyük kurultayı olsun, ister parti genel merkezindeki rastgele bir toplantı, hatta ramazanda bir iftar tertibi, sahnenin kurulmasından güvenliğe, ses sisteminden konuklar için oturma nizamına kadar tüm düzenlemelere o karar verirdi. Kısa müddet sonra tertip başladığında, art sıralara geçer ve sıradan personellerle bir köşede otururdu. Partinin en üst seviye karar alma organı Çalışma Komitesi’nin (CWC) bir üyesi olarak protokolde oturmak zorunda kaldığında bile, o ısrarla medyanın gözünden uzak art sıraları tercih ederdi. Başkanlık sarayındaki rastgele bir ziyafette, büyükelçiliklerin ulusal gün kutlamalarında ve hatta yabancı devlet adamlarının mesken sahipliği yaptığı resepsiyonlarda hiç görülmezdi.

Hükümeti kurtardı

2008’de Sol Partiler, ABD ile nükleer mutabakatın imzalaması konusundaki takviyelerini geri çektiğinde, Kongre Partisi hükümeti azınlığa düştü. Muhalefet kısa müddet sonra bir gensoru önergesi başlattı. ABD zıddı olarak görülen sol ve sosyalist Samajwadi Partisinin (SP) önergeyi destekleyerek hükümeti devirmesini bekliyorlardı. SP önderleri Mulayam Singh Yadav, Amar Singh ve seçkin bir bilim insanı olan partinin eski genel lideri A.P.J. Abdul Kalam’ı ikna edip hükümeti kurtarmak Patel’e kalmıştı. Patel, Hint-ABD nükleer mutabakatının yararlarını sosyalist önderlere izah etti ve onlar da muahede lehine hükümete dayanak vereceklerini açıkladılar.

Kongre Partisinin, 2004-2014 yıllarında koalisyon hükümetine liderlik ettiği periyotta, neredeyse tüm parlamento oturumlarında Patel’in, iktidarı ve muhalefeti muhakkak bir yasa tasarısını desteklemeye ikna etmek için Kongre salonunda koşturduğu görülürdü. Kongrenin kulislerindeki irtibatları hükümet için çok kullanışlıydı. Kendisine yahut bir arada çalıştığı başkanlara karşı olsanız, hatta onlar hakkında sert kelamlar kullansanız bile asla sonlanmayan seçkin bir siyasetçiydi.

2004 yılında, Hindistan Halk Partisi (BJP) liderliğindeki hükümet, seçimlerde kaybettiğinde vazife mühleti sona eren Başbakan Atal Bihari Vajpayee, yeni hükümetin Hindistan için hayati olan dört politikayı -ABD ile stratejik iştirak görüşmeleri, Pakistan ile barış süreci, ırmakların birbirine bağlanması ve kuzey-güney ile doğu-batı otoyollarının imalinin devamı- sürdürmesini istedi.

Irmakların birbirine bağlanması dışında, yeni Başbakan Manmohan Singh tüm projeleri sürdürdü ve hatta onları yeni düzeylere taşıdı. Pakistan ile barış sürecine 2007 yılında devam edilirken, Siaçen Buzulu (Hindistan, Pakistan ve Çin ortasındaki yüksek rakımlı stratejik bölge) ve Ban Ganga Irmağı (Hindistan ve Pakistan’ı birbirinden ayıran nehir) meselelerinin çözülmesi için bir muahede imzalanmasına karar verildi. Bu sıkıntıların çözülmesiyle Cammu-Keşmir ve terörizm üzere daha güç meselelerin çözülmesine yardımcı olmak ve Singh’in genel bir muahede için İslamabad’a ziyaretinin önünü açmak için olumlu bir atmosfer yaratılacağına inanılıyordu.

Siaçen Mutabakatı’na muhalefeti

Lakin Şubat 2007’de Pakistan’ın Savunma Bakanı Tarık Vesim Gazi muahedeyi tamamlamak için Hindistan’a geldiğinde, Hindistan Seçim Kurulu ülkenin en büyük eyaleti Uttar Pradeş’te eyalet meclisi seçimlerini duyurmuştu. Partinin aday listesinin sonuçlandırılması için düzenlediği çalışma toplantısına katılan Patel, sürecin devam etmesi ve Siaçen yüksekliklerinden asker çekilmesi konusunda uzlaşmak üzere olan Başbakan Singh’e karşı çıktı. Kulislerden sızan bilgilere nazaran, Patel, Kongre Partisi Lideri Gandi’nin huzurunda, muhalif BJP’nin Kongre’yi marjinalleştirmek için buzulu terk eden askerlerin fotoğraflarını göstererek tartışma başlatacaklarını vurgulamıştı.

Bu toplantı sırasında, kuzeydoğu eyaletlerini gezmekte olan Genelkurmay Lideri J. J. Singh’in muahedeye açıkça karşı çıktığı haberi geldi. Bu Singh için bir sürprizdi. Zira daha birkaç gün evvel, Ulusal Güvenlik Şurası toplantısında muahedeyi onayladığını söylemişti.

Patel’in Siaçen muahedesine muhalefeti, Hindistan-Pakistan barış sürecinin sekteye uğrayacağının işaretiydi. Tıpkı yıl, Pakistan’da devrin Cumhurbaşkanı Pervez Müşerref de hukukçuların kışkırtmalarıyla uğraşmak zorunda kaldı. İronik bir formda ne BJP ne de Kongre, Uttar Pradeş eyalet seçimlerini kazanabildi. Her ikisi de ezildi ve Hindu kast sisteminin en alt katmanındaki Dalitler’in desteklediği Halkın Çoğunluğu Partisi (BSP) seçimleri kazandı.

Kongre Partisi üyeleri, Patel’in Singh’e partinin ya Hint-ABD nükleer muahedesi için ya da Pakistan ile barış süreci için kamuoyu oluşturmak üzere tercih yapması gerektiğini söylemesini istedi. Singh, nükleer muahedeyi seçti.

Hindistan’ın şu anki Dışişleri Bakanı Subramanyam Jaishankar, eski bir diplomattı ve Washington’daki kontaklarını kullanarak Hint-ABD nükleer mutabakatının sonuçlandırılması için yorulmadan çalıştı. Singh, 2013’te onun dışişleri bakanı olmasını istedi. Lakin Patel’in, ABD yanlısı sadık bir diplomatın iktidardaki Kongre Partisinin unsurlarına uymayacağı gerekçesiyle atamayı reddederek Sujata Singh’i dışişleri bakanı olarak atanmasına ön ayak olduğuna inanılıyor. Fakat Singh, 2015 yılında Başbakan Modi tarafından vazifeden alındı ​​ve yerine emekli olmasına yalnızca birkaç günü kalmış olan Jaishankar geldi.

Modi’yi başbakanlığa götüren yolu açtı

Kongre Partisi, 2002 yılında Gucerat’taki Müslümanların katledildiği olaylar nedeniyle paniğe kapılan laik ve liberal güçlerden oluşan bir ittifakı birleştirerek iktidarı ele geçirdiğinden, birçok parti başkanı o zamanki Gucerat Başbakanı Narendra Modi aleyhine ceza davası açmak için bastırıyordu. Lakin Modi üzere Gujaratlı olan Patel, Modi’yi siyasi olarak mahkum etmeyi tavsiye ederek yükünü koydu. Böylelikle aslında Modi’nin yükselişinin ve başbakan olmasının yolunu açtı.

2017’de Başbakan Modi ve İçişleri Bakanı Amit Shah, Eyaletler Meclisi seçimlerinde onu yenmek için çok çalıştı. Lakin başarılı olamadılar. Mesleği boyunca üç defa Halk Meclisine seçildi ve birkaç devir de Eyaletler Meclisi üyesi olarak kaldı.

Ahmed Bhai’nin başkanına olan sadakati, şahsî bütünlüğü, ilgiden uzak durması, alçakgönüllü tabiatı ve müsamahası, günümüzde siyaset koridorlarında pek görülmeyen özelliklerinden bazılarıydı.

Gandi, Ptel’in vefatının akabinde, içten bir takdirle onun kendisi için bir sorun giderici ve kriz yöneticisinden daha fazlası olduğunu söyledi. Onu, “sessizce lakin tesirli bir biçimde kamuoyunun gözünden ve kamera ışıklarından uzakta çalışan, eksiksiz bir tertip adamı” olarak tanımlayarak “Ahmed bizi terk etti ancak anıları yaşayacak.” dedi.

Hoşçakal Ahmed Bhai. Huzur içinde yat. Şair İkbal’in kelamlarıyla: “Hazırlıksız olanlar mevtin hayatın sonu olduğunu düşünür. Mevt hayatın akşamı olarak görünür, ama aslında sonsuz ömrün sabahıdır.”