Hükümetler enerjide alternatif arıyor

Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası yaşanan güç şoku sonrası dünyada alternatif arayışı hızlandı.

Avrupa’daki birçok ülke 30 yıldır ucuz Rus gazı ve petrolünün sefasını sürdü ancak bugünlerde cefasını çekiyor. Bu ülkeler güçte Rusya’ya olan bağımlılıktan rahatsızlık duymaya başladılar. Ama bu durumu kısa vadede değiştirme imkanları da yok.

Avrupa yanlış güç ve endüstrileşme siyasetlerinin sancısını yaşıyor. Bu ülkelerin başında ise Almanya geliyor. Güç bağımlılığı bağımsız bir dış siyaset izlemeyi de zorlaştırıyor. Mesela Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası ülkesini silahlandırmak için 100 milyar dolarlık bir plan açıklamıştı. Bu planın içinde Ukrayna’ya silah yardımı da vardı, Rus gazına olan bağımlılığın azaltılması da.

Bir şeyler yapmalı

New York Times’ın ikinci dünya savaşından bu yana Almanya’nın dış siyasetindeki en büyük kayma diye tanımladığı bu karar başta batıda büyük bir hayranlık ve takviyeyle karşılaştı. Lakin kısa mühlet sonra evvel şaşkınlık ve akabinde hayal kırıklığı geldi. Almanya sert çıkışına karşın çok maliyetli olacağı için Rus gazına ve petrolüne yasak getirme kararını alamadı. Ukrayna’ya göndereceğini açıkladığı araç ve mühimmatları da göndermedi. Elhasıl Rusya’ya bulaşmak istemedi, zira Rusya’nın gazı kesmesini göze alamadı.

Avrupa kıtasında tüketilen doğal gazın neredeyse yüzde 40’ı Rusya’dan geliyor. Yalnızca Avrupa Birliği Rusya’dan geçen yıl 150 milyar metreküp gaz ithal etmiş. Bu nedenle artan güç fiyatlarının ve Rus gazına bağımlılığın yarattığı risklerin daha fazla farkına varılmasının Avrupa’da güç arayışlarını artırması bekleniyordu.

Hakikaten bu durumdan rahatsız olan Avrupa Komitesi Rusya’dan ithalatın bu yıl üçte birine, yani 50 milyara indirilmesini istiyor. Bu da bir manada Rus gazına ambargo uygulamak demek. Fakat ülkeler Rus gazına ambargo uygulamayı göze alamıyorlar zira Avrupa’da yalnızca sanayi değil günlük ömür da ‘gazsızlık’tan büyük ölçüde olumsuz etkilenecektir.

Rusya’dan alınmayacak gaz yerine öteki ülkelerden sıvılaştırılmış doğal gaz alınması konuşuluyor lakin bu o denli kolay olmayabilir. Zira güç ithalatçısı birçok ülke LNG peşinde.

Deva yenilenebilir güçte

Bu kısıtlar altında geriye en mantıklı tahlil olarak, yenilenebilir kaynaklardan daha fazla güç elde edilmesi seçeneği kalıyor. Zati global ısınmanın geldiği boyut da bu tarafta adım atılmasını mecburî kılıyor.

Kağıt üzerinde Almanya, 2035 itibariyle büsbütün yenilenebilir güce geçmiş olmayı planlıyordu. Başka ülkelerde de benzeri amaçlar açıklanmıştı. Bu amaçlar ışığında ülkeler daha fazla rüzgar türbini ve daha fazla güneş paneli yerleştirerek doğal gaza kısmen de olsa alternatif yaratmanın yoluna bakıyorlar. Bu tıpkı vakitte bir manada ‘krizi fırsata çevirme fırsatı’, yani pak güce geçiş sürecinin hızlanması olabilir.

Bu sevindirici bir gelişme lakin uygulamada dert verici gelişmeler oluyor.

Yaşanan krizin yenilenebilir güç kapasitesi yaratma uğraşlarını artırması beklenirken, kömür kullanımı ve kömüre yatırım beklenmedik bir biçimde artırıyor. Halbuki kasım ayındaki tarihi COP26 toplantısında, karbon salımı açısından yakıtların en günahkarı olan kömüre dayalı güç üretiminin kademeli olarak azaltılması kararlaştırılmıştı. Kömür devre dışı kalmadıkça Paris İklim Mutabakatı ile konulan gayeye ulaşılamayacağı, yani global ısınmanın sanayi ihtilali öncesine nazaran 1.5 derece ile sonlandırılamayacağı artık iklim bilimciler tarafından kabul edilmiş durumda.

Almanya üzere ülkeler nükleerden ve kömürden vazgeçme kararlarını gözden geçiriyor. Oysa Rus gazına bağımlılıktan kurtulmanın ve güç güvenliğinin tek yolu yenilenebilir güce yatırımdır. Bu yalnızca Almanya için değil birçok ülke ve Türkiye için de geçerlidir.

Şirketler sorumluluk üstleniyor

Global ısınmayı önlemek ve güç güvenliğini sağlamak için yalnızca hükümetler değil şirketler de sorumluluk üstleniyor. Birçok şirket, rüzgar ve güneş gücü kullanma planı açıklamaya başladı. Türkiye’de de geçen hafta Coca – Cola İçecek (CCI) 2030 sürdürülebilirlik amaçlarını açıkladı.

“Sorumluluk alıyoruz” sloganı ile açıklanan taahhütler kapsamındaki dokuz taahhütten 5’incisi, 11 ülkede 30 fabrika ile faaliyet gösteren şirketin tesislerini yüzde 100 yenilenebilir elektrikle çalıştırmak ve karbon nötr üretime geçmek. Altıncı taahhüt ise, “2030’a kadar iş hacmimizi büyütürken mutlak karbon emisyonlarımızı yüzde 13, litre eser başına emisyonlarımızı yüzde 50 azaltmak” olarak açıklandı. Bu aksiyonlar, ‘sorumlu kurumsal vatandaş’ olduğunu söyleyen ve dünyanın geleceğini kaygı edinen her şirketin atması gereken adımlardır.

“Global bir şirket olarak sorumluluğumuzun farkındayız” diyen CCI CEO’su Burak Başarır’ın dediği üzere maksatlara ulaşmak sürdürülebilirliğin iş stratejilerine tam manasıyla entegrasyonuyla mümkün olabilir. O nedenle şirketler sürdürülebilirlik inisiyatiflerini proje olarak değil, iş yapış biçimlerini değiştirmek olarak algılamalılar.