İklim değişikliği uçuşları etkiledi, türbülanslar iki kat arttı

Meteoroloji Mühendisleri Odası İkinci Başkanı Ahmet Köse, muhabirlere son vakitlerde yaşanan, hem yolcuların hem de kabin memurlarının yaralanmasına neden olan türbülans olaylarına ait değerlendirmede bulundu. 

Türbülansın, rüzgarın kaotik esmesi manasına geldiğini belirten Köse, alçak basınç alanlarının kesişim noktalarında ve jet akımlarının dönüş yaptığı yerlerde türbülansların sıklaştığını söyledi. 

Yer düzeyindeki rüzgarla atmosferin değişik katmanlarındaki rüzgarın istikametlerinin ve suratlarının farklı olduğunu aktaran Köse, yeryüzü şartları da dahil olmak üzere birçok ögenin uçağın türbülansa girmesinde tesirli olduğunu anlattı. 

Uçuş kanunları gereği tüm havalimanlarında meteoroloji mühendisleri çalıştırılmasının mecburî olduğunu bildiren Köse, “Pilotlar, uçuşa geçmeden evvel, havalimanlarındaki meteoroloji ofislerinden hava iddia raporlarını alır ve nerede alçak basınç alanı, nerelerde türbülans oluşabilir bunun haritasını belirler, buna uygun rota belirler. Mühendisler, hava varsayımlarını memleketler arası kod biçiminde pilota iletir.” diye konuştu. 

Türbülanstan kaçınmanın bazen mümkün olamayacağını da lisana getiren Köse, “Bir türbülanstan kaçınırken diğer bir buluta da takılabilir. Pilot, aldığı hava varsayımı raporu ve deneyimiyle daha az sarsacak türbülansı tercih edebilir.” dedi. 
Uçağın seyrinde tesirli olan “jet akımı” rüzgarlarına da değinen Köse, kelamlarını şöyle sürdürdü: 

“Pilotlar, bazen bu rüzgarları ardına alarak suratlarını artırırlar. İngiltere ve Amerika’daki üniversitelerde yapılan araştırmalarda, global ısınma ve iklim değişikliğinin tesiriyle son 40 yılda jet akımı nedeniyle türbülanslarda iki kat artış yaşandığı tespit edildi. Yapılan bilimsel çalışmalar, dünyanın birçok noktasında türbülansların iki kat arttığını gösteriyor. Kentlerimiz artık çok fazla ısınıyor, ısınan bu havada yükseliyor. Belli düzeye kadar yükselen hava, tekrar çökmek istiyor. Uçaklar, iklim değişikliğinden etkileniyor ve türbülansa daha çok giriyor.” 

“BİR ANDA 300 METRE İRTİFA KAYBEDEBİLİYOR”

Türbülans sırasında hem pilotların hem de yolcuların dikkat etmesi gereken noktalara da dikkati çeken Köse, kuvvetli türbülansların uçağı düşürebileceğini söyledi. 

Köse, “Özellikle uzun uçuşlarda beşerler muhakkak bir müddetten sonra sıkılıp emniyet kemerini çıkarıyor. Lakin kemer hayat kurtarıyor. Uçak kuvvetli türbülanslarda bir anda 300 metre irtifa kaybedebiliyor. Bu durumda yolcuyu koruyacak tek şey emniyet kemeri. Yolcuların, yalnızca kalkış ve inişte değil seyahat boyunca emniyet kemerini takması gerekiyor.” halinde konuştu. 
Pilotların, türbülansın olduğu noktayı havalimanı kulelerine bildirmesinin mecburî olduğunu belirten Köse, “Uçuş boyunca türbülansın yeri ve vakti değişkenlik gösterebilir. Pilotlar, bilhassa kentlerde bu biçim hava hadiselerini bir sonraki uçak etkilenmesin diye kuleye bildirir.” dedi. 

BİLİMSEL ÇALIŞMALAR DA KANITLIYOR

Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Siyasetleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Murat Türkeş de türbülanslı hava şartlarının coğrafyasında, dağılışında, sıklık ve şiddetinde iklim değişikliğine bağlı olarak değişiklikler yaşanabileceğini bildirdi. 
 
Türkeş, türbülans konusunun, bulut ve havacılık meteorolojisi ile şiddetli havayla ilgili olduğunu ve direkt iklim değişiklik konusu içinde yer almadığını lisana getirdi.

Küresel ısınmanın, yüzey ve yüksek atmosfer sıcaklık farkının artması ya da gezegensel olarak güney enlemler ile kuzey enlemleri ortasındaki sıcaklık farkının artmasının, sıcaklık hasebiyle basınç gradyanının artmasının jet akımları kuvvetlendirebildiğini aktaran Türkeş, bu durumda bu türbülanslı hava şartlarının iklim değişikliğiyle irtibatının sorgulanabildiğini anlattı. 
Genel olarak türbülansın birkaç yolla oluştuğunu tabir eden Türkeş, şöyle devam etti: 
 
“En çok korkulan, uçağın düşmesi açısından söylemiyorum, yolcuların konforu açısından, aşağı üst atmosferin troposfer katmanında 7-12 kilometre ortasında yüksek atmosferdeki jet akımlarıyla kontaklı, bulut olmaksızın açık hava türbülansı ismini verdiğimiz türbülans halidir. Lakin son vakitlerde kelamı edilen türbülansların bu formda olduğu net değil. Daha bunların raporları açıklanmadı, ben de takip ediyorum.” 

Kıtalar ortası uçuşlarda açık hava türbülansıyla müsabaka sıklıklarının arttığına ait çalışmaların olduğunu hatırlatan Türkeş, şunları kaydetti: 

“Bu çalışmalar az evvel özetlediğim üzere beklenen bir durumu anlatıyor bizlere. Yüzey sıcaklıkları arttığı için hem konveksiyona bağlı hem de bulutsuz açık hava türbülanslarının sıklığının ve şiddetin arttığına ait bilimsel çalışmalar var. İşte bu noktada iklim değişikliği sürdükçe türbülansların sıklığında, şiddetinde artış olabileceğine ait bilimsel çalışmalar, öngörüler de var. İklim değişikliği nedeniyle ki bunu dünyanın fizikî iklim sistemini bozarak yapıyoruz, sıcaklık, buharlaşma, nem ve bunların sonucunda ışınım istikrarını bozduğumuz için, bulutluluk şartları da değişiyor ve tüm bunlar değiştiği vakit türbülanslı hava şartlarının hem coğrafyasında hem de dağılışında hem de sıklık ve şiddetinde değişiklik olabileceğini düşünüyorum.”