İlber Ortaylı: Türkiye, İtalya’nın yeniliklerine nüfuz ettiği ölçüde gelişiyor

Tarihçi muharrir Prof. Dr. İlber Ortaylı, İtalya’nın sanayiyi ve sanatları geliştiren bir ülke olduğunu, tarih boyunca da Türkiye‘nin bu ülkeye nüfuz ettiği ölçüde yenilikler yaptığını, bunu kıymetli bulduğunu söyledi.

Ortaylı, Yunus Emre Enstitüsü (YEE) Roma Türk Kültür Merkezi’nde “Cumhuriyet’in 100. yılında Türkiye-İtalya İlişkileri” başlıklı bir konferans verdi. Konferansa Türkiye‘nin Roma Büyükelçisi Ömer Gücük’ün yanı sıra Roma’da eğitimlerini sürdüren çok sayıda Türk öğrenci katıldı.

Konferansta konuşan Ortaylı, Türk-İtalyan ilgilerinin son 100 yıllık evresinin başlarında, 1911-1912 hadisesi olarak isimlendirdiği İtalyanların Trablusgarp’a girmesinin bulunduğunu, hasebiyle bir hasımlığın kelam konusu olduğunu belirtti.

İlber Ortaylı, İtalya’nın Lozan Muahedesi görüşmelerinde de daha evvelden elde ettiği kapitülasyonları korumak ve taviz vermemek için karşı tarafta yer aldığını anlattı.

Cumhuriyet’in birinci yıllarında Mustafa Kemal Atatürk ile İtalya’nın o dönemki faşist başkanı Benito Mussolini’nin ortasının düzelmediğini lisana getiren Ortaylı, “Hatta Balkan Antantında bilhassa Yugoslavya ile işbirliği bunu gösteriyor. Zira Yugoslavya ve Türkiye, İtalya’nın karşısındalar. Yunanistan o denli davranmadı. (Yunanistan’ın o dönemki başbakanı Eleutherios) Venizelos, Türkiye ile bir mutabakat taraftarı olduğu halde çabucak Mussolini’ye gidiverdi. Bu alışılmış Ankara hükümetini delirtti ancak yapılacak fazla bir şey yok. Almanya’ya karşı Balkan devletleri, Yugoslavya hariç ve Yunanistan çok şey davranmıştır, yani Yunanistan Sefiri, Berlin’de ‘Führer bizi sever’ falan der. Yunanlıların genel havasıdır: ‘Bizi severler.’ Sever de ne olur, işte işine kadar kullanır. Pek de sevmezler yani. Niçin sevsin? Bu türlü devletler ortasında hissi duygu olmaz. Devlet bir düzenektir. Bu da maalesef çok yaygındır. Bizi sevmezler, veyahut severler. Devletler bu türlü hissi şey değil, fotoroman değil, birbirine aşık olacak, nefret edecek falan, bu olmaz.” diye konuştu.

Ortaylı, İtalya’nın değerini Fatih Sultan Mehmet’in Otranto seferine atıfla anlatırken, şu sözleri kullandı:

“Burası sanayiyi, sanatları geliştiren bir memleket. Türkiye, buraya nüfuz ettiği ölçüde yenilikler yapıyor. Onun için ben buna olağanüstü ehemmiyet veriyorum. 1481’de Fatih Sultan Mehmet adım attığı Otranto’daki ikametini, hiç değilse güney İtalya’nın hakimiyetini elinde tutsaydı, Türkiye daha öteki olurdu. Artık İtalyan ustalarının binalarında otururdu, öbürkülerinin değil. O vakit Karadeniz’de Türk hakimiyeti, Türk gölü üzere bir siyaset, maalesef bu işi geriletmiştir. Birebir yanılgıyı, galiba (Rusya Devlet Lideri Vladimir) Putin de tekrarlıyor. Karadeniz hiç kimsenin gölü mölü olamaz. Çok acayip bir yerdir. Bir sürü millet vardır. Hepsi birbirinden tuhaftır. Oralarda kimsenin hakimiyet kurması mümkün değildir. İsterseniz denizin etrafındaki milletlere bir bakın.”

İtalyancanın da ehemmiyetine vurgu yapan Ortaylı, “Aslında İtalyanca Avrupa’dır. Avrupa’yı tanımak istiyorsanız İtalyanca bilmeniz lazım.” dedi.

Ortaylı, İtalyancanın Türkçe’ye en çok etki eden lisan olduğunu belirterek, bu etkiyi bilhassa denizcilik ve gemicilik terminolojisinde görmenin mümkün olduğunu söz etti.

Türkiye isminin da İtalyanların, Anadolu coğrafyasından Türklerin yahut Türkmenlerin yaşadığı yer manasında “Türkiye” diye bahsetmesinden geldiğini anlattı.

Konferansın akabinde Büyükelçi Gücük ve YEE Roma Müdürü Zafer Kıyıcı, Ortaylı’ya bir plaket takdim etti.

Ortaylı, kendisini dinlemeye gelenlerle hatıra fotoğrafı çektirirken, kitaplarını da imzaladı.