İlginç Araştırma: Kelebek Etkisi Yıkıcı Fırtınaları Engelleyebilir mi?

Japonya’daki RIKEN Bilimsel Hesaplama Merkezi’nden araştırmacılar, matematiksel incelemelerinin ‘hava durumunun denetim edilebilirliğini araştırmanın önünü açtığını ve hava durumu denetim teknolojisiyle sonuçlanabileceğini’ söylüyor.

Birinci defa 1960’larda matematikçi ve meteorolog Edward Lorenz tarafından kuramsallaştırılan kelebek tesiri, ‘kanat çırpan bir kelebek’ üzere son derece küçük bir sapmanın ‘Teksas’taki bir kasırga’ üzere muazzam sonuçlara yol açabileceği olgusuna deniyor.

Bu olgu, rastgele görünen aktivite ve olayların deterministik olarak muhakkak nedenlere atfedilebileceğini öne süren kaos teorisinin bir modülü.

Araştırmada, ‘Hava durumunun denetimi insanların uzun vakittir arzuladığı bir şey, ki bir ‘kelebeği’ ne vakit ve nereye yerleştireceğimizi bilirsek, mesela hortum risklerini azaltarak daha yeterli bir ömür sürebiliriz’ sözleri yer aldı.

Hava durumunu denetim etmeye yönelik evvelki teşebbüsler ortasında bulut tohumlama olarak bilinen ve yağmur yağdırmak için nemli havaya unsurların zerk edilmesini içeren süreçle çöl bölgelerinde yağmuru artırmak vardı. Ancak bu stil teknikler, yalnızca havada halihazırda değerli ölçüde nem varsa işe yarıyor ve hava sistemlerinin tamamını etkilemekle muadil değil.

Evvelki öngörülebilirlik çalışmalarında kullanılan müşahede sistemi simülasyonu deneylerine dayanarak öngörülebilirliği araştırmak için gerçek pahaların (doğa) değiştirilemeyeceği lakin neyin değiştirilebileceği (kontrol edilecek nesne) fikrini değiştirebileceğimiz varsayımına dayanarak bir deney tasarlayabildik.