İngiliz ve ABD’li uzmanlardan dikkat çeken analiz… Tarih tekerrür mü edecek?

Rusya – Ukrayna krizinde ‘işgal senaryosu’ daha yüksek sesle lisana getirilirken İngiliz ve ABD basınından epey değişik tahliller geldi.

Washington Post muharriri George F. Will de misal bir noktaya dikkat çekerek bugün yaşanılanlar ile 1938’de Hitler’in Çekoslovakya’daki Alman azınlığı öne sürerek çıkardığı kriz ortasında benzerlikler olduğunun altını çizdi.

Putin’in siyasetinin ’19. yüzyıl Almanyası’ ile de benzerlik gösterdiğini belirten Will, Putin’in Bismarck üzere yayılmacı bir siyaset uygulayabileceğini belirtti ve şu tabirleri kullandı;

Putin, Ukrayna’yı uydu statüsüne indirgemeyi ve NATO’ya üyeliğine mahzur olmayı başarması durumunda. Bismarck üzere öteki savaşları da düşünebilir. Bu durum Baltık ülkeleri (Letonya, Litvanya, Estonya) ve tüm NATO ülkelerini endişelendirmeli.’

Guardian müellifi Ian Bond ise ‘Batı, yatıştırmanın maliyetini biliyor. Putin’i durdurmak için hiçbir seçeneği göz arkası edemeyiz’ başlıklı yazısında ‘Birçok farklılığa karşın, şimdiki gelişmelerde 1938 ile benzerlikler var’ dedi.

Bond yazısında şu sözlere yer verdi;

Putin Hitler olmayabilir; 2022’deki Ukrayna, 1938’deki Çekoslovakya değil; ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Alman Şansölyesi Olaf Scholz ve batılı meslektaşları bir cins kolektif Chamberlain değiller. Fakat 1938’den alınması gereken kıymetli dersler var: En kıymetlisi, caydırıcılığın kıymetli ve riskli görünmesine rağmen  Avrupa’nın uzun vadeli güvenliği için gerekli olmasıdır.’

İngiliz Daily Mail gazetesi ‘Putin’in stratejisi nasıl Hitler’in oyun kitabından çıktı’ başlıklı haberinde Rusya’nın Donbas stratejisi ile Hitler’in 1938 yılındaki Çekoslovakya’yı işgali ortasında paralellikler olduğu öne sürüldü.

Son günlerde bölgede yaşanan gelişmeler 1938 yılında yalanılanlara benzetilirken, Münih Konferansı’nı da bir sefer daha gündeme getirdi.

İkinci Dünya Savaşı’na giden yolda Batı’nın en büyük kusurlarından birisi olarak gösterilen Münih Konferansı Südet Krizi’ne tahlil bulmak ismine yapılmıştı.

Konferansın ana hedefi Südet Krizi nedeniyle bir Avrupa savaşını önlemekti. Yeni bir dünya savaşının daha yaşanmaması için yatıştırma siyaseti güden devrin İngiltere Başbakanı Neville Chamberlain konferanstan Hitler’in istediği her şeyi alarak ayrılmasına göz yummuş ve karşılığında barışı sağladığını belirtmişti.

İngiltere’nin adeta göz yumması sonrası bölgenin neredeyse tamamı Almanya’ya teslim edilmiş ve Çek toprağı olan Südet ‘NAZİ Almanyası’nın denetimine geçmişti.

Chamberlain Münih dönüşü elinde Hitler ile imzaladığı muahede metnini gazetecilere göstermiş ve kısa müddetliğine de olsa ulusal kahraman ilan edilmişti.

Lakin tarih Chamberlain’i haksız çıkarmış, ortadan bir yıl geçtikten sonra Batı’nın bu tutumundan güç alan Hitler Polonya’yı da işgal etmiş ve İkinci Dünya Savaşı başlamıştı.

‘RUSYA İÇİN BİR FELAKET’

Bölgede yaşanılanlar yalnızca 1938’deki gelişmelere benzetilmiyor. Doğu Ukrayna’daki durum ile 1990’lı yıllarında Irak’ı ortasındaki benzerliklere dikkat çeken İngiliz gazeteci Patrick Cockburn ‘Rusya için bir felaket’ başlıklı yazısında şu tabirlere yer verdi;

Saddam Hüseyin, 2 Ağustos 1990’da Irak ordusunda Kuveyt’i işgal etmesini emretti. Bu buyruk Irak’ın savaşta mağlubiyete uğramasına, 13 yıllık BM yaptırımlarına ve 2. Körfez Savaşı sonrası işgal edilmesine yol açtı.’

Putin’in Donbas’taki bölgelerin bağımsızlığını tanımasının batının yansısına neden olduğunun altını çizen İngiliz gazeteci, ‘Ancak Rus ilerlemesinin Donbas bölgesinin çok ötesine geçen ve Ukrayna ile Avrupa’nın geleceğini etkileyen siyasi bir tesiri var’ diyor.

‘Doğu Ukrayna’nın işgali, yıllarca sürebilecek krizi çözmeyi her geçen gün daha da zorlaştırıyor’ diyen Cockburn yazısında şu sözlere yer verdi;

‘Saddam Hüseyin ve Irak’ın otuz yıl evvelki askeri gücünü bugün Putin ve Rusya’nınkiyle karşılaştırın. Irak diktatörünün sekiz yıldır İran’la savaşan güçlü bir ordusu vardı, lakin hiçbir şey ABD liderliğindeki koalisyona karşı koyamayacaktı.’

KRİZ O ADIMLA BAŞLADI

Rusya ile Ukrayna’yı karşı karşıya getiren kriz devrin Ukrayna Devlet Lideri Viktor Yanukoviç’in Avrupa Birliği (AB) Paydaşlık Mutabakatı’nı imzalamaması ile başladı.

Bu adım sonrası 21 Kasım 2013’te ülkede şovlar başladı. Yanukoviç’in, şovların büyümesi üzerine Şubat 2014’te ülkeden kaçmasının akabinde ülkenin doğusundaki Donbas bölgesinin Donetsk ve Lugansk kentlerinde Rusya yanlısı ayrılıkçılar bağımsızlıklarını ilan etti.

Bunun üzerine ayrılıkçılarla Kiev idaresi ortasında çatışmalar başlamış, 18 Mart 2014’te bölge Rusya tarafından ilhak edilmişti.

Resmi sayılara nazaran, 2014’ten bu yana süren çatışmalarda, 13 binden fazla kişi hayatını kaybetti.