İran Dışişleri Bakanı Şık, yaptırımların kaldırılmaması halinde nükleer faaliyetleri genişleteceklerini açıkladı

İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Şık, ABD ve Avrupa’nın yaptırımları kaldıracak adımlar atmaması halinde Memleketler arası Atom Gücü Ajansı (UAEA) müfettişlerinin nükleer tesislerdeki kontrollerini azaltmak dahil olmak üzere nükleer programı genişletecek adımlar atacaklarını söyledi.

Şık, İran ihtilalinin 42’nci yıl dönümü münasebetiyle yayımladığı yazılı iletisinde, ABD ve komşu ülkelerle münasebetler ve ülkesinin nükleer programı hakkında açıklamalarda bulundu.

ABD idaresine nükleer mutabakata dönerek yaptırımları kaldırması davetini yineleyen Şık, “Washington’daki yeni idareyle yeni bir yaklaşım deneme fırsatı var lakin mevcut pencere süratle kapanıyor.” tabirlerini kullandı.

ABD ve Avrupa’nın nükleer mutabakat kapsamındaki taahhütlerini yerine getirmemesi halinde yakında nükleer alanda yeni adımlar atacaklarını vurgulayan Şık, iletisinde şu tabirlere yerdi:

“Meclisimiz tarafından kabul edilen ve nükleer programımızı genişletmek ve Memleketler arası Atom Gücü Ajansı’nın müfettişleri ile işbirliğimizi azaltmak da dahil olmak üzere alınacak bu önlemler, nükleer muahede kapsamındaki haklarımızla da uyumludur. Bu adımlar sırf ABD idaresinin, Trump’ın (İran’a karşı) azami başarısızlığından ders almaya karar vermesi halinde önlenebilir.” değerlendirmesinde bulundu.

İran’ın komşularıyla her vakit âlâ münasebetlerden yana olduğunu tabir eden Şık, bölge ülkelerinin yabancı güçlere güvenmek yerine birbirlerine güvenmesi gerektiğini kaydetti.

İRAN İLE ABD ORTASINDA NÜKLEER MUAHEDE DÜĞÜMÜ

İran ile ABD, Çin, Fransa, Almanya, Rusya ve İngiltere ortasında 2015’te Tahran’ın nükleer faaliyetlerinin düzenlendiği ve kontrol altına alındığı bir mutabakat imzalanmıştı.

ABD Lideri Donald Trump’ın misyona gelmesinin akabinde Washington, 8 Mayıs 2018’de mutabakattan tek taraflı çekilerek, İran’a yine yaptırım uygulamaya başlamıştı.

Tahran da yaptırımlara karşılık 5 Ocak 2020’de mutabakattaki taahhütlerini büsbütün durdurmuş ve yüksek seviyede uranyum zenginleştirme süreci dahil bir dizi adım atmıştı.

İran, 27 Kasım 2020’de bilim insanı Muhsin Fahrizade’ye düzenlenen suikastın akabinde hükümetin itirazlarına karşın 1 Aralık 2020’de Mecliste onaylanan nükleer yasa kapsamında, 5 Ocak’ta uranyumu yüzde 20 zenginleştirdiğini, 13 Ocak’ta da nükleer silah üretiminde de kullanılan uranyum metali üretimi için çalışmalara başladığını duyurmuştu.

Yasa ayrıyeten, nükleer muahedenin taraflarının 21 Şubat’a kadar Tahran’ın bankacılık ilgilerini ve petrol ihracatını olağana döndürecek adımlar atmaması halinde, İran’ın Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Muahedesi (NPT) kapsamında 2016’dan bu yana istekli olarak uyguladığı Ek Protokol’den ayrılmasını zarurî kılıyor. Tahran idaresi, Ek Protokol uyarınca, UAEA müfettişlerinin nükleer tesislerini istedikleri anda ansızın denetlemelerine müsaade vermişti.

ABD’de misyona gelen Biden idaresi, Tahran’ın mutabakattaki taahhütlerini yerine getirmesi halinde mutabakata geri döneceklerini duyurmuştu. İran ise muahededen çekilen taraf olarak öncelikle ABD’nin mutabakata dönmesini ve yaptırımlarını kaldırmasını istiyor.