İşçi, ücretsiz izinden ağır vergi yüküne kadar büyük sorunlarla karşı karşıya

Uzun yıllardır düşük ücret, sigortasızlık, uzun çalışma saatleri gibi sorunlarla boğuşan işçilerin sorunları pandemi ile içinden çıkılmaz hale geldi. Ücretsiz izinden yasağa karşın işten çıkarmaya, ağır vergi yükünden tutulmayan kadro sözlerine, ücretlerdeki farklılıktan geçici işçiliğe kadar pek çok sorunla karşı karşıya kalan emekçi, yıldan yıla büyüyen sorunlara karşı adım atılmasını bekliyor.

Artan enflasyon ve döviz kurlarıyla patlayan pahalılık nedeniyle ücretleri tamamen yetersiz hale gelen işçinin çözüm beklediği temel sorunları şöyle:

• Halen 1.3 milyon işçi kısa çalışma ödeneği alıyor. 2.4 milyon işçi de ücretsiz izne çıkarıldı. Milyonlarca işçi aylardır ya eksik ya da açlık sınırının çok altında ücretlerle geçinmeye çalışıyor. Kısa çalışma ve ücretsiz izindeki işçinin emeklilik primleri de yatırılmıyor.

• İşten çıkarma yasağına karşın işveren istisna kapsamındaki “ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller” iddiasıyla işçiyi işten atmaya devam ediyor. Davalar yıllarca sürüyor. Bu gerekçeyle işten atılan işçi uzun süre iş bulamıyor.

• Emekçi ağır vergi yükü altında eziliyor. İşçiler üzerindeki vergi yükü, ücretliler lehine olan ayrım ilkesinden vazgeçilerek vergi tarifesinin teke indirilmesi ve çalışanların üçüncü dilimdeki gelir vergisi tarifesine uygulanan vergi oranının yüzde 25’ten yüzde 27’ye yükseltilmesi nedeniyle arttı. İşçi, patronu ile aynı oranda vergilendiriliyor.

• Gelir vergisi tarifesindeki artışın enflasyonun altında belirlenmesi de mağduriyet yarattı. AKP’nin iktidara geldiği 2002’de gelir vergisi tarifesinin ilk dilimi brüt asgari ücretin 17.1 katı iken, bugün 6.7 katına denk geliyor. Emekçi yılbaşında aldığı ücreti yılın sonunda alamıyor.

• Asgari ücretliler yıl sonunda yüzde 15’lik vergi diliminden yüzde 20’lik dilime geçiyor. İktidar, asgari ücret vergi dışı bırakıldı dese de mevcut düzenlemede, sadece bekâr işçinin vergiden doğan kaybı karşılanıyor.

• Kamuda 6 aydan fazla çalışan geçici işçiler daimi işçi kadrolarına alındı. Ancak daha az çalışan işçiler kapsam dışında bırakıldı. Bu şekilde 20-25 yıl çalışan işçiler var. Kamuda geçici statüde çalışan yaklaşık 20 bin işçi bulunuyor. Bu işçiler daha az çalıştırılırken taşeron işçisi istihdam ediliyor.

• 2017’de kamudaki taşeron işçiye kadro hakkı tanındı. Ancak KİT’ler ile bazı kurumlarda çalışan yaklaşık 50 bin işçi kapsam dışında bırakıldı. Madenler, demiryolları ve enerji başta olmak üzere birçok kurumda işçiler yıllardır kadro bekliyor. Verilen sözler tutulmadı. Kadro uygulamaya geçirilmedi.