Keneden korunmak için 7 ipucu

Havaların ısınmasıyla birlikte kene popülâsyonunda artışlar başladı. Bu artışla birlikte Sıhhat Bakanlığı Halk Sıhhati Genel Müdürlüğü, “Keneyi hafife almayın önlemi elden bırakmayın” sloganıyla ihtarlarda bulundu.

Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA), keneler tarafından taşınan Bunyaviridae ailesine bağlı Nairovirüs kümesine ilişkin bir virüsle oluşan ateş, halsizlik, iştahsızlık, kas ağrısı, baş ağrısı, bulantı, kusma, ishal ve ağır olaylarda kanama üzere bulgular ile seyrederek ölümlere neden olabilen zoonotik, yani hayvanlardan insanlara bulaşan karakterli bir enfeksiyon hastalığıdır.

TÜRKİYE’DE 2002 YILINDA GÖRÜLDÜ

KKKA birinci olarak 12. yüzyılda Tacikistan’da tanımlanmıştır. Hastalık, keneler tarafından insanlara tutunmasını takiben idrarda, tükürükte, rektumda ve abdominal kavitede kan görülmesi ve bedende yaygın kanamalarla tanım edilmiştir. 1944-45 yıllarında Rusya’nın Kırım bölgesindeki Batı Kırım steplerinde çoğunlukla eser toplamaya yardım eden Sovyet askerleri ortasında görülmüştür. Hastalığa Kırım Hemorajik Ateşi ismi verilmiştir. 1956 yılında Zaire’de de ateşli bir hastadan Kongo virüsü tespit edilmiştir. 1969 ise Kongo virüs ve Kırım hemorajik ateşi virüslerinin tıpkı virüs olduğu belirlenmiş ve Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi olarak hastalık yine isimlendirilmiştir.

Hastalık ülkemizde birinci olarak 2002 yılında dikkatleri çekmiş ve 2003 yılında kesin tanısı konmuştur. KKKA hadiseleri, hastalığın esas bulaştırıcısı olan kenelerin etkinleştiği periyottan başlayarak ülkemizde bahar ve yaz aylarında görülmektedir. Hastalık ülkemizde bulaştırıcısı kene çeşidinin ömür alanlarıyla uyumlu bir halde görülmektedir. Birinci sefer Tokat ili ve civarında dikkatleri çeken Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hadiseleri çoğunlukla İç Anadolu’nun kuzeyi, Orta Karadeniz ve Doğu Anadolu’nun kuzeyinde ağırlaşmaktadır.

Etken Bunyaviridae ailesinden Nairovirus kümesinden tek sarmallı RNA virüsü olan Crimean-Congo haemorrhagic fever virüsüdür. Hastalık ülkemizde en önemli hastalık etkenini taşıyan kenenin tutunması yahut bununla temas sonucunda bulaşmaktadır. Ülkemizde hastalığın bulaştırıcısı asıl kene çeşidi Hyalomma marginatum’dur. Bunun yanı sıra hastalık viremik periyottaki hayvanların yahut hasta şahısların kan, doku, beden çıkartılarına korunmasız temas sonucunda da bulaşabilmektedir.

İLACI YAHUT AŞISI BULUNMUYOR

İnkübasyon mühleti kene tutunmasından sonra çoklukla 1-3 gün, en fazla 9 gün olabilmektedir. Enfekte kan, beden sıvısı ve öteki dokularla temas sonrasında 5-6 gün; en fazla ise 13 gün olabilmektedir.

Hastalığın tedavisinin aslını takviye tedavisi seçenekleri oluşturmaktadır. Bu gün için hastalıktan korunmaya yönelik aktifliği kanıtlanmış bir aşı yahut etkene spesifik bir ilaç bulunmamaktadır. Ülkemizde hastalığa karşı aşı geliştirme çalışmaları devam etmektedir.

En yüksek hadise 2009 yılında 1318 olay olarak gerçekleşmiştir. Her ne kadar 2017 yılında 343 KKKA olayı tespit edilmiş olsa da ülkemizde hala değerini korumaktadır.

KENEDEN KORUNMAK İÇİN 7 İPUCU

• Tarla, bağ, bahçe, orman ve piknik alanları üzere kene tarafından riskli alanlara gidilirken, kenelerin bedene girmesini engellemek gayesiyle mümkün olduğu kadar bedeni örten giysiler giyilmeli, pantolon paçaları çorapların içerisine sokulmalı ve ayrıyeten kenelerin elbise üzerinde rahat görülebilmesi için açık renkli kıyafetler tercih edilmelidir.

• Kene tarafından riskli alanlardan dönüldüğünde kişi kendisinin ve çocuklarının bedeninde (kulak ardı, koltuk altları, kasıklar ve diz ardı dâhil) kene olup olmadığını denetim etmeli, kene tutunmuş ise hiç vakit kaybetmeden çıplak el ile dokunmamak kaidesiyle bedene tutunduğu en yakın yerden tutarak uygun bir materyal ile (bez, naylon poşet, eldiven gibi) çıkarmalıdır.

• Kişi keneyi kendisi çıkaramadığı durumlarda en yakın sıhhat kuruluşuna başvurmalıdır. Kene ne kadar erken çıkarılırsa hastalığın bulaşma riskinin de o kadar azalacağı unutulmamalıdır.

• Hastalık hayvanlarda belirti göstermeden seyrettiğinden hastalığın sık olarak görüldüğü bölgelerde bulunan hayvanlar sağlıklı görünse bile hastalığı bulaştırabilirler. Bu sebeple hayvanların kanlarına, beden sıvılarına yahut dokularına çıplak el ile temas edilmemelidir.

• Hastalığa yakalanan şahısların kan, beden sıvıları ve çıkartıları ile hastalık bulaşabildiğinden, hasta ile temas eden şahıslar gerekli korunma tedbirlerini (eldiven, önlük, maske v.b.) almalıdır.

• Kene tutunan şahıslar, kendilerini 10 gün mühletle halsizlik, iştahsızlık, ateş, kas ağrısı, baş ağrısı, bulantı, kusma yahut ishal üzere belirtiler istikametinden izlemeli ve bu belirtilerden bir yahut bir kaçının ortaya çıkması halinde derhal en yakın sıhhat kuruluşuna müracaat etmelidirler.

• Hastalığa sebep olan mikrobun taşıyıcısı, saklayıcısı ve bulaştırıcısı olan keneler uçmayan, zıplamayan, yerden yürüyerek bedene tırmanan eklem bacaklı hayvanlardır. Bedene tutunan yahut hayvanların üzerinde bulunan keneler muhakkak çıplak el ile öldürülmemeli ve patlatılmamalıdır. Keneler üzerine sigara basmak, kolonya, gaz yağı üzere hususlar dökmek kenenin kasılmasına sebep olarak beden içeriğini kan emdiği şahsa aktarmasına sebep olacağı için yapılmamalıdır.