MERT İNAN- Ekolojik yıkım ve iklim değişikliği meselesinde uzmanları en çok endişelendiren hususların başında kuzey kutup bölgesindeki buzulların süratle erimeye başlaması geliyor. 2009-2012 yılları ortasında Tükiye’nin yüzölçümü kadar buzul kaybolan kuzey kutup bölgesinde, tasa verici imajlar oluşmaya başlarken, temmuz ayında da toplam 197 milyar ton buz kütlesinin (yaklaşık 80 milyon olimpik yüzme havuzundaki buz) eridiği saptandı. Birleşmiş Milletler (BM) bünyesindeki Hükümetler Ortası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) hazırladığı altıncı raporda da Kuzey Kutup Dairesi’ndeki ısınmanın dünyanın geri kalan yerlerine nazaran iki kat daha süratli ilerlediği belirtilirken en optimist senaryo doğrultusunda bile 2050’ye kadar bölgedeki buzulların tamamının eriyebileceğine dikkat çekildi.
En şanssız İstanbul
Uzmanlar ise buzullardaki erimenin okyanus sularının sıcaklığı ile yağış rejimini önemli biçimde etkileyeceğini belirtirken, İstanbul, Barselona, Londra ve Kopenhag başta olmak üzere, Avrupa’daki büyük kentlerin iklim değişikliği yüzünden yükselecek olan deniz düzeyi tehdidi ile yüz yüze kalacağına dikkat çekiyorlar. İstanbul ve İzmir ise iklim değişikliği yüzünden en çok mali kayba maruz kalacak birinci üç kent ortasında gösteriliyor. İstanbul’un, 2030 yılında yıllık ortalama 201 milyon dolar hasar ile yüz yüze kalacağı kestirim edilirken, bu sayının 2100 yılında yıllık 10 milyar dolara kadar çıkacağı öngörülüyor. Global iklim değişikliğinin hem global hem lokal ölçekte buzulları eriteceğini lisana getiren İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü Katı Yer Bilimleri Öğretim Üyesi Prof.Dr. Akif Sarıkaya 2070 yılında Erciyes ve Doğu Bölgeleri’ndeki birçok buzulun yok olma riski altında olduğunu söylüyor: “Türkiye’de 41 bölgede buzul mevcut lakin 40 yıllık müddet içerisinde yüzde 35’lik bir buzul alan kayboldu. Bunun tek nedeni iklim değişikliği. Hakkari Cilo Dağları’nda 2 kilometre uzunluğunda toplam 29 buzul var. Erinç Buzulu 1937’de 3.3 kilometre uzunluğa sahipti. 2009’da yaptığımız ölçümlerde buzulun 1.5 kilometreye düştüğünü tespit ettik. Tıpkı bölgede bulunan ve 1937’de 4 kilometre uzunluğa sahip Uludoruk Buzulu ise 900 metreye kadar geriledi. Kaçkarlar’da 1948’de 1.7 kilometre olan buzullar 2004’te 930 metreye düşerken, Erciyes’te ise yalnızca 260 metrelik buzul alan kaldı. Türkiye’nin en batısındaki buzul özelliğine sahip Erciyes’te yıllık buzul kaybı 4.2 metre. Yaptığımız ölçümlere nazaran 2070’de Erciyes’teki buzul büsbütün yok olacak. Buzullar, su kaynaklarının varlığı açısından büyük değere sahip. Örneğin Kayseri kent suyunun bir kısmı Erciyes’ten geliyor. Durum çok önemli. 2100 yılında deniz düzeyinin 40 santim ile 1 metre ortasında yükseleceği varsayım ediliyor. Birçok liman ve kıyı kenti sular altında kalabilir.”
‘Kayıp çok hızlı’
İklim değişikliğinin Türkiye buzullarına tesirini gözlemlemek için Hakkari’deki Cilo Dağları’na giden Türk Coğrafya Kurumu Lideri Doç. Dr. Ahmet Ertek ise “Ne yazık ki buzullar, buzul vadileri ve buzul gölleri iklim değişikliğinden olumsuz etkilenmeye devam ediyor. Bilhassa Cilolar’ın kuzey buzullarında önemli erime tespit ettik. 18 bin yıl evvel Pleistosen Buzul Çağı’nda 10 kilometreyi bulan buzul, 1948’de Sırrı Erinç hocamız tarafından 4 kilometre ölçüldü. 73 yıl sonra biz yüzde 75 kadar kütle kaybı gördük. Kayıp öylesine süratli ki 2009’da 1,5 kilometrelik buzul uzunluğu günümüzde ise 900 metreye kadar düştü” tabirlerini kullandı.
Daha da ısınacak
Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Siyasetleri Uygulama ve Araştırma Merkezi’nden Prof. Dr. Murat Türkeş de dünyanın daha çok ısınacağına dikkat çekerken, “Bilim dünyasının ihtarları dikkate alınmazsa, 2070-2100 yılları ortasında Türkiye’de ortalama sıcaklıklarda 3 ile 7 derece ortasında değişen artışlar bekleniyor” ikazında bulunuyor: “Hükümetler Ortası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) tarafından hazırlanan altıncı rapordaki 2050 yılına kadar global ölçekte 2 derece ısınma olması durumunda neler olabileceğine dair tahliller çok değerli. Global 2 derecelik artış Akdeniz Havzası’ndaki Türkiye’de 4 derece artış manasına geliyor. 2 derecelik artış olması durumunda Akdeniz havzasındaki yıllık yağışlarda yüzde 10 ile 30 ortasında azalma bekleniyor. 4 derecelik sıcaklık artışı olursa bu oran yüzde 40’a yükseliyor. Global iklim değişikliğine bağlı olarak gelecekte bu yıldakine misal uzun vadeli, geniş alanlı ve kuvvetli sıcak hava dalgaları daha tesirli olacak. Sıcaklık ekstremleri giderek şiddetlenecek. Kuşkusuz Türkiye ikliminde beklenen bu değişiklikler, kuraklığa neden olacak. Bu nedenle suyu akılcı, dikkatli ve verimli kullanmaya yönelik kuraklık risk idaresi sistemi hayata geçirilmeli.”
