Kızılay Başkanı Kınık: Kan nakliyle koronavirüs tedavisine başlıyoruz

Habertürk’ten Esra Boğazlıyan’a açıklamalarda bulunan Kızılay Lideri Kınık, koronavirüsün Çin’de ortaya çıktığı günden itibaren takipte olduklarını belirterek, bir afet operasyon merkezi oluşturduklarını söyledi. ve kan nakliyle koronavirüs tedavisine başlanacağını açıkladı.

“Bu yaşadığımız korona pandemisi biyolojik afet” diyen Kınık, kan nakliyle koronavirüs tedavisine başlanacağını açıkladı. Kınık’ın açıklamaları özetle şöyle:

‘300 sahra hastanesi daha hazırlıyoruz’

Koronavirüs Türkiye’ye girdiği andan itibaren ne yaptınız? Birinci hadisenin tespitinin akabinde 19 gün geçti. Bu mühlet içinde alanda ne yaptınız? Ne yapıyorsunuz?

Birinci korona hadisesi çıktıktan sonra Sıhhat Bakanlığı’mız ile ulusal pandemi hareket planı çerçevesinde kimi misyonlar verdi. Öncelikle vatandaşlarımızın bilinçlendirilmesi misyonuydu. İkincisi beslenme ve barınma temelli hazırlanmamız için talimat verdi devletimiz. Yurt dışından Türkiye’ye gelen ve karantinaya alınan vatandaşlarımızın ki 16 bin kişinin 14 gün boyunca bütün yemeklerini karşıladık. Hala da karantina altında tutulanlar var. Tüm öğünlerini ve muhtaçlıklarını 2500 Kızılay çalışanı hizmet verdi.

Bu müddet zarfında hudut bölgelerimizde, bilhassa İran-Gürcistan hudutlarında karayoluyla Türkiye’ye gelmek durumunda olan vatandaşlarımız için o çizgi boyunca sahra hastaneleri kurduk. Türkiye içine sokulmadan o noktada karantinada tutulmaları için 150 civarında sahra şişme çadır hastanemizi Sıhhat Bakanlığı’na verdik. Şu anda da ülkemizin tek afet çadır üreticisi olan şubat ayının başından beri sahra hastanesi üretimi devam ediyor. 150 sahra hastanesini teslim etmiştik, artık 300 sahra hastanesi daha hazırlıyoruz. Günde yaklaşık 5 hastane üretiyoruz. Çadır ünitelerimizdeki müsaadeleri de kaldırdık. 2020 esasen makûs başladı. İdlib krizi, göç dalgası, zelzele bölgesi. Avrupa’ya göç dalgası başladı. Edirne sınırındaki göçmenlere de hizmetlerimiz oldu.

‘Maske fabrikamız var, nisan sonu üretime başlıyoruz’

Önümüzdeki günlerde Türkiye’de de maske gereksinimi doğabilir. Sizin maske üretiminiz var mı?

Maske üretim kapasitemizi 2. Dünya Savaşı periyodunda kimyasal gaz ve silahlara karşı Kızılay’ın kurduğu bir maske fabrikası var. Bu maskelerle ilgili imalat kararını verdik. Nisan’ın sonunda imalat başlayacak. Yüksek kapasiteli bir makine satın aldık fakat makinenin Türkiye’ye intikalinin meselelerini çözmeye çalışıyoruz. Süratle yüksek kapasiteli bir maske imalatımız olacak. Fakat bu mühlet zarfında yüksek nitelikli olan Çin’deki çok büyük bir üreticiyle ilişki kurarak tedarik ediyoruz. Süratle bir halde gereksinim duyan sıhhat çalışanına dağıtıyoruz. Sıhhat Bakanlığı da yaptı 3 milyon N95 maskesi tedarik etti. Gereksinim artarsa hem dışardan ithalat hem de içerde üretim kapasitesi oluşturuyoruz.

‘Sağlıklı insanların maske takması riski artırıyor’

Tıbbi gereç kahrı yaşar mıyız pekala?

Şahsî koruyucuyu şuurlu kullanmamız gerekli. Koronada yüksek bir farkındalık oluştu. Herkes önlem almaya çalışıyor. ‘Maske takmalıyım’, ‘eldiven takmalıyım’ diye düşünüyor. Bir afet tıbbı uzmanı olarak şunu söyleyebilirim ki; sağlıklı insanların maske takması riski artırıyor. Bilhassa eldiven muhakkak esirgeyici değil, bulaşma riskini çok artırıyor. Geçersiz bir inanç duygusu oluşturuyor. Sağlıklı insanların maske takmaması gerekiyor. Zira diyelim ki küçük bir damlacık almış olabilirsiniz, sizi hasta etmeyecek ölçüde. Ancak beden bunu havalandırma yoluyla atabiliyor. Siz maske takarak bunu engelliyorsunuz. Profesyonel maske noktasında bir ıstırap yok.

‘AB’den 10 milyon lira bağış geldi’

Korona salgınının ekonomik götürüleri de var ve olacak da daha. Birçok işyeri kapalı. İşten çıkarılan beşerler var. Süreç uzarsa daha da olacak üzere. İşsiz kalacaklar için bir aksiyon planınız var mı?

Birinci etapta bir kampanya başlattık. ‘Bu hilal bu ülke için var’ isminde aslında toplumsal dayanışma kampanyası. Herkesin kendi yakınlarından başlamak üzere muhtaçlık sorması, dayanışmasını istiyoruz. Öncelikle acil olarak 75 bin aileye işini kaybeden ailelere 400’er lira nakit takviye veriyoruz. Pandemiyle bir arada başladık. 50 milyonluk paketin içinde var. Artıracağız. 150 bin yeni doğum yapmış annemize 150’şer liralık takviye. 150 bin aileye besin, 100 bin aileye hijyen kolisi, 20’ye yakın aş meskenimiz var. Gereksinim sahibi olan insanlarımıza günlük sıcak yemek sevkiyatları. Kampanyada toplanacak paraların tamamını, zekat, fitre tüm yardımları Türkiye’nin içindeki bu kümeye yönlendireceğiz. Korona kampanyamızı ‘Bu hilal seninle var’ kampanyamızı yeni başlattık. AB’den 10 milyon liralık dayanak aldık. Bir taraftan da İslam Kalkınma Bankası’yla proje hazırladık.

Kan bağışı ne durumda? Sizin geçtiğimiz günlerde bir açıklamanız vardı stokların kritik düzeyde olduğuna ait. Koronayla birlikte kan bağışı düştü mü?

Aldığımız kanların kanların bir miyadı var. Trombosit 5 gün yaşıyor, eritrosit 40 gün yaşıyor. Çabucak gereksinim sahibine ulaştırmak durumundayız. Günlük süt üzere her gün 9 bin ünite kanı 1500 hastaneye ulaştırmak zorundayız. Kazalar devam ediyor, lösemili çocuklarımızın kan gereksinimleri devam ediyor. Korona nedeniyle ağır bakıma alınan ve çoklu organ yetmezliği yaşayan ve kan gereksinimi doğan olaylarla da karşılaşıyoruz. Acil olmayan ameliyatlar yapılmıyor ancak en az günde 4-5 bin ünite kan toplamamız gerekiyor. Bu bahiste hassaslık oluşması gerekiyor. Kızılay’a gidersem bana korona bulaşır, kan verirsem korona bulaşır üzere düşenceler var. Koronavirüs kan yoluyla bulaşmıyor. Kızılay kan merkezleri bir hastane değil. Sağlıklı beşerler geliyor. Tedbirler üst seviyede. Bu periyotta de kan bağışlarının sürmesini istiyoruz. Bu durumda da öteki bir ümit daha ortaya çıktı.

‘İyileşen korona hastalarının kanlarındaki plazmanın yeni hastalara nakli’

Plazma tedavisinden bahsediyorsunuz sanırım. Koronayla gayret eden birçok ülkede gündemde. Güzelleşen korona hastalarının kanlarındaki plazmanın yani oluşmuş antikorun yeni hastalara nakli. Pekala Türkiye’de bu mümkün olabilecek mi? Sıhhat Bakanlığı’yla, Bilim Kurulu’yla çalışmanız var mı?

Hacettepe Üniversitesi, Kızılay ve Sıhhat Bakanlığı Bilim Kurulu’yla 3’lü bir çalışma yürütüyorduk. Sıhhat Bakanımızla irtibat kurduk. Bilim Şurası da Sıhhat Bakanımız da onay verdiler projenin ilerletilmesi için. Aslında bu 50 yıldır doktorların bildiği bir usul.

Hastalığı geçirmiş ve güzelleşmiş, kanında da 2 haftadır virüs bulunmayan istekli bağışçılarımızı alıyoruz ve plazmalarını alıyoruz. Sıvı kısmını alıp öbür kısmını geri veriyoruz. Plazmada ne var? İmmunglobolin dediğimiz antikorlar var. Bu immunglobilinler, ağır bakıma alınmış, teneffüs derdine girmiş, durumu berbata giden riski yükselmiş vatandaşlarımız için onu uçurumun kenarından çekip alabilecek bir tedavi edici özelliği var.

Önümüzdeki günlerde, birinci küme hastalarımız güzelleşmeye başladı. Bu hastalarımızla temas kuracağız. İstekli olacak vatandaşlarımızın plazlamalarını alıp sofistike bir lojistik sistemle. Zira bunlar saatler içinde ağır bakımlarda durumları berbatlaşan insanlara yetiştirilmesi gerekiyor. Ülke genelinde 20’ye yakın noktamızda plazma farez dediğimiz aferez cihacımız var. 100 civarında aygıtımız var. Kimi üniversite ve eğitim hastalerimizde de bu aygıttan bulunuyor. Güzelleşen hastaya şu iletisi vereceğiz: ‘Sen bir kahramansız. Hastalandın lakin güzelleştin. Haydi artık ağır hastalar için bu kahramanlığını kullan’ diyeceğiz.

’20 milyon euro takviye verilecek’

Ne kadar müddet içinde hayata geçer?

Bu haftayı hazırlıkla tamamlayacağız. Sonraki hafta da yavaş yavaş güzelleşmiş olan hastalardan bu plazmaları almaya başlayacağız.

Mevcut altyapınız kâfi mi plazma tedavisi için yoksa ekstra bir kaynağa gereksiniminiz var mı?

Plazmanın içindeki bu immunglobinle teker teker ayrılarak ilaç haline getirilmesi daha ileri bir teknoloji. Bunun için de çalışmamız devam ediyor. Fraksinasyon yapabileceğimiz altyapıyı da oluşturacağız. Mevzuyu Cumhurbaşkanımıza da Maliye Bakanımıza da ilettik. 20 milyon euro kadar bir dayanak verilecek. Ülke genelinde daha yüksek plazma depolayabileceğimiz bio bankalar kuracağız. Bu biobankalar hem korona devrinde takviye olacak altyapı olacak, bundan sonra da benzeri durumlar olduğunda süratlice harekete geçebileceğiz.

Kızılay hastanelerinde Covid-19 testi yapılıyor mu? Kızılay hastanelerinde kit var mı?

Biz numuneleri alıyoruz, Sıhhat Bakanlığımıza gönderiyoruz. Şöyle bir şey yaptık. Türkiye’de koronavirüs üzere patojenleri moleküler seviyede tespit edebilecek psr dediğimiz çok süratli çalışan yüksek kapasiteli aygıtlarımız var. 4 noktada vardı, bu psr sistemlerimizdeki kapasitemizin yarısını biz Sıhhat Bakanlığı’na aktardık. Günlük 4 bin korona test edebilecek cihazlarımızı Ankara ve İstanbul’da Sıhhat Bakanlığı’na teslim ettik.

‘Günde 4 bin korona testi yapabilecek cihazımızı bakanlığa verdik’

Tam da bu merak ediliyor. Kızılay’ın birçok taşınabilir araçları var, bu testleri yapabilecek donanımı var. Bu altyapı korona testi tespitinde kullanılamaz mı diye?

Birinci hadise çıktığı anda Sıhhat Bakanlığı’na bu altyapı sistemimizin kullanılmasını teklif ettik. Bir taraftan bizim kan hizmetleri için gereksinimlerimiz devam ediyor fakat acil ameliyatlar hariç operasyonlar ertelenince günlük 9 binden 4 bin ünite kana muhtaçlığa fikir günde 4 bin korona testi yapabilecek bu cihazlarımızı Sıhhat Bakanlığı’na teslim ettik. Bizim aygıtlarımız lakin Sıhhat Bakanlığı işletiyor.

Korona pandemisi için tüm senaryolarınız hazır mı? Hadise sayısının çok artması durumunda B, C planlarınız var mı? ‘İlk etapta 50 milyon liralık bütçe ayırdık’ demiştiniz. Bundan sonraki planlarınız, ek bütçeleriniz nedir?

Gelirlerimizi artırma, masraflarımızı azaltma, koronada olduğu üzere kampanyalarımıza daha yüksek bağış toplamak için seferberlik halindeyiz. Büyük kurumsal firmalar, küresel firmalar Kızılay’la müzakerelerini sürdürüyor. TİM, bunlardan birisi. Bir kısmı hijyen setleri veriyor, bir kısmı maddi takviye sağlıyor. Mesela Amazon Türkiye 100 teneffüs aygıtı hibe etti. Kâfi olmazsa kendi bütçemizden de ayıracağımız yeni 50 milyon liralarımız olacak.

‘Sağlık dalında dışa bağımlıyız, malzemelerimiz biterse kasvete gireriz’

En çok merak edilen şey ağır bakımların durumu? Ventilatör aygıtları çok kıymetli. Sizin bu noktada bir tedarik çalışmanız var mı? Bütün büyük iktisatlı ülkeler bile ventilatör sorunu yaşıyor.

Tedarik noktasında firmalarla görüşüyoruz. Kendimizin bu aygıtları üretmesi noktasında bir planımız yok lakin bizim alanımıza giren örneğin kan torbaları, kan laboratuar kitleri, şahsî esirgeyici maske, çadır hastane üzere gereksinimlerin karşılanmasıyla ilgili yatırım çalışmalarımızı yaptık. Sıhhat dalında dışa bağımlıyız. Şu anda tüm yurt dışı uçak operasyonlarını durdurdu. Türkiye içindeki materyallerimiz biterse meşakkate gireriz. Sıhhat kesimimizde ulusal seferberlik oluşturmak zorundayız.

Yerli ve ulusal Covid-19 test kitlerinin üretme noktasında Kızılay devreye girmez mi?

Biz üretme noktasında değil lakin klinik araştırmalara laboratuarlarımızı açıyoruz. Kan eserlerinin üretilmesi, kan torbası bizim işimiz, test kitlerinin üretilmesi için laboratuvarlarımızı açtık.