Kızıldeniz’den Ege’ye gelen zehirli balon balığı rotasını Marmara’ya çevirdi

İstanbul Su Eserleri Kooperatifler Birliği Lideri Erdoğan Kartal, mevsim normallerinin üzerinde seyreden sıcaklıklar nedeniyle Kızıldeniz’den gelip, Akdeniz’e yerleşen zehirli balon balığının Ege Denizi’nden sonra rotasını Marmara Denizi’ne çevirdiğini söyledi.

HİNT OKYANUSU’NU AŞARAK EGE DENİZİ’NE GELDİ

İklim değişikliğinin denizlere tesirini kıymetlendiren Kartal, derilerinde yahut karaciğerlerinde salgıladıkları zehirle beşerler ve başka balıklar için öldürücü özellik taşıyan balon balığının global ısınmanın tesiriyle Hint Okyanusu’nu aşarak, Ege Denizi’ne geldiğini belirtti.

“ÇOK SÜRATLİ YAYILIYOR, EPEYCE DA ZEHİRLİ”

Kartal, bu balığın geldiği ortama çabucak adapte olduğunu, işgalci bir tıp olarak nitelendirildiğini tabir ederek, Ege’den sonra Marmara’ya yayılma riskinin olduğunu lisana getirdi. Global ısınmanın balıkların göç istikametlerini değiştirdiğine dikkati çeken Kartal, “Isınma, balıkların uzunluklarının uzunluğunu, üreme kalitesini, hatta rotasını değiştiriyor. Bu nedenle zehirli balon balığını çok kısa müddette Marmara’da, hatta Karadeniz’de görebiliriz. Bu çeşit çok süratli ürüyor, zehirli olduğu için etrafındaki balıkların yaşama talihi olmuyor. Balıkçıların ağlarına da çok ziyan veriyor.” dedi.

“MÜCADELE ETMEK EPEYCE ZOR”

Kartal, balon balığının denizlerde çeşitlilik açısından tehlike arz ettiğini, Tarım ve Orman Bakanlığının bunun ziyanlarını önlemek için kuyruklarını satın aldığını vurgulayarak, şöyle devam etti: “İri olanlarına 12,5 lira ödüyor. 2023’te yaklaşık 15 bin civarında zehirli balon balığı Bakanlığa teslim edildi. Bakanlık, balığı toplatarak üremesini engellemeye çalışıyor. Süratli üreyen bir cins olduğu için çaba etmek epeyce güç. Balığın içindeki bir kesede zehir var. Bu zehir, insanları felç ediyor hatta öldürebiliyor. Bu balık asla yenmemeli. Profesyonel bir insan tarafından bu balığın ayıklanması lazım. Hatta hiç yenmese daha düzgün, esasen lezzetli bir eti de yok. Hatta yüzerken bile denk gelirseniz uzak durun. Bedeninizde açık bir yara varsa ziyan verebilir. Bu yaz Akdeniz plajlarında görülme mümkünlüğü çok yüksek. Bu vesileyle vatandaşlarımızı uyarmış olalım.”

“DENİZLERİMİZDE BALIKLARIN UZUNLUĞU EPEY KÜÇÜLDÜ”

Kartal, balıkçılık bölümünün yeni yıldan beklentilerini de anlattı. Bu aylarda en çok hamsinin tezgahlarda yer alması gerektiğini aktaran Kartal, “Ancak eylül ayında Marmara’da hamsi avcılığı başlayınca kış için çok balık kalmadı. Denizlerimizde balıkların uzunluğu eskiye nazaran epey küçüldü. Şu an tezgahlarda olan istavritin de uzunluğu olağanın altında kalıyor. O yüzden geçen yıl balıkçılık bölümü açısından âlâ bir dönem geçirmedik. Balık fiyatları da epeyce yüksek seyrediyor.” diye konuştu. Kesim açısından 2023’ün en makus yıllardan biri olduğunun altını çizen Kartal, palamut, lüfer ile çinekopun istendiği kadar olmadığını söyledi.

“DENİZLERDEKİ ISINMA BALIK ÜREME ORANLARINI DÜŞÜRDÜ”

Kartal, bir daha bu türlü bir dönem yaşamak istemediklerini kaydederek, “Hava şartları balıkçılığı olumsuz etkiliyor. Evvelce havanın çok soğuk olması sorun olurken artık kışların sıcak geçmesi sorun oluyor. İklim değişikliği karada tarımı olumsuz etkilediği üzere denizde de balıkçılığı olumsuz etkiliyor. Balık üreme oranları düştü, uzunlukları uzamıyor. Karadeniz’de 26 derece sıcaklık görmeye başladık.” sözlerini kullandı.

“ZEHİRLİ BALON BALIĞININ KARAYA BİLE ÇIKARILMASI YASAK”

Akdeniz Üniversitesi Su Eserleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cengiz Deval ise balon balıklarının 200’e yakın tipinin olduğunu, bunların bir kısmının tatlı bir kısmının ise tuzlu suda yaşadığını söyledi. Balon balıklarının zehirli olmayan tiplerinin de olduğunu fakat zehirlilerin çok büyük tehlike arz ettiğini aktaran Deval, “Bizim sularımızda 8 farklı balon balığı tipi var ve Süveyş Kanalı’ndan geliyor. Bunların 4 tanesi zehirli, öbür 4’ünde zehir bulunmuyor. Zehirli cinslerde, zehir balığın yalnızca bir organında değil, kanat, kas, sindirim sistemi ve deri altlarında bile var. O yüzden ‘Balığı çok düzgün temizlerim, ondan sonra yerim’ üzere bir kusur yapılmamalı. Bu nedenle Bakanlık, balon balığının yakalanıp karaya bile çıkarılmasını yasakladı.” sözünü kullandı.

“KESİNLİKLE YENMEMESİ GEREKİYOR”

Prof. Dr. Deval, bu balıkların en zehirli çeşitler ortasında önde geldiğini ve Akdeniz çanağında 11 balon balığı tipi bulunduğunu belirtti. Türkiye’de suların giderek ısınmasının balon balığının adaptasyonunu kolaylaştırdığını vurgulayan Deval, şunları kaydetti: “Süveyş Kanalı’ndan giren bu balıklar evvel Hatay ve Mersin’de görüldü. Daha sonra Antalya ve Ege Denizi’ne geçti. Artık Marmara ve Karadeniz’e yanlışsız ilerliyor. Çok avcılık nedeniyle öteki balık cinslerini azalttık ve ortamda yalnızca bu zehirli balıklar kalmaya başladı. Zehirli balon balıkları başka balık cinslerini yiyor, keskin bir diş yapıları var. Çok fazla ürüyorlar. 1 kiloluk erişkin balon balığının 1 milyon yumurta bıraktığı kestirim ediliyor. Yendiği vakit balığın zehri çabucak kendini gösteriyor. Evvel insanın lisanı kuruyor, nefes darlığı, mide bulantısı başlıyor. Müdahale edilemezse yarım saat içinde mevte neden olabiliyor. Bu nedenle katiyen yenmemesi gerekiyor.”