Kovid-19 salgını podcast dinlemeyi yaygınlaştırdı

Türkçede “Dijital Ses Dosyası” manasına gelen “podcast” son yıllarda teknoloji, yayıncılık ve toplumsal medyada kullanılan bir terim olarak yerini almaya başladı.

Seyide, 13 Şubat Dünya Radyo Günü hasebiyle, radyoculukta hızla ilerleyen podcast uygulamasına ait, “podcast” kelimesinin teknoloji üreticisi Apple’ın taşınabilir medya çalar aygıt üreten tescilli markası iPod’un “pod” ile “yayın yapmak” manasına gelen “broadcast” kelimesinin “cast” kısımlarının bir ortaya getirilmesinden oluşturulduğunu belirtti.

Bu sözcüğün teknoloji, yayıncılık ve sosyal medyada kullanılan bir terim olarak yerini aldığını tabir eden Seyide, podcastin, radyonun yan kolu üzere görünse de yalnızca radyo yayıncılığı yapan bireylerin değil, isteyen herkesin, her kurumun ve kuruluşun rastgele bir mevzuda bilgi, fikir ya da kanısını üreterek internet ortamında yayınladığı ses kayıtları manasını taşıdığını söyledi.

Seyide, podcast teriminin isim babası İngiliz teknoloji uzmanı, yayıncı ve sistem geliştiricisi Ben Hammersley’ın 2004’te yazdığı makalede yeni gelişen bu teknoloji için “podcasting” isminin kullanılmasını önerdiğini ve bu ismin 2005’te New Oxford American Dictionary tarafından “Yılın Kelimesi” ilan edildiğini aktardı.

Apple’ın bu sürece dahil olarak iTunes yazılımının 2005’in ikinci yarısında çıkan sürümüne podcast dayanağı koyduğunu belirten Seyide, iTunes’un müzik satın almak ve dinlemek için kullanılan orta yüzde podcast sekmesini eklemenin yanında, ilgilendikleri bahislerde anahtar sözlerle podcastler ortasında arama yapma imkanı da getirdiğini anlattı.

Bu gelişmeyle en çok dinlenen ve indirilen podcastlerin orta yüzde listelenmeye, içerdikleri temalara nazaran sınıflandırılmaya başladığını vurgulayan Seyide, radyolar, televizyonlar, ajanslar, birtakım markalar ve şirketlerin de Apple’ın bu yeniliğiyle ivme kazanan podcast yayıncılığını kullanmaya adım attığını söz etti.

2020’de podcast dinlemede artış gösteren ülkelerin başında Türkiye geldi

Seyide, Türkiye’de podcast kullanımının ABD ve İngiltere’deki üzere 18-20 yıllık üzere bir süreç geçirmediğine, Türkiye’de bilhassa son üç yılda gelişen yeni bir alan olduğuna dikkati çekti.

Yeni olduğu için Türkiye’de bu alanla ilgili şimdi yeteri kadar akademik çalışma yapılamadığına işaret eden Seyide, şunları kaydetti:

“Podcast tahlil şirketi Chartable’ın datalarına nazaran, 2020’de dünyada podcast formatına ilgi hayli arttı. Dünya genelinde yaklaşık 885 binden fazla yeni podcast yayınlandı. Bu sayı 2019 yılı sayılarının üç kat fazla olmasıyla dikkati çekti. Tıpkı araştırma, 2020’de dünya genelinde podcast indirme sayısının yüzde 180 yükseldiğini gösteriyor. Bu bilgiler doğrultusunda 2020’de podcast dinlemede en çok artış gösteren ülkelerin başında Türkiye geliyor. Dinleme sayısı arttıkça, podcast içerik üretme ve yayınlama oranları dünya genelinde olduğu üzere ülkemizde de artış gösterdi. Datalara nazaran, podcast dinleme açısından Türkiye’de kullanılan aygıt sayısında 2020’de bir evvelki yıla nazaran 5 kattan fazla artış gözlemlendi. Dünyada ve ülkemizde bu yeni yayıncılığın ve dinlenme oranlarının bilhassa 2020’de artış göstermesinde, Kovid-19 salgınının tesirli olduğunu söylemek mümkün.”

Türkiye’de podcastin potansiyeli güçlü

Türkiye’de podcast sisteminin gelişmesi için çalışmalarına başlayan Podiolab’ın 12 yaş üzerindeki kullanıcıların iştirakiyle “Podcast Dinleme Alışkanlıkları Anketi” gerçekleştirdiğini bildiren Seyide, iştirakçilerin yüzde 34,2’sinin son 1-3 sene aralığında tertipli podcast dinlediği söylediğini, dinleme maksatları sorulduğunda da yüzde 49,1’inin “yeni bilgi edinmek”, yüzde 28,7’sinin “kişisel eğitim”, yüzde 17,9’unun “günlük haber ve gelişmeleri takip” yanıtlarını verdiğini aktardı.

Seyide, “Dinleyicilerin yaş dağılımına bakıldığında yüzde 41,9’unun 25-34 yaş, yüzde 29,5’inin 18-24 yaş ve yüzde 19,5’inin 35-44 yaş aralığında olduğunu görüyoruz. Bu bilgiler bize dünyada olduğu üzere Türkiye’de de hem dinleyici kitlesi hem içerik üreticisi bakımından potansiyeli güçlü bir podcast mecrasının bulunduğunu, gün geçtikçe kullanımının ve yaygınlığının artarak devam edeceğini gösteriyor.” değerlendirmesinde bulundu.

Podcastlerin kullanılmasında pandeminin rolü büyük

Salgın sürecinde meskene kapanmak zorunda kalan insanların, bilhassa gençlerin bu yeni mecrayı hem takip etme hem de buralar için içerik üretme ve yayınlama imkanına daha fazla sahip olduğunu belirten Seyide, “Bir öteki tarafta ise podcastlerin eğitim gayeli ve iş gayeli kullanımının arttığını gözlemleyebiliyoruz, ki bunda salgın sürecinin rolü büyüktür.” dedi. 

Seyide, podcast takipçilerinin, radyo yayınlarının istediği kısımlarını ya da istediği içerikteki ses belgesini dilediği vakit dinleyebildiğini söz etti.

Fiyatlı yahut fiyatsız abonelik sayesinde yeni postcast kısımlarına çarçabuk erişildiğini, yayınların tekrar dinlenebildiğini belirten Seyide, podcastlerin radyo programı yapmak isteyen lakin bu hayaline ulaşamamış birçok kişi için fırsat niteliğini taşıdığını dile getirdi.

Seyide, klâsik radyoda olduğu üzere haftanın muhakkak gününde ve saatinde yayına girme ya da kayıt alma, akışa nazaran hareket etme gerekliliği bulunmadığı için bu yeni yayıncılığının, içerik üretimi, kayıt, işyeri sorumluluğu ve kurallar bağlamında daha özgür yayıncılık imkanı sunduğunu vurguladı.

Podcastlerde canlı yayın heyecanı ve coşkusu tecrübe edilemez

Seyide, podcastlerin avantajlarının yanı sıra klâsik radyoya nazaran dezavantajları da olduğunu, içerik ne kadar itinayla hazırlanırsa hazırlansın temiz ses kaydı olmadığında dinlenme oranının düşebileceğini, bunun için iyi bir mikrofona, ses ve ses kaynaklarından arındırılmış yere ve taban gürültüyü temizleyecek programa gereksinim duyulabildiğini tabir etti.

Seyide, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Radyo yayıncılarının birden fazla dinleyicilerine canlı yayınla ulaşır. Canlı yayının heyecanı, coşkusu ve dinamizmi bir yayıncının vazgeçilmezidir. Canlı yayın deneyimi olan yayıncının anlık karar verme, kriz idaresi hünerleri gelişmiştir. Yayında çıkan her türlü aksaklığı dinleyici kitlesine hissettirmeden bertaraf edebilecek durumdadır. Podcastlerde canlı yayın heyecanı ve coşkusu tecrübe edilemez. Podcastlere bir de radyo yayınlarına sağladığı katkı açısından bakacak olursak internetten yayın yapan radyolar, yayında kendilerini dinleyecek insanlara ulaşmakta düşünce yaşamaktadır. İşte tam bu noktada, podcastler sayesinde radyo yayınlarını ve programlarını modül parça dinleyiciye sunarak, onların istediği vakit programlarını dinlemesine imkan sağlamaktadırlar.”