Kripto para depremi

HANİFE BAŞ – Kripto para piyasalarında zelzele sürüyor. Bitcoin’in pahası 30 bin doların altına gerilerken, sabitcoin TerraUSD (UST) ve Terra Luna’da ise rekor bedel kaybı yaşanıyor. Piyasadaki öteki coin’lerdeki paha kaybı yüzde 30’lardayken, bu oran Luna ve UST’de yüzde 98’lere çıktı. Luna ve UST’nin kıymeti cent’lere kadar geriledi. Piyasadaki bu ani düşüşten sonra ortalarında Türklerin de bulunduğu pek çok yatırımcı mağdur olmuş durumda. Luna ve UST yatırımcılarının paraları sıfırlandı. Son gelişmeler yatırımcılara, ‘piyasalar tabana vurdu mu, düşüş daha sürecek mi’ sorusunu da sorduruyor.

Büyük çöküş var

Bitcoin’in kıymeti son iki günde 2 bin dolara kadar düştü. Geçen yıl kasım ayındaki 69 bin dolar bedelinin yüzde 70 altında süreç görüyor. Ethereum’un bedeli de 2 bin dolara düşerken, kasım ayındaki kıymetinin yarısına gelmiş durumda. Dogecoin, Ripple, Cardano üzere altcoin’lerde de rekor düşüşler görülüyor. Asıl çöküntü ise Luna ve UST’de yaşanıyor. UST olarak bilinen TerraUSD, bir hafta evvel 18.5 milyar dolarlık piyasa bedeliyle onuncu büyük kripto para pozisyonundaydı. Bir haftada pahasının yarısına geldi ve piyasa bedeli 8.6 milyar dolara düştü. Luna’da da benzeri bir çöküş var. Luna Vakfı’nın rezerv para olarak kullandığı Avalanche’da(AVAX) da önemli düşüş görülüyor.

Kripto paralar merkeziyetsiz yapılar ve bir gecede kıymetleri inip çıkabiliyor. Bu riskleri sevmeyenler ve fiyat oynaklıklarından etkilenmek istemeyenler için ise sabit coin’ler çıkarıldı. Sabit coin’ler hem blockchain zincirinin avantajlarına sahip hem de daha istikrarlı bir emtiaya endeksli. Pahası, dolar, euro yahut altına endeksli olabiliyor.

UST bunlardan biri. Terraform Labs tarafından ABD dolarına sabitlenmiş olarak TerraUSD(UST) çıkarıldı. Luna da birebir tabanlı. Terra, kullanıcıların sabit coin’ler yaratmasına imkan veren bir blockchain.

Neden kaynaklanıyor?

Pekala, Bitcoin, Ethereum, Luna ve UST’deki çakılmanın nedeni nedir? Temel neden olarak ABD’deki faiz oranının artırılması görülüyor. Amerika Merkez Bankası (FED), bilanço daraltmaya gideceğini de duyurdu. ABD’de enflasyondaki yükseliş sonrasında FED’in daha sert sıkılaştırma adımları atması bekleniyor. FED’in bilançosuyla kripto paralar ortasındaki korelasyonun uyumlu olması satışları artırdı. FED bilançosunu artırdığında kripto paralar yükselmişti, daralttığında da sert düşüşler yaşanmıştı. Artık de misal bir durum görülüyor.

‘Henüz düşüşler durmadı’

Bybit Türkiye Araştırma Müdürü Beste Naz Süllü, kripto paralarda satış dalgasının devam ettiğini belirterek, şunları söyledi:

“Son bir ayda kripto paraların piyasa bedeli 1.8 trilyon dolardan 1.1 trilyon dolara geriledi. Terra Luna krizinin sona ermemesi şimdi düşüşlerin durmadığı ve krizin boyutlarının tam manasıyla makul olmadığını gösteriyor. Şimdi taban görülmedi diyebiliriz. Bitcoin’in değerli düzeyleri ortasında alt takviyelerde 25.700/24.000/22.200 var.”

Riskli ve tehlikeli

Tüketici Birliği Federasyonu Genel Lider Yardımcısı Nihat Altay, kripto para piyasasının riskli ve tehlikeli bir yatırım aracı olduğunu belirterek, ”Şu anki üzere düşüşler yeniden olacaktır. Bu kadar keskin olmasa da 2017 ve 2018’de de oldu. Fakat bu defa FED’in kararı ve ABD’deki enflasyon nedeniyle yatırımcı, kripto paradan çıkarak 10 yıllık yüzde 30 net kar elde edeceği tahvile yön çevirdi. Hangi coin’in ardında ne çeşit bir projenin olduğundan bihaber kriptoya yatırım yapanlar yeni riskler yaşayacaktır” dedi.