Türkiye’den kaçak yollarla İsrail’e götürülen Roma periyoduna ilişkin heykel, burada bir İsrail vatandaşı tarafından satın alınıp, 2016 yılında …
Türkiye’den kaçak yollarla İsrail’e götürülen Roma periyoduna ilişkin heykel, burada bir İsrail vatandaşı tarafından satın alınıp, 2016 yılında ABD’ye götürülmek istenince durum ortaya çıktı. İsrail makamları, yapıtın Anadolu kökenli olduğunun bildirilmesi üzerine, Türkiye’ye yapıtın fotoğraflarını gönderdi. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Amerika’da bir müzayede meskeninde satışa çıkarılmak istenen heykelin Anadolu’ya ilişkin olduğunu bildirerek, satışın durdurulmasını talep etti. Lakin yapıtı elinde bulunduran kişi, kendisine ilişkin olduğunu ileri sürdüğü heykelle ilgili Amerika’da mahkemeye başvurdu. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı ve Türkiye’nin New York Başkonsolosluğu da ‘Kybele’nin iadesi konusundaki karşı savlarını mahkemeye taşıdı.
Afyonkarahisar’da yol çalışmasında bulunmuştu
Bu sırada Türkiye’de, yapıtın Anadolu’ya ilişkin olduğunu kanıtlamaya yönelik çalışmalar sürdü. Bu kapsamda yapılan çalışmalarda heykelin, 1964 yılında Afyonkarahisar’da yapılan bir yol çalışmasında bulunan ve kent müzesinde sergilenen ‘Kovalık Yapıtları’na tipolojik benzerliği saptandı. Afyonkarahisar Müzesi Müdürlüğünce yapıtların bulunduğu düşünülen bölgede 1960-1970’li yıllarda yaşayan şahısların bilgisine başvuruldu.
Heykelin Türkiye’ye ilişkin olduğu kanıtlandı
Heykelin ortaya çıkarıldığı yıllarda Afyonkarahisar Müzesi Müdürü olarak vazife yapan merhum Hasan Tahsin Uçankuş’un arşivi de uzmanlarca incelendi. İncelemede Afyonkarahisar’daki tarihi eser kaçakçılığının, o devir Konya’da oturan bir kişi ile alakalı olabileceği saptandı. Bu kişinin de Afyonkarahisar’daki şahit sözünde ismi geçen şahısla tıpkı olduğu belirlendi. Konya Müzesi Müdürlüğünce bulunan savcılık dokümanlarında de Afyonkarahisar’da kelam konusu bölgede kaçakçılık hareketlerinin olduğunu ortaya koydu. Bilimsel ispatlar ve yapıtın ortaya çıkarıldığı yıllarda bölgede yaşayan görgü şahitlerinin tabirleri ile Afyonkarahisar’daki kaçakçılık olaylarına ait dokümanlar ile ‘Kybele Heykeli’nin Türkiye’ye ilişkin olduğu kanıtlanmış oldu.
12 Aralık’ta İstanbul’da
Türkiye’nin süratli ve titiz takibi sonucunda Amerika’da dava görülmeye başlanmadan eser sahibi heykeli uzlaşmacı bir hal göstererek Türkiye’ye iade etmeyi kabul etti. Türkiye’den kaçak yollarla İsrail’e götürülerek satın alınan ve İsrailli vatandaş tarafından Amerika’da müzayede konutunda satılmak istenen ‘Kybele’, on binlerce kilometre seyahatinin akabinde Türkiye’ye ulaşacak. 1700 yıllık ‘Kybele Heykeli’ Türk Hava Yolları tarafından Amerika’dan fiyatsız taşınarak 12 Aralık’ta İstanbul’a getirilecek. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un tanıtımını 13 Aralık’ta yapacağı heykel İstanbul Arkeoloji Müzesinde sergilenecek. Bir adak heykeli olan ‘Kybele’, daha sonra Afyonkarahisar’a yeni yapılacak müzeye taşınacak.
Kybele Heykeli hakkında
Kybele, prehistorik devirlerden itibaren Akdeniz Havzası’nda bilhassa Anadolu’da rahmet ve bolluğun sembolü ve koruyucusu ana tanrıça olarak tapınım görür. Kybele’nin iki yanındaki aslanlar ana tanrıçanın tabiat ve hayvanlar üzerindeki hâkimiyetini gösterir. Antik periyot toplumsal ve dini hayatında bireylerin olmuş ya da olmasını diledikleri istekleriyle ilgili ya da inandıkları tanrısal varlığı onurlandırmak üzere ilah ya da tanrıçalara adak sunmaları yaygın bir gelenektir. Tanrıyı onurlandırmak üzere tapınaklar ya da kutsal alanlara sunulan gereçler ‘adak objesi’ olarak kıymetlendirilir. Kişinin toplumsal ve ekonomik statüsüne nazaran adak nesneleri kolay bir taş modülünden gösterişli bir heykele kadar çok çeşitlilik gösterir. Yazıtında da yer aldığı üzere Sideropolisli Asklepiades’ın Oniki İlah Ana’ya sunduğu bu Kybele Heykeli bir adak heykelidir. Heykelin esasında bulunan yazıt kısmında “Hermeios’un oğlu Sideropolis’li Asklepiades adağı Oniki İlah Ana’ya dikti” tabiri yer alıyor
