Lavrov’dan kritik Ankara ziyareti

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Türkiye’nin Suriye’ye yönelik mümkün askeri operasyonu, Ukrayna’dan tahıl sevkiyatı ve NATO’nun genişlemesi üzere kritik hususların ele alınacağı görüşmeler için Ankara’da.

Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin başlamasının üstünden 100 günden fazla geçerken, hava alanının kapatılması nedeniyle Sırbistan ziyareti iptal olan Lavrov dün gece Ankara’ya geldi.

Lavrov’un bugün Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile yapacağı görüşmelerin gündemindeki ana başlıklar ise yalnızca Ukrayna’da devam etmekte olan savaş değil.

Türkiye bir müddettir Suriye’nin kuzeyine yönelik bir operasyon düzenlemeye yönelik hazırlıklarını sürdürüyor. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın, “Güvenli bölge oluşturma kararımızın yeni bir safhasına geçiyoruz. Tel Rıfat ve Münbiç’i teröristlerden temizliyoruz” kelamları ile operasyonun gayesi de biraz daha besbelli hale gelmişti.

Ancak kelam konusu operasyon için Rusya’nın ne diyeceği ve alanda nasıl bir hal takınacağı Ankara için kritik değerde. Türk yetkililere nazaran; şimdiye kadar Rusya’dan operasyona ait gelen sinyallerin çok net olmadığı gözlenirken, lokal kaynaklar son günlerde Rusya’nın Suriye rejimi güçleri ile birlikte huduttaki hareketliliğini artırdığını bildiriyor.

Maria ZaharovaFotoğraf: Russian Foreign Ministry/ITAR-TASS/imago images

Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova ise geçen hafta yaptığı açıklamada, “Ankara’nın Suriye’de zati problemli olan durumun tehlikeli bir biçimde kötüleşmesine yol açabilecek aksiyonlardan kaçınacağını umuyoruz” tabirlerini kullanmıştı.

Rusya Türkiye’nin 2019’daki Barış Pınarı Operasyonu’na karşı çıkmış ve görüşmeler sonunda taraflar ortasında ateşkes karşılığında bir mutabakat muhtırası imzalanmıştı. Buna nazaran Rusya’nın askeri denetiminde olan bölgelerdeki YPG (Halk Savunma Birlikleri) varlığının Türkiye hududundan 30 kilometre uzağa çekilmesi ve bu bölgelerden Türkiye’ye dönük ataklara son verilmesi öngörülmüştü. Lakin Türkiye’den son günlerde üst makamlardan yapılan açıklamalarda Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Rusya’dan verilen kelamların tutulmadığının altı çiziliyor.

Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar da son kabine toplantısının akabinde yaptığı açıklamada, “Milletimizi 40 yıldan beri başına musallat olan bu terör belasından kurtaracağız. Bu bahiste kimse karşımıza çıkmasın, bize mani olmaya kalkmasın” diye konuştu.

Bu ortada belkemiğini YPG’nin oluşturduğu ABD dayanaklı SDG (Suriye Demokratik Güçleri) de Türkiye’ye karşı Suriye ordusuyla uyuma hazır olduklarını bildirdi. SDG ve Şam ortasında Rusya arabuluculuğunda görüşmeler yürütüldüğü belirtiliyor.

Öte yandan bölgenin başka değerli aktörleri ABD ve İran da Türkiye’nin operasyonuna sıcak bakmıyor.

Bütün bu denklem içinde beraberinde askeri bir heyetle Ankara’ya gelen Lavrov ile yapılacak görüşmelerin Suriye operasyonu ile ilgili kısmının bilhassa değerli olduğuna dikkat çekiliyor.

Tahıl sevkiyatı başka gündem maddesi

Lavrov’un ziyaretinin bir öteki kıymetli gündem hususunu Ukrayna tahılının sevkiyatı konusu oluşturuyor.

Ukrayna, dünyanın en büyük tahıl ve yemeklik sıvı yağ üreticilerinden ve ihracatçılarından biri. Artan besin fiyatları ve çöken Ukrayna ihracatı karşısında bilhassa fakir ülkelerde kıtlık korkusu büyüyor.

Bu nedenle Odessa limanında bekleyen ve iddiası 22 milyon ton olduğu belirtilen tahıl eserini taşıyan gemilerin mayınlarla dolu limandan çıkartılması için bir inançlı koridor açılması gündemde. Bunun için de BM (Birleşmiş Milletler) ile birlikte Türkiye de mayınların temizlenmesi ve tahıl sevkiyatının gerçekleşebilmesi için devrede.

Lavrov’un ziyareti sırasında bu hususun da yüklü olarak ele alınması ve askeri yetkililerin çizdiği inançlı koridor haritaları üzerinde çalışılması bekleniyor.

Kremlin’e yakınlığı ile bilinen İzvestiya gazetesi, Rus hükümet kaynaklarına dayandırdığı haberinde Moskova’nın Kiev ve Ankara ile Ukrayna’daki tahılların sevkiyatı için koridor açılması konusunda uzlaşmaya varıldığını yazmıştı.

Odessa LimanıFotoğraf: Gilles Bader / Le Pictorium/MAXPPP/dpa/picture alliance

Ancak Ukrayna’nın Ankara Büyükelçisi Vasyl Bodnar dün gece yaptığı açıklamada, “Ukrayna, Türkiye ve Rusya ortasında bu husus ile ilgili varılmış rastgele bir muahedenin şimdi olmadığının altını çizmek isterim. Ukrayna’da bulunan tarım eserleri ile ilgili kararlar tüm ilgili tarafların iştirakiyle verilmelidir. Ukrayna’nın menfaatlerini dikkate almayan muahedeler tarafımızca reddedilecektir” sözlerini kullandı.

Ukrayna, Rusya’nın tahıl sevkiyatı için açılacak olan koridoru bir fırsat olarak kullanmasından ve ataklarını sürdürmesinden ötürü kaygılı. Bu nedenle tesirli güvenlik garantileri talep ediyor. Bu garantiler kapsamında tahıl dolu gemilere Türk Deniz Kuvvetleri’nin de eşlik etmesi kelam konusu.

Bakan Akar bahsin bir an evvel sonuçlanmasına uğraş gösterdiklerini söyleyerek, “Nasıl yapılacak, mayınlar nasıl temizlenecek, kim yapacak, koridor nasıl oluşturulacak, kim refakat edecek üzere teknik planlamalara yönelik mevzular üzerindeki çalışmalar devam ediyor” bilgisini paylaşmıştı.

Lavrov’un temaslarına bağlı olarak İstanbul’da bu hafta Rusya, Ukrayna ve BM temsilcileriyle tahıl için dörtlü bir tepe yapılabileceği de gelen bilgiler ortasında.

NATO’nun genişlemesi

Bu ortada Lavrov ile görüşmelerde NATO’nun genişlemesi ve Türkiye’nin İsveç ile Finlandiya’nın üyeliklerine karşı izlediği siyasetin da etken faktörlerden biri olması bekleniyor.

Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ve Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal’ın NATO Genel Sekreteri Kabine Yöneticisi Stian Jenssen ile dün yaptıkları görüşmede İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyesi olma isteklerine ait olarak, “terör örgütleri konusunda somut adımlar atılmadan ilerleme kaydedilemeyeceğinin bir defa daha altının çizildiği” belirtildi.

Ankara’da Lavrov ile yapılacak görüşmeler, bu ay sonunda Madrid’de düzenlenecek olan NATO tepesi bağlamında Türkiye’nin pazarlık gücünü artırması açısından da değerli görülüyor.